(nemese aǧa-dostyŋ alpysy)
«Aiqyn» gazetiniŋ bas «därigeri»
Būiyrmady aq halat,
Būiyrǧany – aq paraq.
Qandauyry – qalamsap,
Qan-tamyry – aqparat!
(Jurnalistik folklordan)
Büginde jurnalistikanyŋ jampozyna ainalǧan Nūrtöre Jüsiptiŋ aq halat kiip, qolyna qandauyr ūstap, eki közi külimdep, pasientterge äzildep qoiyp, operasiia jasauǧa äzirlenip jatqan sätin közge elestete alasyz ba? Äi, qaidam... Biraq solai boluy da äbden mümkin edi.
Mektepte ärkim mamandyq taŋdap jatqan tūsta ol aldymen däriger bolǧysy keldi. Oǧan jetelegen sebep bar edi. Jetinşi klasta oqyp jürgen kezinde auruhanaǧa tüsti. Ol kezde oquşylar küriş alqabyna otaqqa baratyn. Sonda qolynyŋ buyndaryna suyq tidi. Auruhanada sarylyp jatqanda özin emdegen därigerlerge qatty qyzyqty. Elde Jäken degen hirurg aǧai bar-dy. Qolynyŋ şipasy mol, naǧyz däriger. Özi adamnyŋ da, mamannyŋ da töresi. Därigerdiŋ oquyn Erevannan bitirgen. Sol aǧasynyŋ tür-tūlǧasyna, jüris-tūrysyna, is-äreketine aŋsary audy. Qysqasy, otaqqa baryp, otaşy boluǧa bekinip qaitty.
Segizinşi klasty bitirgennen keiin Qyzylordanyŋ medisina uchilişesine oquǧa tüsuge äzirlendi. Sol jyldarda segizinşi klastan keiin uchilişege er balalardy emtihansyz qabyldaityn tärtip bar edi. Bir klastyŋ tört balasy soǧan baramyz dep jinaldy.
Būlar oqityn segiz jyldyq mektep sol jyly ǧana orta mektepke ainalǧan. Klasta nebäri jiyrma oquşy bar. Onyŋ törteui däriger bolamyz dep jeligip, qūjat jinastyryp jürgende, būl sybys mektep direktory Esen Baimūratovtyŋ qūlaǧyna jetedi. Ol jatyp kep aşulanady. Qaitsin endi? Klastaǧy ainaldyrǧan segiz er balanyŋ törteui oquǧa ketip bara jatyr. Qalǧanynyŋ bäri qyz. Būlar ketse, äupirimdep äzer aşqan mekteptiŋ jabylyp qaluy kädik. Esen aǧasy Nūrtöreniŋ kökesine kelip, bar jaǧdaidy mälimdeidi. Būl şaŋyraqta kökeniŋ kesimi kodekspen birdei. «Boldy, – deidi ol, – balalar oqu bitirip, bir-aq ketedi. Sodan soŋ bara bersin». Därigerlikke talpynys osymen aiaqtaldy. Söitip, qazaq medisinasy sarbazdarynyŋ qataryna bir daryndy däriger qosylmai qaldy. Jalǧyz būl emes, sol tört balanyŋ eşqaisysy da däriger bola almady. Bireui qūrylys institutyn bitirdi. Qalǧan ekeui auyldyŋ töŋireginde jür.
Därigerlikke ūmtylǧany teginnen-tegin emes edi. Adam emdeu öneri arǧy atalarynyŋ qanynda bar. Ilgeride būl äulette Täşim täuip, Dosym täuip degen emşi kisiler bolypty. Olardyŋ eldi emdeu qasietteri zor bolǧan desedi. Tūraqty käsip qylmaǧanymen, bizdiŋ keiipkerimizdiŋ de eptep tamyr ūstaityny bar. Külimsirep qoiyp, keide alaqanynyŋ qyzuymen, keide söziniŋ jyluymen quat berip, şekesi qūrystap otyrǧan jandardyŋ janyn jadyratyp jiberedi.
Nūrtöre ösip-öngen äuletten şyqqan. Narjan bi degen babasy öz zamanynda söz ūstaǧan, qalyŋ elge bilik aitqan, tura jürgen, taza adam bolǧan eken. Al naǧaşy jūrtynda Qaldybai degen bi ötken. Tūsynda Dosbol datqa siiaqty şeşender onymen söz synasqan desedi. Nūrtöreniŋ qandauyr men qalamǧa jastaiynan üiir boluynyŋ sebebi osynda jatyr.
Nūrtöre ekeumiz osy düniege derek jinau maqsatymen äŋgimelesip otyrǧanymyzda äigili däriger, akademik Kamal Ormantaevtyŋ özimdi bir äriptesine: «Mynau meniŋ Bauyrjan degen inim, «Aiqyn» gazetiniŋ bas därigeri», – dep tanystyrǧany esime tüsti. Sol gazetti basqaryp jürgen kezim edi. Kamal aǧam qatelesip aitsa da, bir kezde şynymen däriger bolyp kete jazdaǧanym ras-ty. Men oqu bitiretin jyly bizdiŋ üide qyp-qyzyl aitys boldy. Äkei däriger bolǧanymdy qalady. Öz basym jurnalist bolam dep otyryp aldym. «Ei, bala, sen ne aityp tūrsyŋ? – dedi äkei, – Būiyrsa, endi bir alty jyldan keiin oqu bitirip kelip, myna Qaratereŋniŋ auyldyq auruhanasyna bas däriger bolasyŋ. Bas däriger degen auyldaǧy on bastyqtyŋ bireui. Solarmen birge jüresiŋ, birge tūrasyŋ. Üige de paidaŋ köbirek tiedi. Köligi bar, şöp äkelemiz, otyn tasimyz, audanǧa baramyz... Odan artyq ne kerek? Al sen jurnalist bolam dep, qaidaǧy joqty aitasyŋ...». Söitti de auylǧa kelip, araq işip jüretin audandyq gazettiŋ şaşy jalbyraǧan tilşileriniŋ tirşiliginen birneşe jaǧymsyz häm däleldi mysaldar keltirdi. Äkeidiŋ qazaq jurnalistikasy turaly pikirin özgertuge qauqarym jetpegen men sol jyly medinstitutqa bardym. Abyroi bolǧanda, oŋbai qūlap, özim soǧan ölerdei quanyp, qaityp keldim. Sodan eki jyl ötken soŋ ǧana jurfakqa taban iliktirdim. Kamal aǧaǧa sony aityp bergenimde, rahattanyp tūryp bir külgen-di.
Endi mine, «Aiqynnyŋ» eki bas «därigeri» äŋgimelesip otyrmyz.
Söitip, Nūrtöre özi armandaǧandai däriger bola alǧan joq. Biraq qoǧamnyŋ jan jarasy men kesel-kesepatyn sözben emdeitin qalamger bolyp qalyptasty. Talai ret şirengen şeneunikterdi täubege tüsiretin däri oilap tapty. Qoǧamnyŋ damuyna kedergi keltiretin bez-bezeulerdi qalam-qandauyrymen sylyp tastap otyrdy. Eŋ bastysy, elge zalal äkeletin derttiŋ diagnozyn dūrys qoia bildi.
Jastyqtyŋ jalauy – «Alau»
Sūlu sözden saz ūqty,
Sodan aldy azyqty.
BAQ-ty bala kezinen,
Maŋdaiyna jazypty...
(Jurnalistik folklordan)
Qalamǧa tym erte qol sozdy. Özi tuyp-ösken «Eŋbekşi» auylynda sözge şeşen kisiler jetip artylady. «Biz keldik «Eŋbekşi» degen elden, Bizge de berseŋderşi pelmen», – dep jol azyǧy men böri azyǧyn tartyp jeitin aitqyştardyŋ auyly būl. Sirä, solardyŋ sözinen sanasyna säule tüsken boluy kerek. Qazaq tili päninen sabaq beretin mektep direktory Kenbai aǧai erkin taqyrypqa arnaǧan şyǧarmasyn ünemi maqtaityn. Būl soǧan qanattana tüsedi. Būrqyratyp öleŋ jazady. Jetinşi klasqa köşken jyly Nūrahan Älipbaev degen jigit Şymkenttiŋ pedinstitutyn bitirip keldi. Öz auylynyŋ tumasy. Kitapqa qūmarlyqty sol oiatty. Ol oquşylarǧa mynadai tapsyrma beredi. Kim qandai kitap oqidy, avtory, qysqaşa siujeti, qai jyly şyqqany, baspalyq derekteri, alǧan erekşe äseriŋ t.b. mälimetter turaly arnaiy däpterge jazyp jüruiŋ kerek. Sodan bükil mektep oquşylary jarysa oqydy. Bala bitken auyldyŋ, klubtyŋ, mekteptiŋ kitaphanasyndaǧy kitaptardy tügel kemirip şyqty. Ol azdai audandyq kitaphanaǧa auyz salǧandary da bar. Onynşy klass bitirgen jyly Nūrtöreniŋ däpterinde jüzdegen kitaptyŋ tizimi boldy. Sol mūǧalim balalardy jappai oquǧa üiretti. Eŋ qyzyǧy, jetinşi klastan bastap Nūrahannyŋ jetekşiligimen mekteptiŋ «Alau» dep atalatyn qoljazba jurnaly şyǧa bastady. Baiaǧy «Sadaq» siiaqty. Qoldan tüpteledi. Jippen tigiledi. Syrty püliş tärizdi qatyrma qaǧazben qaptalǧan. Mūqabasyna «Alau» degen söz körkemdep, bederlep jazylǧan. Aiyna bir ret şyǧady. Taralymy – bir dana. «Alauda» äŋgimeler, öleŋder, maqalalar jariialanady. Bügingi tilmen aitqanda, basylymnyŋ qūryltaişysy Nūrahan Älipbaev osy «Alau» qoljazba jurnalynyŋ redaktory etip Nūrtöreni bekitti. Söitip, Nūrtöre Jüsiptiŋ bas redaktorlyq täjiribesi sonau jetinşi klastan bastaldy. Nūrahan aǧaiǧa jetkinşekterdiŋ bäri qyzyǧady. Ūzyn boily, kelbetti, şaşy qoiu... Ol balalardy ädebietke baulydy. Jazu-syzuǧa beiimi bar balalardyŋ bärin jurnaldyŋ jūmysyna jekti. Mekteptegi öleŋ jazatyn oquşylar «Alaudy» töŋirekteidi.
«Alaudyŋ» redaksiiasynda üş-aq adam tūraqty qyzmet isteidi. Redaktor Nūrtöre materialdardy jinaqtaidy, iriktep, öŋdeidi. Jauapty hatşy nömirge ūsynylǧan dünielerdi marjandai äriptermen jazyp şyǧady. Jurnal bolǧan soŋ suretsiz şyǧuşy ma edi. Suretşi Orazhan Nazarseiitov bar önerin salyp otyryp, ärleidi. Sol Orazhan keiin Torǧaidyŋ pedinstitutyn bitirdi. Qazir özi oqyǧan mektepte suret päninen sabaq beredi. «Alaudyŋ» jauapty hatşysy da auylda tūrady. Elde qalyp tütin tütetken berekeli kelinşekterdiŋ biri.
«Alau» qoljazba jurnaly saiasattan tys erkin oily ädebi basylym boldy. Sondyqtan qūryltaişylary onyŋ şekesine sol tūsta kez-kelgen jerge tyqpalanatyn «Barlyq elderdiŋ proletarlary, birigiŋder!» degen ūrandy jazudy qajet dep tapqan joq. Ol kezde barlyq elder proletarlarynyŋ «Alausyz»-aq birige alatyndai qauqary bar edi. Mektep oquşylary Nūrahannyŋ jetekşiligimen qabyrǧa gazetin de şyǧaryp tūrdy. Sonda da audannyŋ eşqandai mektebinde balamasy joq «Alaudyŋ» jöni bölek edi.
Nūrtöre mektep bitirip ketkennen keiin, qoljazba jurnalǧa jaŋa redaktor bekitildi. «Alaudyŋ» ekinşi basşysy da jüzden jüirik, myŋnan tūlpar bolyp şyqty. Nūrtöreden qabyldap alǧan qoljazba basylymdy örge süiregen oquşy qyz Nūraişa Bekeeva – qazir filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty, Qazaq menedjment, ekonomika jäne boljam institutynyŋ oqytuşysy. Ekeuiniŋ de biikke ūmtyluyna sol jurnaldyŋ yqpaly boldy. Jurnaldyŋ sandary Nūrahan aǧaida saqtalatyn. Keiin ol ömirden ötken soŋ mekteptiŋ muzeiine tapsyrylǧan siiaqty. «Jas alaştyŋ» seksen jyldyǧy qarsaŋynda eki nömiri Nūrtöreniŋ qolyna tidi. «Alauǧa» Nūrtöre üş jyl, Nūraişa eki jyl basşylyq etti. Nūraişa mektep bitirip ketken soŋ «Alaudyŋ» jalyny bäseŋsip, qolamtaǧa ainala bastaǧan tärizdi. Onyŋ üstine «Alaudyŋ» şoǧyn kösegen Nūrahan aǧai Şielige qyzmetke auysyp ketti. Söitip, jastyqtyŋ jalauy bolǧan «Alau» jūmysyn toqtatty. Bäribir bir mekteptiŋ tarihynda qoljazba jurnal şyǧyp tūrǧan bes jyl merzim az uaqyt emes edi. Oquşylardyŋ qūlşynysy artty. Jazatyn bala köbeidi. Nūrtöreniŋ qolynda saqtalǧan jurnalǧa qyzyqty materialdar jinaqtalǧan. Sol «Alau» talai balanyŋ jüregine ot tūtatyp edi.
Nūrahan aǧaiynyŋ kitapqa degen qūmarlyqty oiatqanyn aittyq. Sol qūmarlyqtyŋ oty mazdai tüstı. Nūrtöre – şaŋyraqtaǧy on balanyŋ biri. Äkesi ferma basqardy, keiin auylnai boldy. Ol balalaryn jastaiynan eŋbekke baulydy. Şaruaǧa jekti. Qamys orǧyzady, şöp jinatady. Esiktiŋ aldynda jiyrma-otyz alma aǧaşy, on bestei şabdaly, örik aǧaşy bar edi. Solardy suǧartady. Auladaǧy öriktiŋ aǧaşy qisaiyŋqyrap ösken-di. Būl qoly qalt etse, soǧan şyǧyp alyp otyrady. Japyraǧy qap-qalyŋ. Aǧaştyŋ arasynda öziniŋ orny bar. Jantaiyp ösken juan būtaqtyŋ üsti. Jatyp alyp kitap oquǧa sondai jaily. Auyp ketuiŋ tipti de mümkin emes. Jerden edäuir biik. Körpe-tösegin alyp, aǧaşqa şyǧyp ketedi. Mūnda jaiǧasqanyŋdy jan adam bilmeidi. Onyŋ esesine būl bärin körip otyrady. Aula da, üi de, mal qora da, bäri de köz aldyŋda. Ştab-päteri baqtyŋ tura ortasynda. Japyraǧy jaiqalyp tūrǧan aǧaştyŋ būtaǧyna ornalasqan älemdegi jalǧyz ofis osy Nūrtöreniŋ kürkesi şyǧar. Keşke deiin kitaptan köz almaidy. Qūnyǧyp oqidy. Kökesi keide köziŋdi auyrtyp alasyŋ dep oqytpai qoiady. Tamaq işetin kez bolǧanda «Myna bala qaida ketti özi?» – dep bäri jabylyp izdeidi. Örik aǧaşynyŋ arasyndaǧy ştab-päter qasietti qūthanasy edi būnyŋ. Biraq sol aǧaş qatarynan üş-tört jyl örik salmai qoidy. Sol kezde auladaǧy biraz aǧaşty şabuǧa tura keldi. Şabylǧan aǧaşpen birge Nūrtöreniŋ ǧajaiyp keŋsesi de ketti.
Bala Nūrtöre sol keŋsesinde otyryp, Qalmahan Äbdiqadyrov audarǧan «Myŋ bir tünniŋ» tört tomyn bitirip tastady. Onyŋ aldynda ülkender balalarǧa körsetpei özderi oqityn. Bir küni qolǧa tüsti. Köp närseni tüsine qoimaidy. Biraq endi qyzyq. Tili keremet. Basqa da qolyna tüsken kitaptardy talǧamai oqydy. Tipti soŋyndaǧy baspalyq mälimetterine, basylymnyŋ baǧasyna deiin köz jügirtip şyǧatyn.
Törtinşi klastan bastap, audandyq «Ösken öŋir» gazetine būrqyratyp jazyp tūrdy. Birinşi ret maqalasy gazetke şyqqanda tünimen jüregi dürsildep ūiyqtai almady. «Oipyr-ai, meniŋ de jazǧanym jaryq köredi eken-au». Köp ūzamai äjepteuir tanymal bolyp qaldy. Anda-sanda Almatyǧa da öleŋ jiberedi. Aqyn Nesipbek Aitovtan hat keledi. Redaksiianyŋ arnaiy konvertimen joldanǧan mūndai hatty körgende poştaşynyŋ özi selk ete qalady. Gazettiŋ blankasyna jazylǧan bir-eki auyz söz. «Talabyŋ taudai eken. Jazyp tūr». Adamǧa qatty äser etedi. Auylda ondai hatty alatyn Nūrtöre ǧana. Sodan damylsyz öleŋ qūrady. Elden şyqqan äigili Sosialistik Eŋbek Erleri Ybyrai Jaqaev pen Ūlbala Altaibaeva turaly bir-eki poema jazyp tastady. Tipti saiasi taqyrypqa da qūlşyna qalam terbep, Oktiabr töŋkerisi turaly poemasyn ömirge äkeldi. Sol baiaǧy dästürli mazmūn. Bizge kün bergen Oktiabr, nūr bergen Oktiabr.
Söitip, «Eŋbekşi» auylynda kün tärtibindegi maŋyzdy taqyryptardy jetik meŋgergen elgezek, saiasi közqarasy berik qalyptasqan bir täuir aqyn ösip kele jatty. Öleŋderi men maqalalaryn alyp, «Ösken öŋirdiŋ» esigin küzetedi. Büginde ädebi ortaǧa belgili bolǧan qasqa men jaisaŋdardyŋ birazy ol kezde sol Şieliniŋ audandyq gazetinde qyzmet isteidi. Öleŋin Särsenbek Bekmūratūly oqidy. Maqalasyn Mūrat Külimbetov qaraidy. Prozalyq dünie jazsaŋ, Serik Baihonovtyŋ aldyna barasyŋ. Segizinşi klasta oqyp jürgende «Kiiktiŋ kiesi» degen äŋgime jazdy. Sony oqyǧan Serik aǧasy būny qūşaqtai aldy. Birden gazetke basyp şyǧardy. Osy basylymdy otyz eki jyl basqarǧan maitalman redaktor Zäkim Jailybaev talpynysy erekşe jas ūlanǧa meiirlene qarap otyrady.Söitip, ol «Alaudan» ūşqyn alyp, «Ösken öŋirden» ülken ömirge qarai qadam basty.
Gazet, naryq jäne qalamsap
Jazǧanyŋdy jöndeidi,
Öŋin aşyp, öŋdeidi.
Kinä öziŋnen bolsa da,
Seni dauǧa bermeidi!
(Jurnalistik folklordan)
Törtinşi kursty bitirgen jyly Pavlodardyŋ oblystyq gazetinde öndiristik täjiribeden ötken-di. Şyǧarmaşylyq ūjym oǧan qatty ūnady. Oqu bitirgen soŋ joldamamen osy qalaǧa keldi. «Qyzyl tu» gazetiniŋ auyl şaruaşylyǧy böliminiŋ tilşisi bolyp qyzmetke alyndy. Köp ūzamai öndiris jäne transport böliminiŋ meŋgeruşisi bolyp taǧaiyndaldy. Baltabai Seisenbekov (gazet redaktory), Aitjan Bädelhanov, Töleubek Qoŋyrov, Qajymūrat Smaǧūlov, Mūhamedjan Däurenbekov syndy maitalman jurnalisterden köp närse üirendi. Kerekude qyzmet istegen alty jyldyŋ işinde osy öŋirdiŋ tükpir-tükpirin tügel şarlap şyqty. Özi tuyp-ösken Qyzylordaǧa qaraǧanda, Pavlodar aimaǧynyŋ eldi mekenderin jaqsyraq biledi.
Baspasözde ötkir maqalalarymen jii körinip jürgen Nūrtöreni 1990 jyly Şerhan Mūrtaza «Egemen Qazaqstanǧa» şaqyrdy. Sol tūsta gazettiŋ aqparat böliminiŋ redaktory Qainar Oljai bir şaruamen bas redaktordyŋ kabinetine bas sūǧady. Şeraǧaŋnyŋ aldynda Nūrtöreniŋ jūmysqa qabyldanu turaly ötinişi jatyr eken. «Būl – täuir jazatyn jigit. Eger odan jaqsy jurnalist şyqpasa, men qyzmetten ketemin», – deidi Qainar qarap tūrmai. «Onda osy aitqanyŋdy jaz-ei myna jerge!» – deidi aibatty Şeraǧaŋ būiyryp. Gazettiŋ qarapaiym ǧana bölim meŋgeruşisi ötiniş jazylǧan paraqtyŋ etek jaǧyna jaŋaǧy aitqan sözin qaitalap jazyp, qol qoiady. Şeraǧaŋnyŋ batasy men Qainardyŋ qaŋǧalaqtap kelip qoiǧan būryştamasy Nūrtörege jol aşty. Qalamyn qūlşyna siltedi.
Ädepkide ekonomika böliminiŋ tilşisi boldy. Köp uaqyt ötpei sol bölimniŋ redaktory bolyp taǧaiyndaldy. Ol kezde «Egemende» bölim köp edi. Şeraǧaŋ sony irilendirip, alty bölim qūrdy. Bölim bastyǧy qyzmetine bekitu üşin sol kezeŋniŋ dästürimen aşyq sailau ötkizildi. Demokratiialyq jaŋaru ürdisteriniŋ ornyǧyp jatqan kezi. Auyl şaruaşylyǧy men ekonomika bölimi biriktirilip, ekonomika bölimi dep atalatyn boldy. Nūrtöre köpşilik dauyspen bölim redaktory, redkollegiia müşesi bolyp sailandy. Ekonomika taqyrybyn jiliktep tūryp taldaityn maqalalar jazdy. Alty jyl «Egemen Qazaqstanda» qyzmet istedi. Üş jyl bas redaktordyŋ orynbasary boldy.
1996 jyly mamyr aiynda «Jas Alaşqa» bas redaktor bolyp taǧaiyndaldy. Būl barşaǧa belgili basylymnyŋ naryqtyŋ dauylyna ūrynyp, qiyndyq qyspaǧynda qalǧan kezi edi. Bir küni lezdemede bir tilşisi bylai dedi: «Aǧa, men şynymdy aitsam, osy gazette isteimin deuge ūialamyn. Jurnalispin dep baspasöz konferensiiasyna baruǧa arlanam, namysym keledi». «Ainalaiyn, sen būl jerde jūmys istedim dep namystanbauyŋ kerek, kerisinşe maqtanuyŋ qajet. Mysaly, sender qandai qalamsappen jazyp otyrsyŋdar? Bäriŋniŋ qolyŋda da qytaidyŋ arzan düniesi. Siiasy qaǧaz betine birde jūǧady, birde jūqpaidy. Altyn sapty qalamsapty nege qolǧa ūstauǧa bolmaidy? Bireu äkep bere me? Gazet özin syilatpasa, bizdi kim syilaidy?». Bas redaktordyŋ birinşi äŋgimesi osy boldy. Aituyn aityp alyp, taǧy oilandy. Al ol üşin ne isteu kerek? Bükil gazet «Naryq keldi, qiyndyqqa tap boldyq» dep zar eŋirep jazyp jatyr. Sirä, endi jylaǧandy qoiu kerek şyǧar. Qalai kün köremiz? Qaitken künde qazaq qiyndyqtan şyǧa alady? Osynyŋ jolyn izdegen jön bolar. Mäseleni özgerteiik tübirimen. Bas redaktor osy oiǧa bekindi. Gazet betinen «Qala qazaǧy», «Dala qazaǧy» degen aidarlar aşty. Käsipkerlikke bet būryp, şaruasyn jürgizip jatqandardy elge tanyta bastady. «Solardy gazetke tartaiyq, jarnamasyn äkelsin, söitip özderiŋniŋ de jaǧdailaryŋdy jaqsartyŋdar, – dedi tilşilerine, – Közqarasty özgerteiik. Naryq päle boldy degennen göri, naryqtan qazaqqa qandai paida bar dep qaraiyq». «Egemen Qazaqstan» gazetinde qyzmet istep jürgende «Naryq qazaqqa odaqtas» degen maqala jazǧan. Jüie oŋtaily bolsa, naryqtyŋ paidasy mol ekenin däleldei bastady. Ekonomika böliminiŋ jūmysy jandandy. Olarǧa qalamsaptyŋ mysaly qatty äser etti. Jigitter men qyzdar serpile iske kiristi.
Taǧy bir tiimdi täsil tapty. Bireudiŋ aiaǧyn baspasaŋ, seniŋ bar-joǧyŋdy eşkim bilmeitin körinedi. Myŋ san gazettiŋ işinen seni eşkim elep-eskermeidi. «Jas Alaşta» qyzmet isteimin degeniŋe pysqyrmaityndar jetkilikti. Sondyqtan qalaida basylymdy tanymal etu kerek boldy. Biraq kimniŋ aiaǧyn basu kerek? Bazardaǧylardyŋ aiaǧyn emes, basyn basyp ketseŋ de bylq etpeidi. Synnyŋ jebesi aldymen sözi men isi, tili men tirligi qabyspai jatatyn äkimder men ministrlerge jūmsaldy. Halyqtyŋ aldynda auzyna ne kelse, sony aityp jürgen belgili kisiler nysanaǧa alyndy. El aldynda jür me, sözine de, isine de jauap bersin. Söitip, birneşe oblys äkimderiniŋ is-äreketi birte-birte synala bastady.
Birde sol tūstaǧy Densaulyq saqtau ministri syn sadaǧyna ilikti. Ministrdiŋ esebi tastai. Oǧan sensek, elde auru-syrqau adam joqtyŋ qasy. Biraq būl ökpe auruy örşip tūrǧan şaq edi. Bir küni Joldasbek Duanabai maqala daiyndap äkeldi. Taqyryby – «Qūrt auruy qazaqty qūrtyp barady». Bet qarap otyryp maqalaǧa zer saldy. Bäri dūrys, derek jetkilikti, dälel mol. Biraq birdeŋe jetispeidi. «Taqyrypty özgerteiik», – dedi birden. Birneşe nūsqa ūsynyldy. «Tuberkulez tübimizge jetpesin». Joq, bolmaidy. «Qazaqqa qauipti kesel». Būl da keliŋkiremeidi. Taqyryp tabu degeniŋ qiynnyŋ qiyny. Qolyŋdaǧy men oiyŋdaǧyny üilestire almai dal bolasyŋ. Şaşyn salalap oilanyp otyrǧanda qūiyla ketti. «Jigitter boldy, tabyldy! «Qazaqstan qan tükirip tūr!» dep qoiaiyq», – dedi de gazet atauynyŋ (şapka) töbesine ülken ärippen jazdyrdy. Ol kezde merekelik nömirde bolmasa, şapkanyŋ üstine taqyryp köp berilmeidi. Ertesine ministrden bastap bäri bezek qaqty. Külli qoǧam selt etti. Būl mäsele biik minberden nazarǧa alynyp, analar men balalardy tegin fliurografiialyq tekseruden ötkizu turaly pärmen şyqty. Sol ürdis äli de jalǧasyp kele jatyr. Söitip, būl ūltqa paidaly jariialanym boldy da şyqty. Bylai qarasaŋ, kezekti bir maqala. Ädepki küiinde kete berse, eşkim oqymauy da mümkin. Tosyn taqyryp talaidyŋ ūiqysyn şaidai aşty.
Jūmysy bar, jynysy joq
Därigerdiŋ jany izgi,
Ärbir isi maŋyzdy.
Bir hirurg bäribir,
Jetpei tūrǧan tärizdi...
(Jurnalistik folklordan)
Bes jyl boiy kabinetten köp şyǧa qoimady. Künde material oqidy, tüzetedi, qiiady, jobalaidy, qysqartady... «Hirurgtigine» basyp, edäuir jerin sylyp alyp tastaidy. Talai äriptesteri renjidi. Talai jazuşy aǧalary «Bir sözim qysqarmasyn» dep keledi. «Eger qysqarsa, basylmasyn», – deidi. «Onda alyp kete beriŋiz», – dep būl qityǧady. Aqsaqal aqyndar arnau öleŋderin köp ūsynady. «Künde bir taǧamdy jei bergen adam odan jalyǧady. Gazet te taǧam sekildi. Ruhani qorek emes pe ol? Sonyŋ özin türlendirip, maŋyzyn baiytyp, ūdaiy bir ūstyndy ūstap otyrsaŋ, sol kezde ǧana onyŋ oqyrmany joǧalmaidy. Oqyrman gazetti künde izdeui kerek. Mäselen, şylymqor temekini ünemi izdeidi ǧoi. Sol sekildi jūrt gazetsiz kün köre almaityndai boluy kerek», – deidi Nūrtöre.
Osy oiǧa bekingen ol oqyrmandy däniktiru täsilin qoldandy. Sol arqyly qūlşyndyra tüskisi keldi. Qazaq o bastan özi aqparatqa qūlaq türgiş halyq. Sözge üiir jūrt emespiz be?! Künde jeldei esip tūratyn ūzynqūlaq habarlar estigen deregine säikes kelse, «O, dūrys eken, jel tūrmasa şöptiŋ basy qimyldamaidy», – deidi. Sondyqtan aqparat bölimine köp jük artyldy. Oqyrman gazettegi «Gu-Gu» degen aidarǧa aldymen zer salatyn boldy. «Gu-Gu»-di oqyǧan kez kelgen şeneuniktiŋ zäresi ūşady. Al teginde änşeiin ǧana jalpylama närseler ūsynylatyn. Jobamen astarlap aitylady. Biraq sodan-aq ärkim özin tauyp alady. «Myna jerde men turaly aitylǧan ǧoi», – dep talai adam habarlasady. «Sotqa berem», – dep qorqytady. «Keşiriŋiz, mūnda sizdiŋ atyŋyz ne familiiaŋyz bar ma?» – deidi būlar. Ol «Joq», – deidi. «Onda sotqa qalai beresiz?». Ol kezde ekiniŋ biri baspasözdi sotqa süirep jatatyn. Soǧan qarsy qoldanylǧan täsil edi būl.
Birtindep basylymnyŋ tütini tüzu ūşa bastady. Jūrt gazetti izdep jürip oqityn boldy. Bilik buyndary basylymmen sanasatyndai jaǧdaiǧa jetti. Būl qoǧamnyŋ özi erkindikke ūmtylǧan tūs edi. El boludyŋ belgileri qalyptasyp jatty. «Jas Alaştyŋ» baǧyty men saiasaty soǧan säikestendirildi. Bas redaktorlyq – bir jaǧynan, jüikeŋdi jūqartatyn jūmys. İneniŋ ūşynda otyrǧandai, qylyştyŋ jüzinde jürgendei küi keşesiŋ. Janyŋ qinalady. Işki tüisigiŋ tarazyǧa tüsedi. Säl qatelesseŋ, gazetke nūqsan keledi. Öziŋ müjilesiŋ. Asa däldikpen, sezimtaldyqpen jūmys jürgizu qajet boldy. Osy tūrǧydan alǧanda Nūrtöre «Jas Alaşty» basqarǧan alty jylda köp qatelestim dep oilamaidy. Biraq jekelegen adamdardyŋ köŋiline tietindei jaittar boldy. Kei tūsta jastyq jelikpen artyqtau ketti. Keiin qyzmet istegen basylymdarynda solarǧa öz oilaryn aituǧa molynan mümkindik berdi. Sol arqyly ol olqylyqtyŋ ornyn toltyruǧa tyrysty. Aǧalarynyŋ bärimen derlik til tabysty. Birimen elde, birimen jerde, birimen aspanda... Aspanda demekşi, Qyzylordadan qaityp kele jatyp, Tūŋǧyşbai Jamanqūlovpen ūşaqta qatar otyryp qaldy. Kemedeginiŋ jany bir. Tūqaŋ basylymda biraz synalǧan edi. Ärine, renişti ekeni belgili. Jerde şarpysqan ekeu kökte tabysty. Ūşaqqa qatu bolyp mingen ekeu tatu bolyp tüsti. «Jas Alaştyŋ» taǧy bir artyqşylyǧy boldy. «Būlar jastyqpen aitady ǧoi», – deitin jūrt. Mine, osyny bas redaktor tiimdi äri dūrys paidalandy.
Öz tūsynda Zamanbek Nūrqadilov te synaldy. Soǧan qaramastan «Ol – jaqsy redaktor. Onyŋ özine eşqandai ökpem joq. Basqalai bir sebepteri bar şyǧar», – depti keŋpeiil Zäkeŋ. Keiin ol kisimen jaqsy aralasyp ketti.
Keiipkerimizdiŋ pikirinşe, baspasözdiŋ tezine tüsken, synynan ötken, onymen bite qainasqan memlekettik qyzmetker tübi ūtylmaidy. Syndy kötere almau, synǧa tözimsiz bolu dūrys emes. Memlekettik qyzmetker – halyqtyŋ qyzmetşisi. «Baspasöz – halyqtyŋ üni» deitin bolsaq, ol eldiŋ süzgisinen ötip otyr. Oŋ ba, teris pe? Baǧyty qandai, dūrys pa, būrys pa? Süzgiden ötken soŋ är qadamyn oilanyp basady. Älemdik täjiribege jüginsek, saiasatty aşyq jürgizetin tūlǧanyŋ barlyǧy da synnyŋ tezinde, obektivtiŋ közinde tūratyn adamdar. Olardyŋ aitqan sözi, basqan qadamy, istegen isi eşqandai qaltaryssyz, bükpesiz jariialanyp otyrady. Sol üşin de olar el nazaryndaǧy saiasatker dep atalady. Memleket qyzmetine jegilgen jannyŋ bäri halyqtyŋ aldynda esepti boluy kerek. Aitqan sözi, istegen isi üşin jauap bergeni jön. Gazettiŋ bedelin köteretin de, jalpy būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ qajettiligin sezdiretin de eŋ ülken faktor osy. Gazet – bilik pen halyqtyŋ ortasyndaǧy däneker.
Būryn gazet aptasyna bes ret şyqqan edi. Endi üş ret şyǧaruǧa ūiǧarym jasaldy. Gazet şyqpaityn künderi kelesi nömirlerdi sapaly äzirleuge mümkindik tudy. Bir kezde üş jüz myŋ danamen taraǧan gazetke 1996 jyly alty myŋ adam ǧana jazylypty. 1997 jyly on tört myŋ oqyrman jazyldy. Alty jyl işinde «Jas Alaştyŋ» taralymy jetpis jeti myŋǧa jetti. Sol tūsta «qazaq gazetteri oqylmaidy, bäsekege qabiletsiz» degen pikir bar-tyn. Nūrtöre Jüsip «Jas Alaşty» şyǧara otyryp, halyqtyq gazet jasady. Qazaqtyŋ özin de, sözin de syilatty.
Oqyrmandy köbirek tartuǧa den qoiyldy. Hat degeniŋ aǧylyp, qoŋyrau degeniŋ üzdiksiz şalynyp jatatyn. Basylym betinde oiyndar ūiymdastyrylady. Jūmbaqtar jasyrylady. Bir ǧana «svejii» degen sözdiŋ qazaqşa nūsqasyn tabu üşin myŋdaǧan adamnyŋ basy qatty. Esimi elge tanymal tūlǧanyŋ bala kezindegi suretin jariialap, «Mynau kimniŋ sureti?» dep bir ai boiy jūrttyŋ oiyn san-saqqa jügirtti. Oqyrman gazet turaly ne oilaidy? Onyŋ pikiri qandai? Neni körgisi keledi? Oqyrmandy qalai üiirip äketemiz? Şyǧarmaşylyq jiyndardyŋ bäri osyndai saualdardyŋ jauabyn izdeuge arnalatyn.
Nūrtöre jūmys barysynda osy basylymdy örge süiregen asa talantty bas redaktor Seidahmet Berdiqūlovtyŋ täsilderin köbirek paidalandy. Özi Şeraǧaŋnyŋ şekpeninen şyqqan edi. Şeraǧaŋ ünemi jastarǧa senim artatyn. Būl da öŋkei qabiletti studentterdi gazetke şaqyrdy. Tipti olardyŋ keibireuin bölim redaktorlyǧyna taǧaiyndady. Özine qandai senim artylsa, būl da söitti. Seidaǧaŋ jurnalisterdiŋ jūmys istep jürgen bölimderin ara-tūra auystyryp otyratyn. Söitip, kimniŋ qai salaǧa qyry bar ekenin baiqaityn. Osy täsildi Nūrtöre de birneşe ret qoldandy. Jurnalister ädepkide qinaldy, sosyn kädimgidei igerip ketti. Onyŋ esesine eşkim de lezdemede: «Öi, ekonomika taqyryby kimge kerek, kim oqidy ony?» – demeitin boldy. Öitkeni, būl bölimde jūmys isteudiŋ oŋai emestigine közderi jetti. Avtor tartudyŋ, ekonomikalyq terminderdi qazaqşalaudyŋ qiyndyǧyn kördi. Jalpy, naryq jüiesiniŋ kürdeliligin sezindi. Sonyŋ bäri öz basyna tüskennen keiin būl mäselege basqaşa qaraityn boldy. Osynyŋ arqasynda ekonomika taqyrybyna jazatyn qanşama jurnalist tärbielenip şyqty. Būryn jurnalister öz erkimen saiasat bölimine barmaityn. Birqatar jigitterge būl taqyryptyŋ maŋyzdylyǧyn tüsindirdi, sol bölimge zorlaǧandai etip jetelep apardy. Bäri de jazyp ketti. Şetinen saiasi şolu, portret, boljam äzirleuge mamandandy. Köp ūzamai elge keŋ tanyla bastady.
Bas redaktor sarbazdaryna bylai deitin: «Jas Alaştyŋ» alty beti seni asyraidy. Būl – bir. Sosyn seniŋ atyŋdy şyǧarady, esimiŋdi elge tanytady. Būl – eki. Jurnalistikada esimiŋ tanymal bolǧan soŋ ar jaǧy öziŋe bailanysty». Nūrtöreniŋ tūsynda qalam siltesi özgeşe jas jurnalisterdiŋ bir şoǧyry qalyptasty. Berik Beisenūly, Sraiyl Smaiyl, Talǧat Eşenūly, Säken Sybanbai, Däuren Quat, Didar Amantai, Abylai Sabdalin, Esei Jeŋisūly, Janarbek Äşimjan, Qasym Amanjol... Şetinen jer tarpyp tūrdy. Jazǧan jäne daiyndaǧan dünielerinde käsibi selkeulik ūşyrasa qoimady. Bas redaktor: «Men jurnalistikany jynysqa böluge qarsymyn. Jurnalistikanyŋ jynysy joq, jūmysy bar», – dep, qyz-qyrqyn men kelin-kepşiktiŋ de qarymdy qalamger bolyp elge tanyluyna köp üles qosty.
Bas redaktorlyq bolmys
Syltau aitsaŋ, senbeidi,
Säl qityqsa, könbeidi,
Syrqyrasa sai-süiek,
Söz-därimen emdeidi!
(Jurnalistik folklordan)
Nūrtöreni oquǧa tüsken sätten bastap biledi ekenmin. Tanysqanymyz da qyzyq. Ädette, birinşi kursta oqityn bozbalalar men boijetkenderge joǧarǧy kurstyŋ studentterinen asqan ǧūlama joq. Oqu ornynyŋ bosaǧasyna jaŋa ǧana taban iliktirgen biz de sondai küi keştik. Aldyŋǧy kursta oqityndardyŋ bäri de şetinen oqu ötip ketkendei körinedi. Biz oquǧa tüsken jyly jataqhanadaǧy öŋkei birinşi kurstyŋ balalary tūratyn bölmege üşinşi kurstyŋ bir jigiti kelip qonystandy. «Üşinşi kurstyŋ studenti keledi» degende ädepkide tiksinip qaldyq. Oipyrm-ai, būjyr bet, şoidym bireu şyǧar. Şetimizden araqqa jūmsap it qylmasa bolar edi. Joq, ūzyntūra, ap-aryq jigit eken. Qabyrǧasynan kün körinedi. Mynauyŋ araqqa jūmsap, äurege tüsiretin adamǧa ūqsamaidy. Özi araq tügili, syradan da tatyp almaidy. Sabaqtan kelse boldy, teris qarap kitap oqidy da jatady. Sosyn terezege qarap, telmirip otyryp, kündelik jazady. Zerikse, besinşi qabattyŋ balkonyna şyǧyp, özimizben irgeles sol jaq bettegi jataqta tūratyn tarih fakultetiniŋ qyzdaryn kelemejdeidi. Ol qyzdar ony birinşi kurstyŋ balasy dep oilaityn boluy kerek, keşke deiin bizdi qarǧap-silep jatady. Üşinşi kurstyŋ studenti kädimgi äteştiŋ dauysyn da ainytpai salady. Tarihşy qyzdar qapelimde jurfaktyŋ jataqhanasyna qoraz qaidan kirip ketti dep bezek qaǧady. Söitsek, bölmemizge jaŋa kelgen jigit tömengi kursta oqyp jürgen kezinde studenttik teatrda öner körsetken sabaz eken. Ony da keiin bildik. Bügingi belgili jurnalist Nūrtöre Jüsiptiŋ student kezdegi bolmys-bitimi osyndai bolatyn.
Nūrtöre bizdiŋ bölmede tūrǧan soŋ, onymen birge oqityn jigitter jii keledi. Jas şamasy özimiz qūralpy bolsa da, şetinen salmaqty. Kileŋ maŋǧaz. Äŋgimeleri studenttiŋ sözine keliŋkiremeidi. Kesek turaidy. Sabaqtan keiin üdere köşip, redaksiialarda jüredi. Bappen söileidi, bipazdap tüsindiredi. Kitaptaryn oquǧa sūrap alyp ketip, ūzaq uaqyt boiy qaitarmai jürgenderge jasaǧan eskertpeleri de qyzyq: «Äi, Beken, balalyq jasama, ana alǧan kitabyŋdy äkelip ber», – deidi. Kijingenderine deiin kisiliktiŋ lebi esip tūrady. Beine bir Abaidyŋ Käkitaiǧa qairylǧanyndai sondai bir önegeli häm öreli dauyspen til qatady.
Būl kurstan elimizdiŋ bır emes ekı Aqparat ministri şyqty. Saidyŋ tasyndai jigitter qazaqtyŋ beldi basylymdaryna bas redaktor boldy. Bäri de şetinen şaruany döŋgelentip äketti. Solardyŋ biri Nūrtöre Jüsip edi. Ol el qadirlegen halyqtyq redaktorǧa ainaldy. Bizdiŋ buynnan şyqqan jigitterdiŋ işinen talassyz moiyndalǧan baspasöz menedjeri retinde tanyldy. Onyŋ tūsynda gazet ütir-nüktesine deiin oqyldy.
Futbolda «igraiuşii trener» degen ūǧym bar. Nūrtöre gazetti basqara otyryp talai kösemsöz jazdy. Qysqa da nūsqa jazudyŋ şeberi retinde tanyldy. Ol qaşan da eldiŋ sözin söiledi.
El işinde Nūrtöreniŋ jeke basy qatty qūrmetteldi. Jūrt jüregin jaulaǧan basylym men onyŋ basşysynyŋ qadiri artqany sonşalyq, oqyrman qauym balalaryna Nūrtöreniŋ esimin qoia bastady. Oŋtüstik Qazaqstannyŋ Töle bi audanynda eki kelin qatar ūl tuyp, aldymen bosanǧany balasynyŋ atyn Nūrtöre, keiingisi Jüsip dep qoiǧan kezi boldy. Sirä, gazet oqityn közi aşyq eki kelin özara uädelesip jürse kerek. Deputattyqqa baq synaityn tūsta Syrdariia, Şieli, Jaŋaqorǧan, Tereŋözek audandarynda ömirge kelgen qanşama säbige onyŋ esimi būiyrdy. Birqatar qalamgerdiŋ otbasynda bir-bir Nūrtöre ösip keledi. Bir jaǧynan, būl – oǧan degen el yqylasynyŋ körinisi. Ekinşiden, onyŋ esimi – būryn köp kezdese bermeitin, perzentti atauǧa sūranyp tūratyn ädemi esim. Büginde qazaq topyraǧyndaǧy bükil Nūrtöreniŋ ūzyn-sany jiyrmadai bolyp qalar. Endi bizdiŋ keiipkerimiz solardyŋ bäriniŋ basyn qossam ba dep jür. Eldiŋ osy yqylasy men qūrmeti «Qūrmet» ordenine ainalyp, öŋirine qadaldy. BAQ salasyndaǧy Prezident syilyǧyn ielendi. Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı atandy.
Ol qazaq jurnalistikasyna köp närse äkeldi. Eşkimge ūqsamaityn bas redaktor bola bildi. Eti tiri jurnalisterden menşikti tilşiler tobyn jasaqtady. Jūrt minezinen taisaqtap, jūmysqa ala bermeitin qisyq-qyŋyr jurnalisterge de senim artty. Solardyŋ tomaǧasyn alyp, topqa saldy. Qalypqa syimaityn sol qalamgerler jüzden jüirik, myŋnan tūlpar şyqty. Aǧysqa qarsy jüzip, aidy aspanǧa bir-aq şyǧardy. Keibir jergilikti äperbaqan äkimderdiŋ tizesin dirildetti. Gazettiŋ taralymyn arttyryp, bedelin aspandatty. Būryn jazu önerin serik etpegenderge qalam ūstatty. Mamandyǧy jaǧynan jurnalistikaǧa maŋailamaityndarǧa da ümit artty. Olardyŋ sol mamandanǧan salasyna beiimdep, maqala jazdyrdy. Äsirese, gazet redaksiiasynda bükil ǧūmyryn ötkizgen qasietti qart Baǧdat Jandosoiǧa kitap jazdyrǧany qyzyq boldy. Bir kezde «Myŋnan bir mezet» qosymşasynyŋ şyǧaruşysy Ädilbek Qaba da redaksiiada retuş jasauşy bolyp isteitin osy aqsaqaldy jazuǧa tartyp edi. Sol kezde oǧan:
«Būl kökemiz öziŋmen qandas, oily,
Barǧan jeriŋ qūrmettep, mal da soidy.
Aq tilegi solardyŋ sep boldy ma,
Jazuşy ǧyp şyǧardyŋ Jandosoidy», – dep qaljyŋ aitatynbyz. Biraq ol tūsta Jandosoidyŋ jazuşylyǧy bes-alty maqalamen ǧana şektelgen-di. Nūrtöre Baǧdat aqsaqalǧa bastan ötkenin jazdyru mäselesin şyndap qolǧa aldy. Ekeui jii äŋgimelesedi. Ol kisi Almatyda bolǧan alapat aştyqtyŋ jaiyn baiandaidy. «Kök bazarda adamdardy arbaǧa qalap tiep jatatyn», – deidi. «Nege osyny qaǧazǧa tüsirmeisiz?» – deidi būl. «Öituge bola ma özi?» – deidi qart sekemşil dauyspen. Būl ony jigerlendiredi. Sodan qiqar şal jaza bastady. 1929 jyldan 1936 jylǧa deiingi oqiǧalardy tügel terdi. Biraq beri qarai baspai qoidy. Sol jazbalary «Şoşqanyŋ qūmy» degen atpen kitap bolyp şyqty. Derektik tūrǧydan taptyrmaityn dünie. Baǧdat ata sony körip ömirden ötti. Ūjym aqsaqaldy redaksiia ǧimaratynan aq jauyp, arulap şyǧaryp saldy.
Öz basym Nūrtöremen birge jūmys istep kördim. «Astana habary» gazetinde ol bas redaktor, men birinşi orynbasar boldym. Qyzmet barysynda onyŋ birşama qasietterine qanyqtym. Qalalyq mekemeler anda-sanda qalalyq äkimdikti arqalanyp, gazetke tis batyrǧysy kelse, jyny qozady. Basylymdy ol mekemege eşqaşan jyǧyp bermeidi. Alda-jalda gazette ketken qatelik üşin keşirim sūrauǧa tura kelse, tüzetu bergeniniŋ özi qyzyq. Tüzetudi talap etken daulasuşylar mäz bolyp tarasady. Al şyn mäninde sol tüzetudiŋ mätinin Nūrtöreniŋ şeber qiiulastyratyny sonşalyq, kimnen kim keşirim sūrap otyrǧanyn bilmei dal bolasyŋ.
Ainalada bolyp jatqan oqiǧalardyŋ bärin oi eleginen ǧana emes, jüreginen de ötkizedi. Iştei arpalysady, qapalanady. Biraq işinde it ölip jatsa da, syrtqa bildirmeidi. Jai ǧana külimsirep otyra beredi. Kökirek-kenişi – syr-sandyq. Qūpiiasyn ömiri aşpaidy. Artyq äŋgime aitpaidy. Erteli-keş aqyl aityp, basyŋdy auyrtpaidy. Saparǧa şyǧyp ketken kezde jii-jii telefon şalyp, mazaŋdy almaidy. Derbes şeşim şyǧaruyŋa mümkindik beredi.
Qyzmetkerlerin öte erkin ūstaidy. Biraq soǧan qaramastan bet aldy laǧyp jürgen eşkimdi körmeisiŋ. Şyǧarmaşylyq topqa köp eskertpe jasamaidy. Tilşiler onyŋ qas-qabaǧyna qarap, özderi-aq jinaqtala bastaidy. Redaksiiaǧa jai kirip-şyǧyp jürip-aq önege körsetip tūrady. Äiteuir, onyŋ bas redaktorlyq bolmysy bölek.
* * *
Bir kezde däriger bolam dep, talpynyp, aq halat kiiuge qūmartqan Nūrtöre Jüsiptiŋ qalamgerliktiŋ qamytyn kigenine mine, qyryq jyldan asty. Syr öŋirinde mektep oquşylary şyǧarǧan «Alau» qoljazba jurnalynan eldiŋ eŋ oqylymdy basylymdarynyŋ biri «Aiqynǧa» deiingi jol ony talai ret synǧa saldy. Aq pen qara, oŋ men sol arpalysqan san belesten ötti. Biraq sonda da baiaǧyda qandauyrǧa ainalyp kete jazdaǧan qalamyn bir sätke qolynan tüsirip körmepti. Al qandauyr-qalamnyŋ quaty äli sol qalpy. Tigen jerin tilgilep ötedi...
* * *
Bügın jampoz jurnalist, qarymdy qairatker, saliqaly senator, aǧa-dos Nūrtöre Jüsıp mereilı jasqa toldy! Arǧymaq mınıp kelgen alpysyŋyz alysqa bastasyn, Nūreke!
Bauyrjan OMARŪLY
Ūqsas jaŋalyqtar
