Bügın “Qasırettı qaŋtar oqiǧasyna” bır jyl toldy. Osy uaqyt aralyǧynda ne özgerdı? Bilık qandai sabaq aldy? Alda ne ısteuımız kerek? Osy sūraqtarǧa qoǧam belsendısı, rejisser Erkın Raqyşev “Adyrna” ūlttyq portalyna bergen sūhbatynda jauap berdı.
Qoǧam belsendısınıŋ aituynşa, “Qaŋtar oqiǧasynan” keiın bilık halyqtyŋ sözıne azdap qūlaq asatyn bolǧan.
“Būrynǧyǧa qaraǧanda bügıngı bilık halyqtyŋ sözıne, qoǧam belsendılerınıŋ sözıne azdap bolsa da, qūlaq asatyn bolǧan. Ony byltyrǧy qaŋtar oqiǧasynan keiın özımız de baiqadyq. Sol kezde myŋdaǧan türmege qamalǧan azamattardy, onyŋ köpşılıgı jazyqsyz qamalǧan edı, solardy, onyŋ ışınde azyn-aulaq zaŋ būzǧandardy da bilık bosatty. Odan bölek, qinalyp, kreditın jaba almai jürgen jandardyŋ “nesiesın jauyp beremız” dep te türlı osy baǧytta jūmystar atqarylyp jatyr. Būl endı qūptarlyq ıs.
Alaida bilıkke ūsynystarymyz köp. Men “Qaŋtar komissiiasynyŋ” müşesı bolǧandyqtan aityp keteiın. Älı de türmede jazyqsyz otyrǧan azamattar bar, saiasi közqarastary üşın otyrǧan saiasi tütqyndar bar. Bilık halyqqa jaqyndaimyz dese, olardy bosatu kerek.
Qaitys bolǧan azamattardyŋ tuystaryna bilık az da bolsa kömekterın berıp jatyr. Bıraq onyŋ ışınde bala şaǧalary älı kışkentai, asyrauşysynan aiyrylǧan, tūrmysy öte tömen jandar köp. Päter jaǧalap jürgen jandarǧa bilık üi alyp beruge jaǧdai jasau kerek. Öitkenı, olar otbasyn asyrap otyrǧan azamattardan aiyrylyp otyr. Oǧan bilık kınälı”, - dedı Erkın Raqyşev.
Sonymen qatar, rejisser bilıkke halyqqa jaqyn bolyp, qoǧam belsendılerımen pıkırtalas ūiymdastyru keregın aityp, talap qoidy.
“Saiasi reforma jalaŋ ūranǧa negızdelmei, şynaiy jasalu kerek. Būrynǧydai “halyqty aldap qoia salamyz” degendı qoiu kerek. “Ötırıktıŋ arty bır tūtam” degen maqaldyŋ şyndyqqa ainalǧanyn bılıp jürmız. Sondyqtan saiasi reforma jasai ma, jasasyn. Ädıl sailau ötkıze me, ötkızsın. Halyqty būrynǧydai aldai almaidy, ony qoiu kerek. Eger bilık halyqqa şynaiy bet būrmasa, onyŋ arty taǧy Qaŋtarǧa ūlasatynyn özderı bılıp otyr.
Bilık būdan sabaq alu üşın “qaŋtar qasıretı” neden şyqty? Ony bılu kerek? Onyŋ şyqqan sebebı, bilıktıŋ 30 jyl jürgızgen saiasi-sauatsyz ekonomikalyq saiasaty közboiauşylyqqa, jalaŋ ūranǧa negızdelgen saiasat kınälı. Halyqty aldap, bar qazba bailyqty ūrlaǧany kınälı. Nätijesınde halyq jūmyssyz, kedeişılık pen qymbatşylyq beleŋ aldy. Osynyŋ arty halyqtyŋ narazyllyǧyna, köterlısıne alyp keldı. Qazırgı taŋda bilık “Qaŋtar oqiǧasynan” sabaq alamyz dese, būl qaitalanbasyn dese, halyqtyŋ jaǧdaiyn jasasyn. Ädılettı qoǧam ornatamyz dep jai aita salmai, ony şynaiy ornatatyn nietterın halyqqa körsetsın. Qoǧam belsendılerımen jiylyp, pıkırtalastar ūiymdastyrsyn. Olar ūiymdastyruǧa qorqady. Sebebı, bız betperdesın aşyp beremız. Sondyqtan bilık şynaiy reforma jasaimyn dese, qoǧam belsendılerımen bır stolda otyru kerek. Olardyŋ talaptaryna qūlaq asyp, solardy oryndau kerek! Būdan basqa qoǧam belsendılerıne eşteŋe kerek joq. Bız halyqtyŋ sözın bilıkke jetkızıp jürmız jäne onyŋ oryndaluyna yqpal etıp jürmız.
Halyqtyŋ bilıkke degen senımı bolmai, myna bilıktıŋ küiben tırşılıgınen eşteŋe şyqpaidy. Halyq pen bilık bır jūdyryq bolyp alǧa jyljuy kerek. Sondyqtan da myna bilık bügıngı künı halytyŋ köŋılın tabu kerek. Halyqtyŋ köŋılın tabu üşın bırınşı aşyqtyq kerek. Ärbır jasaǧan jūmysty, josparlaryn halyqqa tüsındırıp aityp, aqyldasyp otyru kerek. Eldıŋ arasyndaǧy bılımdı, ozyq oily, alǧyr azamattardy özıne tartu kerek. Mıne, ministrlerdı almastyryp jatyr, nege ony halyqqa tüsındırıp aitpaidy? Halyq ony bılmeidı. Halyqty mensınbegendı, halyq ta mensınbeidı. Eger “Jaŋa Qazaqstan”qūramyz, baǧdarlamamyz oryndalady” degen nietterı şyn bolsa, şynaiy reforma jasap, halyqqa bet būru kerek”, - dedı Erkın Raqyşev.
