استىقتى تاسىمالداۋعا بايلانىستى شىعىنداردى ارزانداتۋعا باعىتتالعان سۋبسيديا تولەۋ قاعيدالارىنىڭ، سونداي-اق اگروونەركاسىپ سالاسىندا قىزمەت اتقاراتىن ۇلتتىق كومپانيا شىعىندارىن سۋبسيديالاۋ قاعيدالارىنىڭ قولدانىلۋ مەرزىمى 2026 جىلعى 1 قىركۇيەككە دەيىن ۇزارتىلدى.
مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنىڭ باستى ماقساتى – استىق سەكتورىنداعى لوگيستيكانىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، نارىق قاتىسۋشىلارىنىڭ قارجىلىق جۇكتەمەسىن ازايتۋ جانە وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن ىنتالاندىرۋ.
جارتىلاي سۋبسيديالاۋ تومەندەگى ترانزيتتىك باعىتتار بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى. اتاپ ايتقاندا:
- رەسەي فەدەراتسياسى اۋماعى ارقىلى ازوۆ، قارا جانە بالتىق تەڭىزدەرىنىڭ پورتتارىنا;
- رەسەي فەدەراتسياسى، لاتۆيا رەسپۋبليكاسى، ليتۆا رەسپۋبليكاسى جانە ەستونيا رەسپۋبليكاسى اۋماعى ارقىلى بالتىق تەڭىزىنىڭ پورتتارىنا;
- رەسەي فەدەراتسياسى اۋماعى ارقىلى لاتۆيا، ليتۆا جانە ەستونيا رەسپۋبليكالارىنا;
- ازەربايجان رەسپۋبليكاسى مەن گرۋزيا اۋماعى ارقىلى قارا تەڭىز پورتتارىنا;
- تۇرىكمەنستان اۋماعى ارقىلى اۋعانستان يسلام ەميراتىنا;
- تۇرىكمەنستان اۋماعى ارقىلى يران يسلام رەسپۋبليكاسىنا;
- قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى اۋماعى ارقىلى وڭتۇستىك-شىعىس ازيا ەلدەرىنە;
- رەسەي فەدەراتسياسى اۋماعى ارقىلى گرۋزيا مەن ارمەنيانى قامتيدى.
وسى ورايدا ەكسپورتتىق باعىتقا بايلانىستى وتەماقى كولەمى ءبىر توننا استىق ءۇشىن 20-30 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا وزگەرىپ تۇرادى.
اعىمداعى جىلى 15 قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا، باعدارلامانىڭ وپەراتورى – «ازىق-تۇلىك كورپوراتسياسى» ۇق» اق استىق وندىرۋشىلەر مەن ەكسپورتتاۋشىلارعا 828,4 مىڭ توننا بيداي تاسىمالى ءۇشىن 19,1 ملرد تەڭگە اۋداردى. كورپوراتسياعا بارلىعى 553 ءوتىنىم كەلىپ تۇسكەن. بيداي ەكسپورتىنىڭ جالپى كولەمى 1,2 ملن توننانى قۇراپ، 28,2 ملرد تەڭگە كولەمىندە جۇزەگە اسىرىلدى. ونىڭ ىشىندە قازاقستاندىق استىق جونەلتىلىمدەرىنىڭ كوپ ۇلەسى ازەربايجانعا – 43% جانە بالتىق ەلدەرىنە – 30% تيەسىلى بولدى. ەكسپورتتىڭ تاعى 16%-ى بالتىق جانە قارا تەڭىز پورتتارىنا ترانزيتپەن جەتكىزىلدى. اۋعانستان مەن گرۋزيانىڭ ۇلەسى تيىسىنشە 6% جانە 5%-دى قۇرادى.
اۋىل شارۋاشىلىعى جىلىندا 2024–2025 ارنالعان ەكسپورتتى سۋبسيديالاۋ باعدارلاماسى بيداي جەتكىزىلىمدەرىنىڭ ارتۋىنا عانا اسەر ەتىپ قويماي، قازاقستاندىق استىقتىڭ الەمدىك نارىقتاردا مويىندالۋىنا دا زور ىقپال ەتتى. ماسەلەن، اعىمداعى جىلدىڭ سەگىز ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستان شامامەن 12,8 ملن توننا استىق ەكسپورتتاپ، ءداستۇرلى باعىتتارداعى (ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن كاسپي ءوڭىرى) ۇستانىمدارىن ساقتاۋمەن قاتار، جاڭا وتكىزۋ ارنالارىنا دا شىقتى. اتاپ ايتقاندا، العاش رەت قازاقستان بيدايىنىڭ ساتىپ الۋشىلارى قاتارىنا ماروككو، الجير، ماۆريتانيا، ءباا، ۆەتنام، سونداي-اق بىرقاتار ەۋروپالىق ەلدەر – بەلگيا، پولشا، پورتۋگاليا، نورۆەگيا، ۇلىبريتانيا، شوتلانديا كىردى. بۇعان دەيىن شەتەلدىك يمپورتتاۋشىلار قازاقستاندى نەگىزىنەن قاتتى (دۋرۋم) جانە جوعارى اقۋىزدى (hi-pro) بيداي جەتكىزۋشىسى رەتىندە تانىسا، ەندى ولار ەلىمىزدىڭ جۇمساق بيدايىنىڭ ساپاسىن دا مويىنداي باستادى.
سونىڭ ناتيجەسىندە ەكسپورتتالاتىن ءونىم تۇرلەرى كوبەيدى، ال قازاقستاندىق استىقتىڭ الەمدىك نارىقتا باسەكەگە قابىلەتتىلىگى ايتارلىقتاي ارتا ءتۇستى.
مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنىڭ 2026 جىلعى 1 قىركۇيەككە دەيىن ۇزارتىلۋى استىق جونەلتىلىمدەرىنىڭ قارقىنىن ساقتاۋعا، سونداي-اق وتكەن ماۋسىمدا اشىلعان بولاشاعى زور ەكسپورتتىق نارىقتاردا قازاقستاندىق بيدايدىڭ ورنىن نىعايتۋعا باعىتتالعان.
