Keshe Almaty qalasy, Túrkisib aýdanyndaǵy №1 balalar kitaphanasynda «Ult-azattyq kóterilistiń kishi oshaqtary» ataýymen dóńgelek ústel ótti. Onda Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, tarıh ǵylymynyń kandıdaty, Erkin Ermuhanov tyl jumysyna alynǵan qazaq sharýalary jónindegi derekterimen bólisti.
Almaty qalasy Ishki saıasat basqarmasynyń qoldaýymen «Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestigi ótkizgen bul jolǵy sharaǵa mektep oqýshylary qatysty. Olar tarıhshyǵa kóptegen suraqtar qoıyp, dóńgelek ústeldiń mazmundy ótýine atsalysty. Oqýshylardyń mańyzdy degen suraqtary men olarǵa berilgen jaýaptardy nazarlaryńyzǵa usynyp otyrmyz.
Aınur Rahymbaeva, oqýshy:
- Patshalyq Reseı qazaqtardy kóbine soǵys oshaǵyna emes, tyl jumysyna tartty dedińiz, olarǵa qara jumys istegeni úshin aqy tólendi me?
Erkin Ermuqanov:
-Tyl jumysyna alynǵan qandastarymyz Reseıdiń túrli aýdandaryndaǵy qara jumystarǵa tartyldy. Qara jumysqa adam alý týraly nusqaýda maıdanǵa alynǵan ár jumyskerdiń qystyq-jazdyq tolyq kıim, as saýyty, saımany bolý kerek ekeni aıtylǵan.
Nusqaý boıynsha jumysqa alynatyn adamdar árqaısysy óz bolystarynyń atymen atalyp onǵa, júzge, myńǵa bólindi. Olarǵa on basy, júz basy, myń basy saılandy. Jumyskerlerdiń janynda moldalary, myrzalary, tilmashtary, nanshylary, etshileri, shashtarazshylary belgilendi. Munan keıin nusqaýda jumyskerdi jiberý, azyq berý tártibi, jumyskerlerdiń bastyqtarynyń shenine qaraı belgisi kórsetildi. Jumyskerlerge belgilengen aqy – kúnine bir som boldy. Bul aqyny jumysyna qaraı kóbeıtýge bolady. Júz basylarǵa 2 som, myń basylar men tilmashtarǵa 3 som, moldalarǵa 2 som. Tamaqtary qazynadan tegin berildi.
Eńlik Syzdyqova, oqýshy:
- Tyl jumysyna barǵan jumyskerlerdiń aqysyn jarytpaǵan eken, meni olardyń ári qaraıǵy ómiri qyzyqtyra bastady. Qysqy kıim-keshekterin de ózderi alyp barypty, eń bolmasa jaıly jerdi qonys etti meken?
Erkin Ermuqanov:
- Tyl jumysyna alǵashqy kelip ornalasqandardyń úıleri jyly, qurǵaq, turýǵa jaıly bolǵan. Al sońǵy, keshirek kelgenderdiki kúzgi jaýyn sýyqta salynǵannan keıin salynǵandyqtan dymqyl bolǵan. Sońǵy kelgenderdiń bárine birdeı úı jetpegendikten, olardyń birazy úılerdiń shatyrlaryna ornalastyrylǵan. Qalǵandary shatyr úılerge qonystandyryldy. Shatyrlar sý ótpeıtin kenepten jasaldy. Ol 100-150 kisilik, bulardyń ishi de jer úıden sýyq, dymqyl bolǵan. Ult janashyry Á.Bókeıhanov tyl jumysyna alynǵandardyń basy qasynda bolýǵa, olardyń otarshyl ákimshilik ókilderinen qysym kórmeı, elge aman-saý oralýlary úshin qyzmet etýge jan-jaqtaǵy kózi ashyq azamattardy shaqyrdy.
Erkebulan Bekqalıuly, stýdent:
- Beımálim ólke, beıtanys jaǵdaıǵa tap bolǵan qandastarymyzdyń barǵan jerine birden beıimdelip ketýi qıyn bolǵan shyǵar, elge jazǵan hattary bar ma?
Erkin Ermuqanov:
- Tyl jumysyndaǵylardyń elge jazǵan birneshe hattary bar . Solardyń biri Omby ýezinen tyl jumysyna barǵan adamnyń hatymen tanystyryp óteıin. «Omby ýezinen birge shyqqan 1207 jigit edik, bul kúnde bárimiz de amanbyz, maıdanǵa jaqyn jerde jumys qylyp jatyrmyz. El-jurt, ata-ana, qurby-qurdasqa kóp sálem. Bul kúnde birge shyqqan 1207 jigitti bólip jiberdi, osy arasy bizge aýyr boldy, jat jerde týysqannan artyq bolyp edik. Tamaǵymyz jaman emes, sonda da qazaq balasy úırenbegen tamaqty tamaqsyna ma, qazaq tamaǵyn saǵynamyz... Rasyn aıtqanda 700 jigittiń kóbi aýrý, bulardyń nasharlaryn aýrýhanaǵa áketti. Jumysqa jaramaǵandaryn elge qaıtarmaq» dep aıaqtalady.
Shara sońynda kitaphana meńgerýshisi Sandýǵash Sovethanqyzy kitaptar kórmesimen tanystyrdy.
Jasulan NAÝRYZÁLI
"ADYRNA"
