Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosy belgılı saiasatker, qazırgı käsıpker Ǧalymjan Jaqiianovtyŋ aryzy boiynşa jürgızılgen sot prosessınde şyǧarylǧan şeşım turaly pıkır bıldırdı. Arasynda emosiialyq saryn baiqalatyn mūndai közqaras adam qūqyǧynyŋ janaşyry boluǧa tiıstı halyqaralyq ūiymnyŋ bet-bedelıne köleŋke tüsıruı mümkın. Qazır körşı elderde adam qūqyǧyn qorǧaityn jäne söz bostandyǧyn joqtaityn ükımettık emes ūiymdarǧa qysym ūlǧaiǧanda äigılı biuronyŋ mūndai qadamǧa baruy jūmsartyp aitqanda, mülde qisynsyz.
Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosy Ǧalymjan Jaqiianovtyŋ aryzy boiynşa jürgızılgen sot şeşımın «Jaqiianovtyŋ ar-namysyn qorǧauy» retınde baǧalady. Sol rette biuronyŋ resmi saitynda bügın, 6 nauryzda «Jaqiianov ar namysyn qorǧap şyqty» degen mälımdeme jariialandy.
Būdan aldyn Almaty qalasy Alatau audandyq sotynda Ǧalymjan Jaqiianovtyŋ “Adyrna” ūlttyq portaly men Tölen Toqtasynovtyŋ üstınen bergen şaǧymy boiynşa azamattyq ıstıŋ şeşımı jariia etılgen edı. 4 nauryzda jariialanǧan sot qorytyndysy “Adyrna” ūlttyq portalynyŋ YouTube arnasyndaǧy sūhbatty öşıruge jäne ondaǧy derekterdı joqqa şyǧaru turaly şeşım şyǧardy. Al Tölen Toqtasynovqa 200 myŋ teŋge töleudı jüktedı jäne Ǧalymjan Jaqiianovtyŋ “Adyrnaǧa” qoiǧan qarjylyq talaptary negızsız dep tanyldy. Tarata aitqanda, Jaqiianov būl sūhbatty körgennen keiın, şyndyqqa säikes kelmeitın aqparat bar dep şeşıp, Toqtasynovtan ony joqqa şyǧaruyn, al “Adyrna” jurnalisterınen videomaterialdy öşıruın, odan keşırım sūrauyn, sondai-aq, jauapkerlerdıŋ ärqaisysynan moraldyq şyǧyn retınde 1 million teŋge talap etken. Ony sot negızsız dep tanydy.
Osy mäselege orai Adam qūqyǧy jönındegı biuronyŋ emosiialyq sarynda mälımdeme jariialauy taŋǧalarlyq oqiǧa bolǧany jasyryn emes.
«Belgılı memleket jäne qoǧam qairatkerı, Pavlodar oblysynyŋ būryŋǧy äkımı Ǧalymjan Jaqiianov ar-namysyn sotta qorǧap şyqty. Keibır aqparat qūraldary türlı qūityrqy sebeptermen «Jaqiianov söz bostandyǧyna qarsy şyqty», «eks-äkım jurnalisterdı sotqa berdı» dep jerden jetı qoian tapqandai jalǧan sözdı jappai taratyp jatqany mälım. Sondaǧy taqqan aiyptary – Ǧalymjan Jaqiianov «Adyrna» portalyn sotqa berdı, osylaişa jurnalisterdı qudalap jatyr-mys degısı keledı. Al şyn mänınde jaǧdai müldem basqaşa ekenın sottyŋ şeşımınen anyq köruge bolady. Alatau audandyq sotynyŋ qaulysyna säikes, Jaqiianovtyŋ būrynǧy biznes ärıptesı Mäjılıstıŋ eks-deputaty Tölen Toqtasynovtyŋ «Adyrna» portalynda aitqan uäjı men sözı jalǧan bolyp şyqty»,- dep bastalady Adam qūqyǧy biurosynyŋ osy mälımdemesı.
Biuro Jaqiianov şaǧymyn tolyq aitpaidy.
«Odan bölek Toqtasynovtyŋ «Adyrna» portalyna bergen sūhbatynda keltırılgen bıraz sözderdıŋ ötırık ekenın, aqiqattan alşaq jatqanyn sot resmi türde rastady. Onyŋ barlyǧyn Jaqiianov qūr sözben emes, naqty mälımettermen, qūjattarmen jäne kuägerlerdıŋ derekterımen däleldep şyqty. Endı Alatau audandyq sotynyŋ qaulysyna säikes, «Adyrna» portaly Youtube jelısınde jariialanǧan Toqtasynovpen sūhbatty öşıruı kerek, al eks-deputat özınıŋ jalǧan söilegenın moiyndap, beine ündeu jariialauy tiıs. Odan bölek, Toqtasynov bırqatar sot şyǧyndaryn da öteuı tiıs»,- delıngen Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosynyŋ mälımdemesınde.
Biuro būdan keiın söz bostandyǧyna qysym jasalmaǧanyn senımdı türde atap körsetedı.
«Al endı būl jaǧdaidan jurnalisterdı qudalaudy bız körıp tūrǧan joqpyz. Bırınşıden, Toqtasynovqa öz şyndyǧyn jetkızuge aşyq sot prosesınde mümkındık berıldı. Bıraq, naqty qūjattardy, dälelderdı eks-deputat körsete alǧan joq. Ekınşıden, «Adyrna» portalyna eşqandai da qysym jasalǧan joq. Odan ondaǧan million ötemaqy talap etken Jaqiianov boldy ma? Bilık bır kezderı oppozisiialyq basylymdardy ondaǧan, tıptı jüzdegen million ötemaqy töleuge mäjbürlep, sol arqyly jauyp tynatyn. «Adyrna» portaly Jaqiianovqa bır tiyn da töleuge mındettı emes. Bar bolǧany – jariialanǧan materialdy öşıruı tiıs. Sebebı, keltırılgen mälımetter jalǧan, şyndyqqa janaspaidy. Üşınşıden, Jaqiianov jurnalisterge qysym körsetetındei qūzıretı bar joǧary lauazymdy şeneunık pa edı? Joq, ärine. Onyŋ bilıkten ketkenıne 23 jyl bolǧanyn jūrt bıledı. Oǧan bilık lauazym bermek tügılı, bıraz jyl qudalauǧa saldy, türmege otyrǧyzdy»,- deidı Adam qūqyǧy biurosy Jaqiianovtyŋ bırjaqty türde haq-qūqyǧyn joqtap.
Biuro mūnymen şektelmeidı. Öz degenın odan ärmen şegelei tüsedı.
«Qazır belgılı käsıpker, täuelsız qoǧam qairatker ekenı barşaǧa aian. Jaqiianovtyŋ eşqandai da äkımşılık resurstary joq. Olai bolsa, ol «Adyrna» jurnalisterıne qandai qysym körsete alady? Būl tıptı miǧa qonbaityn söz ǧoi! Törtınşıden, Jaqiianov Toqtasynov pen «Adyrnany» sotqa berse, demek, özınıŋ ar-namysyn, bedelın qorǧauǧa daiyn, aqiqat özınıŋ jaǧynda ekenıne senımdı degen söz. Jasyratyny bolsa, jalǧan söilese, olarmen sottasar ma edı? Joq, ärine. Demek, aitar argumentı de, keltırer uäjı de jetkılıktı degendı bıldıredı. Azamat retınde, belgılı qairatker retınde özınıŋ ar-namysyn zaŋdy jolmen qorǧauǧa tolyq qūqyǧy bar emes pe? Aitpaqşy, būl Tölen Toqtasynovtyŋ sottaǧy alǧaşqy jeŋılısı emes. Oǧan byltyr da jala jabu ısı boiynşa äkımşılık sot ony aiypty dep tanyǧan edı. Almaty soty ol kezde bylai dep jazdy:«T.M.Tohtasynov 2023 jyly 2 qaŋtarda «Youtube» əleumettık telekommunikasiia jelısın paidalana otyryp, jaryq körgen «Adyrna Ulttyq Portaly» sūhbat beru barysynda adamdy sybailas jemqorlyq, auyr nemese asa auyr qylmys jasady dep aiyptau men jəbırlenuşı G.B. Jakiianovtyŋ bedelın tüsıretın körıneu jalǧan məlımetter taratqan».
Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosynyŋ qyzbalyqpen jasalǧan mälımdemesı odan ärmen bylai jalǧasqan.
«Bızdıŋ elde ädıl sot joq, onyŋ şeşımıne qalai senemız?» dep sūraq qoiuyŋyz da mümkın. Ärine, saiasi tapsyrys bolǧan jerde sot ädıldık qaǧidasyna emes, bilıktıŋ būiryǧyna baǧynyp jatady. Bıraq, qazır Jaqiianov ta, Toqtasynov ta bilıkte emes. Bar gäp, bızdıŋ oiymyzşa, Toqtasynov aqparat keŋıstıgıne şyǧyp, būrynǧy serıgın qaralap, sol arqyly Jaqiianovqa qysym körsetuge bekınuınde bolǧan siiaqty. Bıraq, Ǧalymjan Jaqiianov oǧan könbedı. Özınıŋ aq ekenın tolyq däleldep şyqty. Bır aita keterlıgı, Alatau audandyq sotynyŋ qaulysyna älı apelliasiialyq şaǧym tüsıruge bolady. Almaty qalalyq sotynda qaralatyn prosestı bız de qadaǧalaimyz»,- degen pıkırlerge qarap, būl mälımdemeden subektivtı saryn baiqaisyz.
Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosynyŋ būl mälımdemesın osy küide qabyldasaq, biuronyŋ jūmysy qūqyq būzuşylyqty baǧalau emes, belgılı bır tūlǧalardy jaqtau ma degen oiǧa kelesıŋ.
Bälkım, biuro basşylyǧy qazaqşa jariialanǧan būl mälımdemeden äzırge habarsyz da şyǧar.
Ne bolsa da, äzırge bır qainauy kem mūndai mälımdeme adam qūqyǧyn qorǧaidy, söz erkındıgı men baspasöz bostandyǧyna janaşyr bolady degen halyqaralyq ūiymnyŋ Qazaqstandaǧy bedelı men reputasiiasyna köleŋke tüsıretının aitumen ǧana şektelemız.
Būdan aldyn Almaty qalasy Alatau audandyq sotynda Ǧalymjan Jaqiianovtyŋ “Adyrna” ūlttyq portaly men Tölen Toqtasynovtyŋ üstınen bergen şaǧymy boiynşa azamattyq ıstıŋ şeşımı jariia etılgen edı. 4 nauryzda jariialanǧan sot qorytyndysy “Adyrna” ūlttyq portalynyŋ YouTube arnasyndaǧy sūhbatty öşıruge jäne ondaǧy derekterdı joqqa şyǧaru turaly şeşım şyǧardy. Al Tölen Toqtasynovqa 200 myŋ teŋge töleudı jüktedı jäne Ǧalymjan Jaqiianovtyŋ “Adyrnaǧa” qoiǧan qarjylyq talaptary negızsız dep tanyldy. Tarata aitqanda, Jaqiianov būl sūhbatty körgennen keiın, şyndyqqa säikes kelmeitın aqparat bar dep şeşıp, Toqtasynovtan ony joqqa şyǧaruyn, al “Adyrna” jurnalisterınen videomaterialdy öşıruın, odan keşırım sūrauyn, sondai-aq, jauapkerlerdıŋ ärqaisysynan moraldyq şyǧyn retınde 1 million teŋge talap etken. Ony sot negızsız dep tanydy.
Osy mäselege orai Adam qūqyǧy jönındegı biuronyŋ emosiialyq sarynda mälımdeme jariialauy taŋǧalarlyq oqiǧa bolǧany jasyryn emes.
«Belgılı memleket jäne qoǧam qairatkerı, Pavlodar oblysynyŋ būryŋǧy äkımı Ǧalymjan Jaqiianov ar-namysyn sotta qorǧap şyqty. Keibır aqparat qūraldary türlı qūityrqy sebeptermen «Jaqiianov söz bostandyǧyna qarsy şyqty», «eks-äkım jurnalisterdı sotqa berdı» dep jerden jetı qoian tapqandai jalǧan sözdı jappai taratyp jatqany mälım. Sondaǧy taqqan aiyptary – Ǧalymjan Jaqiianov «Adyrna» portalyn sotqa berdı, osylaişa jurnalisterdı qudalap jatyr-mys degısı keledı. Al şyn mänınde jaǧdai müldem basqaşa ekenın sottyŋ şeşımınen anyq köruge bolady. Alatau audandyq sotynyŋ qaulysyna säikes, Jaqiianovtyŋ būrynǧy biznes ärıptesı Mäjılıstıŋ eks-deputaty Tölen Toqtasynovtyŋ «Adyrna» portalynda aitqan uäjı men sözı jalǧan bolyp şyqty»,- dep bastalady Adam qūqyǧy biurosynyŋ osy mälımdemesı.
Biuro Jaqiianov şaǧymyn tolyq aitpaidy.
«Odan bölek Toqtasynovtyŋ «Adyrna» portalyna bergen sūhbatynda keltırılgen bıraz sözderdıŋ ötırık ekenın, aqiqattan alşaq jatqanyn sot resmi türde rastady. Onyŋ barlyǧyn Jaqiianov qūr sözben emes, naqty mälımettermen, qūjattarmen jäne kuägerlerdıŋ derekterımen däleldep şyqty. Endı Alatau audandyq sotynyŋ qaulysyna säikes, «Adyrna» portaly Youtube jelısınde jariialanǧan Toqtasynovpen sūhbatty öşıruı kerek, al eks-deputat özınıŋ jalǧan söilegenın moiyndap, beine ündeu jariialauy tiıs. Odan bölek, Toqtasynov bırqatar sot şyǧyndaryn da öteuı tiıs»,- delıngen Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosynyŋ mälımdemesınde.
Biuro būdan keiın söz bostandyǧyna qysym jasalmaǧanyn senımdı türde atap körsetedı.
«Al endı būl jaǧdaidan jurnalisterdı qudalaudy bız körıp tūrǧan joqpyz. Bırınşıden, Toqtasynovqa öz şyndyǧyn jetkızuge aşyq sot prosesınde mümkındık berıldı. Bıraq, naqty qūjattardy, dälelderdı eks-deputat körsete alǧan joq. Ekınşıden, «Adyrna» portalyna eşqandai da qysym jasalǧan joq. Odan ondaǧan million ötemaqy talap etken Jaqiianov boldy ma? Bilık bır kezderı oppozisiialyq basylymdardy ondaǧan, tıptı jüzdegen million ötemaqy töleuge mäjbürlep, sol arqyly jauyp tynatyn. «Adyrna» portaly Jaqiianovqa bır tiyn da töleuge mındettı emes. Bar bolǧany – jariialanǧan materialdy öşıruı tiıs. Sebebı, keltırılgen mälımetter jalǧan, şyndyqqa janaspaidy. Üşınşıden, Jaqiianov jurnalisterge qysym körsetetındei qūzıretı bar joǧary lauazymdy şeneunık pa edı? Joq, ärine. Onyŋ bilıkten ketkenıne 23 jyl bolǧanyn jūrt bıledı. Oǧan bilık lauazym bermek tügılı, bıraz jyl qudalauǧa saldy, türmege otyrǧyzdy»,- deidı Adam qūqyǧy biurosy Jaqiianovtyŋ bırjaqty türde haq-qūqyǧyn joqtap.
Biuro mūnymen şektelmeidı. Öz degenın odan ärmen şegelei tüsedı.
«Qazır belgılı käsıpker, täuelsız qoǧam qairatker ekenı barşaǧa aian. Jaqiianovtyŋ eşqandai da äkımşılık resurstary joq. Olai bolsa, ol «Adyrna» jurnalisterıne qandai qysym körsete alady? Būl tıptı miǧa qonbaityn söz ǧoi! Törtınşıden, Jaqiianov Toqtasynov pen «Adyrnany» sotqa berse, demek, özınıŋ ar-namysyn, bedelın qorǧauǧa daiyn, aqiqat özınıŋ jaǧynda ekenıne senımdı degen söz. Jasyratyny bolsa, jalǧan söilese, olarmen sottasar ma edı? Joq, ärine. Demek, aitar argumentı de, keltırer uäjı de jetkılıktı degendı bıldıredı. Azamat retınde, belgılı qairatker retınde özınıŋ ar-namysyn zaŋdy jolmen qorǧauǧa tolyq qūqyǧy bar emes pe? Aitpaqşy, būl Tölen Toqtasynovtyŋ sottaǧy alǧaşqy jeŋılısı emes. Oǧan byltyr da jala jabu ısı boiynşa äkımşılık sot ony aiypty dep tanyǧan edı. Almaty soty ol kezde bylai dep jazdy:«T.M.Tohtasynov 2023 jyly 2 qaŋtarda «Youtube» əleumettık telekommunikasiia jelısın paidalana otyryp, jaryq körgen «Adyrna Ulttyq Portaly» sūhbat beru barysynda adamdy sybailas jemqorlyq, auyr nemese asa auyr qylmys jasady dep aiyptau men jəbırlenuşı G.B. Jakiianovtyŋ bedelın tüsıretın körıneu jalǧan məlımetter taratqan».
Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosynyŋ qyzbalyqpen jasalǧan mälımdemesı odan ärmen bylai jalǧasqan.
«Bızdıŋ elde ädıl sot joq, onyŋ şeşımıne qalai senemız?» dep sūraq qoiuyŋyz da mümkın. Ärine, saiasi tapsyrys bolǧan jerde sot ädıldık qaǧidasyna emes, bilıktıŋ būiryǧyna baǧynyp jatady. Bıraq, qazır Jaqiianov ta, Toqtasynov ta bilıkte emes. Bar gäp, bızdıŋ oiymyzşa, Toqtasynov aqparat keŋıstıgıne şyǧyp, būrynǧy serıgın qaralap, sol arqyly Jaqiianovqa qysym körsetuge bekınuınde bolǧan siiaqty. Bıraq, Ǧalymjan Jaqiianov oǧan könbedı. Özınıŋ aq ekenın tolyq däleldep şyqty. Bır aita keterlıgı, Alatau audandyq sotynyŋ qaulysyna älı apelliasiialyq şaǧym tüsıruge bolady. Almaty qalalyq sotynda qaralatyn prosestı bız de qadaǧalaimyz»,- degen pıkırlerge qarap, būl mälımdemeden subektivtı saryn baiqaisyz.
Adam qūqyqtary men zaŋdylyqty saqtau jönındegı Qazaqstan halyqaralyq biurosynyŋ būl mälımdemesın osy küide qabyldasaq, biuronyŋ jūmysy qūqyq būzuşylyqty baǧalau emes, belgılı bır tūlǧalardy jaqtau ma degen oiǧa kelesıŋ.
Bälkım, biuro basşylyǧy qazaqşa jariialanǧan būl mälımdemeden äzırge habarsyz da şyǧar.
Ne bolsa da, äzırge bır qainauy kem mūndai mälımdeme adam qūqyǧyn qorǧaidy, söz erkındıgı men baspasöz bostandyǧyna janaşyr bolady degen halyqaralyq ūiymnyŋ Qazaqstandaǧy bedelı men reputasiiasyna köleŋke tüsıretının aitumen ǧana şektelemız.
Arman Äubäkır
«Adyrna» ūlttyq portalynyŋ negızın qalauşy
Ūqsas jaŋalyqtar
