Aljir parlamentı Fransiianyŋ eldı otarlau kezeŋın qylmys dep tanityn zaŋ jobasyn qabyldady. Qūjatty deputattar bırauyzdan qoldady. Zaŋ jobasyna säikes, Fransiia Aljirdegı otarşyldyq ötkenı men onyŋ saldarynan bolǧan tragediialar üşın zaŋdyq jauapkerşılık köteruge tiıs, dep habarlaidy "Adyrna".
Parlament 1830–1962 jyldar aralyǧyndaǧy fransuzdardyŋ otarlauyn qylmys dep tanityn zaŋ jobasyn bırauyzdan qoldap dauys berdı.
Qūjatta Fransiianyŋ «Aljirdegı otarşyldyqqa jäne onyŋ äkelgen tragediialaryna zaŋdyq jauapkerşılıgı bar» ekenı atap körsetılgen.
Zaŋda «fransuz otarlauynyŋ qylmystary» qataryna iadrolyq synaqtar, sottan tys jazalau, fizikalyq jäne psihologiialyq azaptaular, sondai-aq resurstardy jüielı türde tonau engızılgen.
Sonymen bırge zaŋ jobasynda «fransuz otarlauy saldarynan keltırılgen materialdyq jäne moraldyq zalaldyŋ tolyq ärı ädıl ötemaqysy Aljir memleketı men halqynyŋ ajyramas qūqyǧy» dep körsetılgen.
Aljir men Fransiia arasyndaǧy qarym-qatynas Batys Sahara mäselesıne bailanysty uşyǧa tüstı. 2024 jyldyŋ şıldesınde Parij Marokkonyŋ avtonomiia josparyn qoldaǧannan keiın, Aljir Fransiiadaǧy öz elşısın kerı şaqyryp aldy. Aljir köptegen jyldar boiy öŋırdıŋ özın-özı anyqtau qūqyǧy üşın küresıp kele jatqan Polisario maidanyn qoldap keledı.
Fransiiadan täuelsızdık alu jolyndaǧy aljirlıkterdıŋ küresı 1954 jylǧy 1 qaraşadaǧy köterılısten bastalyp, 1962 jyly täuelsızdıkke qol jetkızumen aiaqtaldy. Būl küres şamamen 1,5 million adamnyŋ ömırın qidy.
Tarihşylar men qūqyq qorǧauşylar fransuz otarşyldyǧy kezeŋınde aljirlıkter arasynda orasan zor adam şyǧyny bolǧanyn aitady. Aljir adam qūqyqtaryn qorǧau ligasynyŋ (LADDH) deregınşe, «1830 jyldan berı 10 millionnan astam aljirlık qaza tapqan».
Fransiia bügınge deiın Aljirdegı otarşyldyq qylmystar üşın jauapkerşılıktı tolyq moiyndap, qabyldaǧan joq.
Aljirde jyl saiyn 18 aqpanda eldıŋ täuelsızdıgı üşın küreskender men fransuz otarlauynan azat etıluın eske alu maqsatynda Mudjahidter künı atap ötıledı.
