(Osydan otyz tórt jyl buryn jýrfaktyń stýdenti Joldasbek Dýanabaıdyń stadıonda lotereıadan kólik utyp alǵany esińizde me?)
Ala doptyń alamany dese, aldymyzdaǵy ishken asymyzdy jerge qoıatyn jankúıer edik. «Qaırat» oınaıtyn kúni qalyń jurttyń nópiri Almatynyń Ortalyq stadıony ornalasqan Abaı kóshesine syımaı, Medeýden qulaǵan seldeı lyqsyp bara jatatyn. Ásirese myna bir joıqyn básekege sol ýaqytta respýblıkalyq basylymdarda óndiristik tájirıbeden ótip júrgen kýrstastarymnyń taıly-tuıaǵy qalmaı barǵany esimde.
Sonymen... 1987 jyldyń 20 tamyzy. Beısenbi. Saǵat 19.00. Aýmaǵy at shaptyrym stadıonda ıne shanshar oryn joq: 30 000 jankúıer ıin tirese syǵylysyp otyr. Onyń eki sebebi bar. Birinshiden, «Qaırat» osynyń aldyndaǵy eki jyl boıy fýtboldan KSRO chempıonatynda kósh bastap, ol – ol ma, Eýropanyń azýly klýbtaryn shetinen tas-talqan etip jeńgen Kıevtiń «Dınamo» komandasymen kúsh synasady. Ekinshiden, bul alaman «toıǵa» dopsha domalap kelgen «qý bastyń» árqaısysy qolyna mór basylǵan qos qaǵaz ustaǵan: biri – sport arenasyna kiris bıleti, kelesisi – lotereıa bıleti...
«Qaırat» ádette jańbyr jaýǵan kezderi aıyryqsha «arqalanyp», kez kelgen qarsylasyn tize búktiretin. Yrym-jyrymǵa senetin jankúıerler árdaıym qolshatyrlaryn saılap qoıatyn. Biraq bul kúni kók júzi shaıdaı ashyq bolyp, kóńilimizge kúdik uıalatty. Áıtpese, ýkraınalyq myna ataqty komandanyń «qaırattyqtardan» ábden júregi shaılyǵyp qalǵany ras. Óıtkeni Almatyda buǵan deıin ótken 10 oıynnyń bireýinde ǵana jeńiske jetip, beseýinde teń oınaǵan jáne tórteýinde utylyp qaıtqan. Qysqasy, elý kún buryn Kıevte bolǵan taıtalas sekildi, bul joly da Tımýr Segizbaev pen Valerıı Lobanovskııdiń komandalary ıtjyǵys tústi. Esep taǵy da: 1:1. Máskeýde shyǵatyn «Sovetskıı sport» gazetinde erteńine bul oıyn týraly «Múmkindikter zaıa ketken 90 mınýt» atty reportaj jarııalandy. «Gol soǵatyn sátter as ta tók bolǵan, shıelenisti mezetter alma-kezek aýysqan match qyzyqty qoıylymǵa aınaldy, - delingen onda, - Eki komanda da jeńiske barynsha umtylyp baqty, qaı-qaısysy da oǵan taıaý turǵan kezder boldy, biraq teń esep – oıynnyń ádil nátıjesi».
Árıne, aldymen opyq jegen, «múmkindikteri zaıa ketken» – kıevtik «Dınamo». «Qaırattyń» qaırat tanytqandyǵy sonshalyq, aldyńǵy jyldary Eýropanyń eń úzdik fýtbolshylary atanǵan, biraq myna oıynda aıaqtaryn múlde jaza almaǵan Oleg Blohın men Igor Belanovty ýkraınalyq jattyqtyrýshylar alǵashqy taımnan keıin basqa oıynshylarmen aýystyrýǵa májbúr boldy. Ári qaraı olardyń da mandytqany shamaly. Sóıtip, quramynda qazaq topyraǵynda týyp-ósken talantty orys, ýkraın, sheshen, koreı, grek, nemis, tatar, belorýs jigitteri oınaıtyn, biraq ultymyzdyń namysyn jyrtqan naǵyz ınternaıonaldyq klýbqa aınalǵan «Qaırat» myqty qarsylasyn osy matchtyń nátıjesinde chempıondyq ańsardan aıyrdy.
«Átteń, - dedik, - myna oıynǵa Peha qatysa almady. Áıtpese anaý qaqpashy Chanovtyń kókesin kózine kórseter edi». «Peha» dep otyrǵanymyz – «Qaırattyń» dańqty shabýylshysy Evstafıı Pehlevanıdı. Byltyr, ıaǵnı 1986 jylǵy 3 qyrkúıekte osy stadıonda osy qarsylastyń qaqpasyna týra oıyn bastalǵan bette, 10-ynshy sekýndta gol soǵyp, KSRO fýtbol chempıonatynyń 55 jyldyq tarıhynda qaıtalanbas rekord jasaǵanyna jáne jankúıerlerge jeńis syılaǵanyna kýá bolǵanbyz (Túptiń túbinde eńbektiń esh bolmaı elengeni qandaı jaqsy: ótken jyly Qazaqstan Prezıdenti Q.Toqaev ony 2-dárejeli «Dostyq» ordenimen marapattady).
...Mine, araǵa bir aı salyp, taǵy da stadıonnyń tórinde otyrmyz. Qyrkúıektiń 25-i. Qasıetti juma kúni.
«Qaırattyń» bul jolǵy qarsylasy – Mınskiniń «Dınamosy». Ýkraınalyq áriptesteri sekildi ataǵy jer jarǵan komanda emes, árıne. Soǵan qaramastan sport arenasyna 22 myń jankúıer jınalǵan. Aıqas ótetin alańǵa, sodan soń stadıonnyń kúngeı betinde tizilip turǵan, zattaı utysqa tigilgen bir «Jıgýlı» men eki «Moskvıchke» úzdige ári úmittene kóz qadaǵan osy kópshiliktiń ishinde biz de barmyz.
«Biz» degenim – ózim jáne úsh kýrstasym. Onyń ekeýi – Ósken (Ósimhan) Pistebekov men Qýanysh Sabyrov úshin kiris bıleti de, lotereıa bıleti de tańsyq emes. Bylǵary men biz qadirin biletin etikshilerdeı, fýtboldyń syry men sıpatyn tereń túsinetin jankúıer stýdentter. Baıqaýymsha, olarǵa lotereıa – jáı ermek, «Qaırat» utsa boldy. Al endi Jókeń, ıaǵnı Joldasbek Dýanabaev she? Jasyratyny joq, bir doptyń izinen júgirgen 22 «aqymaqqa» kúle qaraıtyn odan bárimiz jabylyp júrip «jankúıer» jasap alyp, dodaǵa úgittep ákeldik.
Bul – óz oqý tobynyń starostasy bolǵan Jókeńniń ýnıversıtet aýdıtorııasynan tysqary jerde qolǵa túse bermeıtin kezi. Jýrfaktyń №5 jataqhanasy keıde oǵan bir túnep shyǵatyn qonaq úı sekildi. Tún ortasy aýa bólmelesteri uıqyǵa kiriskende, jazý ústeliniń basynda quıttaı shamnyń jaryǵymen áldeneni óndirte shımaılap jatady; álgiler tańerteń sabaqtan qalyp qoımaıyq dep apyr-topyr oıanǵanda, munyń tap-tuınaq, mop-momaqan jınaýly turǵan tósegin kóredi. Bul ýaqytta Jókeń ózi jumys isteıtin «Qazaqstan pıoneri» gazetiniń redakııasyna jetip úlgerip, kezekti maqalasynyń qoljazbasy salynǵan pápkeni qoltyǵyna qysqan kúıi mashbıýronyń esigin kúzetip otyrǵan bolar dep topshylaıdy. Al endi bar ǵoı, jer-jahandaǵy aqparattyń bárine qulaǵy túrik júretin jáne qalam siltemeıtin taqyryby joq – elgezek, eńbekkesh Jókeńniń bir «olqylyǵy» bar-dy. Ol – sportqa tosańdyǵy. Osyny «túzetýdiń» sáti keldi...
Sóıtip, ulardaı ýlap-shýlaǵan jankúıer qaýym jeńiske jetken óz fýtbolshylaryn «jaraısyńdar» dep qoshemetpen shyǵaryp salǵan soń, bári sap tyıylyp, «úshinshi taım», ıaǵnı lotereıa oıyny bastaldy. Kassadaǵy kiris bıletteriniń tapshylyǵyna baılanysty, bizge oryn ár jerden buıyrǵan bolatyn. Stadıonnyń batys trıbýnasynda Ósken ekeýmiz qatar otyrdyq ta, Jókeń men Qýanysh alysyraq basqa jerde jaıǵasqan. Áýeli tońazytqysh, televızor, t.b. «usaq-túıek» zattar jeńimpazdarǵa úlestirilgen soń, kezek «Moskvıch-2140» kóligine keldi. Utysqa shyqqan lotereıa bıletiniń nómiri men serııasy daýystap habarlandy. Ár ıfr aıtylǵan saıyn bıletimizge úńilemiz.
Mine, ǵajap! Nómir, serııanyń birinshi, ekinshi, úshinshi, tórtinshi... sandary sáıkes kelip jatyr. Besinshisi de... Ósken ekeýmiz bir-birimizge qaradyq. Qap, á... sońǵy altynshy ıfr múlt ketti. Ekeýmizde de... «Menińshe, Joldasbek utqan sııaqty», - dedim. «Iá», - dedi Ósken. Aıtqanymyzsha bolǵan joq, oryndarynan moıyndaryn sozyp, kóterile dúrlikken jankúıerlerdiń arasyndaǵy satyly joldy qaq jaryp, odan ári mılııonerlerdiń qursaýynan kedergisiz ótken ózimizdiń Jókeń shamdary samaladaı jarqyrǵan úlken stadıonnyń qońyr tústi júgiris jolaǵynda balasha tompańdap bara jatty. Baǵasy – bir som, oljasy – 7 500 somdyq mashına bop shyqqan qaǵazdy ustaǵan oń jaq qolyn joǵary kóterip, aınalaǵa qarata bulǵap-bulǵap qoıady. «Baqytty bılettiń ıesi tabyldy!» dep súıinshi suraǵan dıktordyń daýsy sańqyldaıdy.
Kóp uzamaı tablodaǵy «Qaırat» - «Dınamo» 2:1. Dop soqqandar: Volkovıch, 54 mınýt; Naıdovskıı, 67,83 mınýttar» degen jazý óship, onyń ornyn «Moskvıch-2140» kóligi, QazMÝ-diń stýdenti Joldasbek Dýanabaev. Quttyqtaımyz!» sóz tirkesteri basty... Áserimizdi sózben jetkizý qıyn! Joldasbek Dýanabaev pen onyń shashbaýyn kóterip júrgen biz úshin «Qaırat! Qaırat!» dep tamaq jyrta aıqaılaǵan 90 mınýtymyz zaıa ketpepti.
Dop teppeıtini sekildi, ol zamanda Jókeń kólik te aıdamaıtyn. Esesine, Qýanysh tájirıbeli júrgizýshi bop shyqty. Sol sebepti, áýeli Jókeńniń «Moskvıchiniń» joly «Tastaq» yqsham aýdanyna tústi. Qýanyshtyń otbasymen turyp jatqan páteri sol aımaqta edi. Onyń kisige meıiri sheksiz anasy aq batasyn berip, qazanǵa et salǵyzdy. Qýanyshtyń kelinshegi de ınabat tanytty, al balalary úıine úlken oıynshyq kelip qalǵandaı máz boldy. Jolshybaı satyp alǵan «shampanymyz» da ústel ústinen ornyn tapty... Qysqasy, ne kerek, as-aýqattan keıin Jókeń men onyń kóligi basqa turaqqa ketti de, Ósken ekeýmiz Qýanyshtyń úıinde qonyp qaldyq.
Keıin kýrstasym, ómir boıy jýrfakta dáris oqyp kele jatqan Shárıpa Nurjanovadan bilgenimiz, Jókeń Merkige dereý jedelhat joldaǵan. Ondaǵy maqsaty – kólikti aýylǵa berip jiberý. Qant qyzylshasynyń naýqanynda júrgen týǵan aǵasy Aıtjan jumystan suranyp, Almatyǵa attanǵan. Ol úsh júz elý shaqyrymnan astam joldy artqa tastap, tańerteńmen jetip kelse, sý jańa «Moskvıch» Jókeńniń jaqyn aǵasy, belgili jýrnalıst Ońdasyn Ámirequlovtyń «Samal» yqsham aýdanyndaǵy úıiniń aldynda tur eken. Kóliktiń ishinde Jókeńniń ózi jáne taǵy bir «bala» alańsyz uıyqtap jatqan kórinedi. Máshıneniń áınegin aqyryndap shertip qarasa, olar oıana qoımapty. Shamasy, túngi kúzet birazǵa deıin kóz shyrymyn ońaılyqpen aldyrmasa kerek.
Jókeńmen birge kólikke qonǵan «balanyń» jaıy da endi belgili boldy. Ol – búgingi «Jas qazaq» gazetiniń bas redaktory, Prezıdent syılyǵynyń ıegeri, tanymal jýrnalıst ári sheber fýtbolshy Sraıyl Smaıylov. Tap sol kúni belgili bir sebeptermen «Qaırattyń» oıynyna bara almaı qalǵan ony Jókeń jataqhanaǵa arnaıy soǵyp, ertip alyp ketken.
Aǵasy Aıtjannyń aıtýynsha, Jókeńniń «Moskvıchin» ol aýylda jeti jyl minip, sodan soń «ÝAZ»-ǵa aıyrbastaǵan.
Jókeń qoly qalt etkende aýylyna baryp turatyn. Týǵan jerine shekken ár saparynda Asparanyń qasıetti sýyn qutyǵa toltyryp ákelip, jurtqa dám tatqyzatyn. Onyń júrgen jeri sondaı izgi amalǵa toly edi.
... Al kóliktiń «taǵdyryn» kózi tirisinde eshqashan qazbalap suraǵan emespiz.
Amantaı ShÁRIP
