Astyqty tasymaldauǧa bailanysty şyǧyndardy arzandatuǧa baǧyttalǧan subsidiia töleu qaǧidalarynyŋ, sondai-aq agroönerkäsıp salasynda qyzmet atqaratyn ūlttyq kompaniia şyǧyndaryn subsidiialau qaǧidalarynyŋ qoldanylu merzımı 2026 jylǧy 1 qyrküiekke deiın ūzartyldy.
Memlekettık qoldau şaralarynyŋ basty maqsaty – astyq sektoryndaǧy logistikanyŋ tiımdılıgın arttyru, naryq qatysuşylarynyŋ qarjylyq jüktemesın azaitu jäne otandyq auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ eksportyn yntalandyru.
Jartylai subsidiialau tömendegı tranzittık baǧyttar boiynşa jüzege asyrylady. Atap aitqanda:
- Resei Federasiiasy aumaǧy arqyly Azov, Qara jäne Baltyq teŋızderınıŋ porttaryna;
- Resei Federasiiasy, Latviia Respublikasy, Litva Respublikasy jäne Estoniia Respublikasy aumaǧy arqyly Baltyq teŋızınıŋ porttaryna;
- Resei Federasiiasy aumaǧy arqyly Latviia, Litva jäne Estoniia respublikalaryna;
- Äzerbaijan Respublikasy men Gruziia aumaǧy arqyly Qara teŋız porttaryna;
- Türıkmenstan aumaǧy arqyly Auǧanstan İslam Emiratyna;
- Türıkmenstan aumaǧy arqyly İran İslam Respublikasyna;
- Qytai Halyq Respublikasy aumaǧy arqyly Oŋtüstık-Şyǧys Aziia elderıne;
- Resei Federasiiasy aumaǧy arqyly Gruziia men Armeniiany qamtidy.
Osy oraida eksporttyq baǧytqa bailanysty ötemaqy kölemı bır tonna astyq üşın 20-30 myŋ teŋge aralyǧynda özgerıp tūrady.
Aǧymdaǧy jyly 15 qyrküiektegı jaǧdai boiynşa, baǧdarlamanyŋ operatory – «Azyq-tülık korporasiiasy» ŪQ» AQ astyq öndıruşıler men eksporttauşylarǧa 828,4 myŋ tonna bidai tasymaly üşın 19,1 mlrd teŋge audardy. Korporasiiaǧa barlyǧy 553 ötınım kelıp tüsken. Bidai eksportynyŋ jalpy kölemı 1,2 mln tonnany qūrap, 28,2 mlrd teŋge kölemınde jüzege asyryldy. Onyŋ ışınde qazaqstandyq astyq jöneltılımderınıŋ köp ülesı Äzerbaijanǧa – 43% jäne Baltyq elderıne – 30% tiesılı boldy. Eksporttyŋ taǧy 16%-y Baltyq jäne Qara teŋız porttaryna tranzitpen jetkızıldı. Auǧanstan men Gruziianyŋ ülesı tiısınşe 6% jäne 5%-dy qūrady.
Auyl şaruaşylyǧy jylynda 2024–2025 arnalǧan eksportty subsidiialau baǧdarlamasy bidai jetkızılımderınıŋ artuyna ǧana äser etıp qoimai, qazaqstandyq astyqtyŋ älemdık naryqtarda moiyndaluyna da zor yqpal ettı. Mäselen, aǧymdaǧy jyldyŋ segız aiynyŋ qorytyndysy boiynşa Qazaqstan şamamen 12,8 mln tonna astyq eksporttap, dästürlı baǧyttardaǧy (Ortalyq Aziia elderı men Kaspii öŋırı) ūstanymdaryn saqtaumen qatar, jaŋa ötkızu arnalaryna da şyqty. Atap aitqanda, alǧaş ret Qazaqstan bidaiynyŋ satyp aluşylary qataryna Marokko, Aljir, Mavritaniia, BAÄ, Vetnam, sondai-aq bırqatar europalyq elder – Belgiia, Polşa, Portugaliia, Norvegiia, Ūlybritaniia, Şotlandiia kırdı. Būǧan deiın şeteldık importtauşylar Qazaqstandy negızınen qatty (durum) jäne joǧary aquyzdy (hi-pro) bidai jetkızuşısı retınde tanysa, endı olar elımızdıŋ jūmsaq bidaiynyŋ sapasyn da moiyndai bastady.
Sonyŋ nätijesınde eksporttalatyn önım türlerı köbeidı, al qazaqstandyq astyqtyŋ älemdık naryqta bäsekege qabılettılıgı aitarlyqtai arta tüstı.
Memlekettık qoldau şaralarynyŋ 2026 jylǧy 1 qyrküiekke deiın ūzartyluy astyq jöneltılımderınıŋ qarqynyn saqtauǧa, sondai-aq ötken mausymda aşylǧan bolaşaǧy zor eksporttyq naryqtarda qazaqstandyq bidaidyŋ ornyn nyǧaituǧa baǧyttalǧan.
