الجير پارلامەنتى فرانتسيانىڭ ەلدى وتارلاۋ كەزەڭىن قىلمىس دەپ تانيتىن زاڭ جوباسىن قابىلدادى. قۇجاتتى دەپۋتاتتار ءبىراۋىزدان قولدادى. زاڭ جوباسىنا سايكەس، فرانتسيا الجيردەگى وتارشىلدىق وتكەنى مەن ونىڭ سالدارىنان بولعان تراگەديالار ءۇشىن زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك كوتەرۋگە ءتيىس، دەپ حابارلايدى "ادىرنا".
پارلامەنت 1830–1962 جىلدار ارالىعىنداعى فرانتسۋزداردىڭ وتارلاۋىن قىلمىس دەپ تانيتىن زاڭ جوباسىن ءبىراۋىزدان قولداپ داۋىس بەردى.
قۇجاتتا فرانتسيانىڭ «الجيردەگى وتارشىلدىققا جانە ونىڭ اكەلگەن تراگەديالارىنا زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى بار» ەكەنى اتاپ كورسەتىلگەن.
زاڭدا «فرانتسۋز وتارلاۋىنىڭ قىلمىستارى» قاتارىنا يادرولىق سىناقتار، سوتتان تىس جازالاۋ، فيزيكالىق جانە پسيحولوگيالىق ازاپتاۋلار، سونداي-اق رەسۋرستاردى جۇيەلى تۇردە توناۋ ەنگىزىلگەن.
سونىمەن بىرگە زاڭ جوباسىندا «فرانتسۋز وتارلاۋى سالدارىنان كەلتىرىلگەن ماتەريالدىق جانە مورالدىق زالالدىڭ تولىق ءارى ءادىل وتەماقىسى الجير مەملەكەتى مەن حالقىنىڭ اجىراماس قۇقىعى» دەپ كورسەتىلگەن.
الجير مەن فرانتسيا اراسىنداعى قارىم-قاتىناس باتىس ساحارا ماسەلەسىنە بايلانىستى ۋشىعا ءتۇستى. 2024 جىلدىڭ شىلدەسىندە پاريج ماروككونىڭ اۆتونوميا جوسپارىن قولداعاننان كەيىن، الجير فرانتسياداعى ءوز ەلشىسىن كەرى شاقىرىپ الدى. الجير كوپتەگەن جىلدار بويى ءوڭىردىڭ ءوزىن-ءوزى انىقتاۋ قۇقىعى ءۇشىن كۇرەسىپ كەلە جاتقان پوليساريو مايدانىن قولداپ كەلەدى.
فرانتسيادان تاۋەلسىزدىك الۋ جولىنداعى الجيرلىكتەردىڭ كۇرەسى 1954 جىلعى 1 قاراشاداعى كوتەرىلىستەن باستالىپ، 1962 جىلى تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋمەن اياقتالدى. بۇل كۇرەس شامامەن 1,5 ميلليون ادامنىڭ ءومىرىن قيدى.
تاريحشىلار مەن قۇقىق قورعاۋشىلار فرانتسۋز وتارشىلدىعى كەزەڭىندە الجيرلىكتەر اراسىندا وراسان زور ادام شىعىنى بولعانىن ايتادى. الجير ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ليگاسىنىڭ (LADDH) دەرەگىنشە، «1830 جىلدان بەرى 10 ميلليوننان استام الجيرلىك قازا تاپقان».
فرانتسيا بۇگىنگە دەيىن الجيردەگى وتارشىلدىق قىلمىستار ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى تولىق مويىنداپ، قابىلداعان جوق.
الجيردە جىل سايىن 18 اقپاندا ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەندەر مەن فرانتسۋز وتارلاۋىنان ازات ەتىلۋىن ەسكە الۋ ماقساتىندا مۋدجاحيدتەر كۇنى اتاپ وتىلەدى.
