“Qazaq maldyń jaıyn jetik biledi”, “Mal baqsa, qazaq baqsyn!” degen qolpash sózderdi jıi estıtinimiz de ras. Biraq... Keńes zamany kezinde erik berilmegeni de ras, al endi qazir qansha qoı, qansha jylqy, qansha sıyr ósirseń de – óz erkiń emes pe?! Solaı bola tursa da, myńǵyrtyp mal aıdap júrgen qazaqty kórmedim.
“Qarabaıdyń 90 myń jylqysy...” Buryn men muny “Qozy kórpesh – Baıan sulýda”, ıaǵnı halyq epostarynda kóbeıtip, shamadan tys ósirip aıtatyn “myńdar” ǵoı dep oılaıtynmyn. Al endi tarıhı derekter ne deıdi? Ejelgi túrik baılarynda 85 myń jylqy, 60 myń jylqy, 55 myń jylqy bolǵanyn tarıhshylar rastap otyr. Jaraıdy, árige barmaı-aq qoıaıyq. 1917 jylǵy Qazan tóńkerisiniń qarsańyn ǵana alaıyqshy. Ataqty ǵalym Qanysh Sátbaevtyń ákesi Imantaıdyń 24 myń jylqysy bolǵan. 1910-1925 jyldary Arqada 45 myń, 30 myń, 28 myń, 15 myń, 10 myń jylqysy bar baılar óte kóp bolǵan. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Túlkibas aýdanynda Iirsý deıtin jer bar. Osy Iirsýda Ábdiraman degen baı bolǵan. Jylqysy 17 myń eken. Ábdiraman baıdyń ózin de, jylqysyn da kórgen qarııalardyń birazymen áńgimelestim de. “Ábdiraman baı osy 17 myń jylqyny qaı jerge jaıdy, qaı jerge qystatty? Qora-qopsy saldy ma? Qansha jylqyshysy boldy? Jylqy jaıylǵan jerdiń aýmaǵyn kórsetińizshi...” dep, árbir qartty mashınama salyp alyp, ertip te júrdim. Sonda baıqaǵanym, 17 myń jylqy bir sovhozdyń jerindeı de emes, sol sovozdyń bir bólimshesiniń jerindeı ǵana jerge, eki taýdyń arasynda jaıylyp júrgen. Ábdiraman baıdyń eki-úsh jylqyshysy ǵana bolǵan. Ury-qaryǵa aldyrǵanyn, ıt-qusqa jem bolǵanyn eseptemegende, jylqy ólim-jitimge ushyramaǵan.
