Búgin “Qasiretti qańtar oqıǵasyna” bir jyl toldy. Osy ýaqyt aralyǵynda ne ózgerdi? Bılik qandaı sabaq aldy? Alda ne isteýimiz kerek? Osy suraqtarǵa qoǵam belsendisi, rejısser Erkin Raqyshev “Adyrna” ulttyq portalyna bergen suhbatynda jaýap berdi.
Qoǵam belsendisiniń aıtýynsha, “Qańtar oqıǵasynan” keıin bılik halyqtyń sózine azdap qulaq asatyn bolǵan.
“Burynǵyǵa qaraǵanda búgingi bılik halyqtyń sózine, qoǵam belsendileriniń sózine azdap bolsa da, qulaq asatyn bolǵan. Ony byltyrǵy qańtar oqıǵasynan keıin ózimiz de baıqadyq. Sol kezde myńdaǵan túrmege qamalǵan azamattardy, onyń kópshiligi jazyqsyz qamalǵan edi, solardy, onyń ishinde azyn-aýlaq zań buzǵandardy da bılik bosatty. Odan bólek, qınalyp, kredıtin jaba almaı júrgen jandardyń “nesıesin jaýyp beremiz” dep te túrli osy baǵytta jumystar atqarylyp jatyr. Bul endi quptarlyq is.
Alaıda bılikke usynystarymyz kóp. Men “Qańtar komıssııasynyń” múshesi bolǵandyqtan aıtyp keteıin. Áli de túrmede jazyqsyz otyrǵan azamattar bar, saıası kózqarastary úshin otyrǵan saıası tútqyndar bar. Bılik halyqqa jaqyndaımyz dese, olardy bosatý kerek.
Qaıtys bolǵan azamattardyń týystaryna bılik az da bolsa kómekterin berip jatyr. Biraq onyń ishinde bala shaǵalary áli kishkentaı, asyraýshysynan aıyrylǵan, turmysy óte tómen jandar kóp. Páter jaǵalap júrgen jandarǵa bılik úı alyp berýge jaǵdaı jasaý kerek. Óıtkeni, olar otbasyn asyrap otyrǵan azamattardan aıyrylyp otyr. Oǵan bılik kináli”, - dedi Erkin Raqyshev.
Sonymen qatar, rejısser bılikke halyqqa jaqyn bolyp, qoǵam belsendilerimen pikirtalas uıymdastyrý keregin aıtyp, talap qoıdy.
“Saıası reforma jalań uranǵa negizdelmeı, shynaıy jasalý kerek. Burynǵydaı “halyqty aldap qoıa salamyz” degendi qoıý kerek. “Ótiriktiń arty bir tutam” degen maqaldyń shyndyqqa aınalǵanyn bilip júrmiz. Sondyqtan saıası reforma jasaı ma, jasasyn. Ádil saılaý ótkize me, ótkizsin. Halyqty burynǵydaı aldaı almaıdy, ony qoıý kerek. Eger bılik halyqqa shynaıy bet burmasa, onyń arty taǵy Qańtarǵa ulasatynyn ózderi bilip otyr.
Bılik budan sabaq alý úshin “qańtar qasireti” neden shyqty? Ony bilý kerek? Onyń shyqqan sebebi, bıliktiń 30 jyl júrgizgen saıası-saýatsyz ekonomıkalyq saıasaty kózboıaýshylyqqa, jalań uranǵa negizdelgen saıasat kináli. Halyqty aldap, bar qazba baılyqty urlaǵany kináli. Nátıjesinde halyq jumyssyz, kedeıshilik pen qymbatshylyq beleń aldy. Osynyń arty halyqtyń narazyllyǵyna, kóterlisine alyp keldi. Qazirgi tańda bılik “Qańtar oqıǵasynan” sabaq alamyz dese, bul qaıtalanbasyn dese, halyqtyń jaǵdaıyn jasasyn. Ádiletti qoǵam ornatamyz dep jaı aıta salmaı, ony shynaıy ornatatyn nıetterin halyqqa kórsetsin. Qoǵam belsendilerimen jıylyp, pikirtalastar uıymdastyrsyn. Olar uıymdastyrýǵa qorqady. Sebebi, biz betperdesin ashyp beremiz. Sondyqtan bılik shynaıy reforma jasaımyn dese, qoǵam belsendilerimen bir stolda otyrý kerek. Olardyń talaptaryna qulaq asyp, solardy oryndaý kerek! Budan basqa qoǵam belsendilerine eshteńe kerek joq. Biz halyqtyń sózin bılikke jetkizip júrmiz jáne onyń oryndalýyna yqpal etip júrmiz.
Halyqtyń bılikke degen senimi bolmaı, myna bıliktiń kúıben tirshiliginen eshteńe shyqpaıdy. Halyq pen bılik bir judyryq bolyp alǵa jyljýy kerek. Sondyqtan da myna bılik búgingi kúni halytyń kóńilin tabý kerek. Halyqtyń kóńilin tabý úshin birinshi ashyqtyq kerek. Árbir jasaǵan jumysty, josparlaryn halyqqa túsindirip aıtyp, aqyldasyp otyrý kerek. Eldiń arasyndaǵy bilimdi, ozyq oıly, alǵyr azamattardy ózine tartý kerek. Mine, mınıstrlerdi almastyryp jatyr, nege ony halyqqa túsindirip aıtpaıdy? Halyq ony bilmeıdi. Halyqty mensinbegendi, halyq ta mensinbeıdi. Eger “Jańa Qazaqstan”quramyz, baǵdarlamamyz oryndalady” degen nıetteri shyn bolsa, shynaıy reforma jasap, halyqqa bet burý kerek”, - dedi Erkin Raqyshev.
