(Áńgime)
– Sen erteń ketetin boldyń ba?
– Ia. Erteń tús qaıta jolǵa shyǵam, – dep ol ortaıǵan keselerge erneýlete syra quıyp, bosaǵan baklajkany ybyrsyp jatqan bosaǵa jaqqa laqtyra saldy. – Qysta poıyzben júrgen durys.
– Berik, sen de joq nársege senedi ekensiń. Mynaýyńnyń daýysyn basshy, mıdy jep qoıdy. Bolmasa óshirshi qańqyldatpaı. Toqta! Avtobýs órtendi deı me? – dep serigi ornynan tura bergen Beriktiń jeńinen ustaı aldy.
Ekeýi qýyqtaı bólmeniń qabyrǵasyna japsyra qoıylǵan kishkentaı teledıdarǵa telmire qaldy.
– Elkı-polkı, 52 adam órtenip ketti deı me? Masqara! Boldy, óshire sal. Órtendi, bulady, talap ketti… Bir jaqsy jańalyq estimeısiń.
Berik teledıdardy óshirip, ekinshi baklajkanyń aýzyn ashty. Serigi temekisin alyp, ornynan turdy.
– Osynda shege ber, Erbol. Jataqhananyń bir jamany osy, balkony joq, – dep Berik sheti ketilgen tárelkeni onyń aldyna qaraı ysyrdy. – Órtenip ólý azap qoı á…
– Qudaı saqtasyn. Bizdiń jaqqa júretin avtobýstardyń da sıqyn bilesiń ǵoı, joldyń qaı tusynda shashylyp qalar eken dep záreń zár túbine ketedi. Poıyz durys. Osy seniń soraptap syra ishe beretiniń unamaıdy maǵan. Sýyqta araq ishken jaqsy, – dep serigi temekisin tutatty.
Korıdorda ári-beri tasyrlap júgirgen, aıqaılaǵan balalar daýysy tynbaıdy. Kórshi bólmelerdiń birindegi urys-keris kúsheıe tústi.
– Bular da qoımady eken. Bir saǵat boldy ǵoı búkil jataqhanany basyna kótergeli.
– Aıtpa. Eki kúnniń birinde osy, – dedi Berik.
– O, jaqsylap «uıyqtatty» ǵoı deımin, qatynnyń úni óshti.
Ekeýi qosyla kúldi.
– Annan qaıtqan, mynnan qaıtqanmen áýeıi bolmaı, úılenip alsaıshy. Otyzǵa deıin armansyz-oınap kúldiń, – dedi serigi.
Berik úndemedi. Tereze aldynda turyp, temekisin qushyrlana sordy. Bólmeden syz ıisi múńkıdi.
– Aıtpaqshy, tamaq ishesiń be? Lapsha bar, sý qaınatyp jibereıin, – dep, Berik temeki tuqylyn terezeden syrtqa laqtyrdy.
– Joq. Kel, isheıik.
– Davaı.
– Men anaýyńa senbeımin, – dep serigi syrany salq etkizip jutty da, keseni jaıylǵan gazet ústine qoıa saldy. – Ne degen batpan quıryq.
– Iýtýbten taǵy da jańa vıdeolar taptym. Qalaı senbeısiń, mine, óziń kórshi! – dep, Berik trıkosynyń qaltasynan smartfonyn alyp, shuqylaı bastady.
– Oı, boldy. Neshe kúnnen beri ýatsapqa neshe túrlisin jiberdiń ǵoı, jetedi sol. Ras bolsa boldy. Jumysyńdy tastap barǵanda qur sandalǵan júris bolmasyn.
– Erbol, shynyn aıtsam ana «Úmit múıisine» barǵym kelmeıdi. Sońǵy kezde baryp ta júrgem joq. Annan-mynnan jınap alǵan jarnamańdy aldyńa jaıyp, tabanyńnan syz ótip otyrasyń. Qazir ol jerge adam az keledi, páter jaldaıtyndar ınternetten izdeıdi keregin.
– Kezinde dúrkiregen «Úmit múıisi» edi. Kel, alyp qoıalyq!
Berik jataqhananyń aldyna deıin serigin shyǵaryp salyp, ishke endi. Ol teńselip joǵary kóterildi. Qarsy aldynan bir etajda turatyn, anda-munda kezdesip qalǵanda bas ızesip ótetin jas kelinshek ushyrasty. Halatynyń keýde tusy ashyq-shashyq, qos anary aǵarańdap kórindi. Berik onyń keýdesine suqtana qarap qaldy. Áıel halatyn túzep, tarsyldata basyp, tómenge ketti. «Osynyń kúıeýi bar ma eken? Keıde bar, keıde joq qusaǵan. Ádemi ózi». Berik áıeldiń sońynan qarap, basyn shaıqap qoıdy.
***
Ol etjeńdi, jetpis jas shamasyndaǵy sary áıelmen amandasyp, sómkesin tósek ústine qoıdy da, dálizge shyǵyp, terezeden syrtqa úńildi. Dala surǵylttanyp kórindi. Perronda ári-beri jóńkilgen jurt. Poıyz munyń kelýin kútip turǵandaı jyljı jóneldi. Birmunsha ýaqyt dálizde turǵan Berik kýpege kirip, ornyna jaıǵasty. Sary áıel shaı ishýge kirisipti.
– Kel, balam, shaı ish. Túste asyǵyp júrip durystap shaı ishe almap edim, – dep, ol sambyrlaı sóıledi.
– Raqmet,apa, sosyn ishermin.
– Aqjotaǵa ketip barasyń ba?
– Joq, Tastóbeden túsem.
– Tastóbeń joldyń ústi ǵoı, búgin túnde-aq jetip barasyń. Bizdi aıtsańshy.
– Tún bolǵanda tańda ótedi Tastóbeden. Siz Aqjotaǵa ma?
– Iá.
– A-a… Biraz júresizder, – dep Berik tósek ústine tastaı salǵan kýrtkasyn aqtaryp, shylymyn aldy.
Ol tambýrǵa shyǵap, shylymyn tutatty. Eki vagonnyń túıilisken jeri shaqyr-shuqyr etip, damylsyz teńseledi. Birneshe adam ári-beri ótti. Berik shylymyn qushyrlana soryp, anda-sanda rels kórinip kele jatqan kishkentaı ashyqqa shyrt túkirdi. Arǵy jaqtan polıeıdiń basy qyltıdy.
– Serjant Qambar Atabaevıch bolamyn, – dep ol qolyn shekesine aparyp túsirdi. – Temekińizdi tastap, menimen júrińiz.
– Ne bop qaldy?
– Júrińiz deımin. Munda temeki tartýǵa bolmaıdy. «Tasymal erejelerin buzý» boıynsha hattama toltyramyz. Qujatyńyzdy alyp, provodnıktiń kýpesine kelińiz.
– Nege? Buryn shylym shektirýshi edi ǵoı, – dep Berik polıeıdiń sońynan erdi.
– Buryn bolsa, qazir bolmaıdy. Ákel qujattaryńdy!
Berik qyrma saqal polıeıdiń qaıta-qaıta zańdy nusqap, kórsete bergen papkasyna birneshe myńdy qystyryp, birmunsha ýaqyttan keıin baryp provodnık kýpesinen shyqty.
Sary áıel terezege betin berip, namaz oqyp otyr. Berik tósegine shalqalap jata ketti.
– Ne qyl deıdi analar? – dedi álden ýaqyttan keıin sary áıel.
– Jaı, dokýment tekserip.
– Bular da kirgende bir, otyrǵanda bir teksere beredi, áıteýir. Myna eki oryn bos kele jatyr, – dep sary áıel joǵarǵy tósekti ıegimen nusqady. – Al, biz bir aı buryn baryp júrip osy oryndy ázer taptyq.
– Aldyn ala almasa, qıyn qazir.
– Álgi deldal degenderi bılettiń bárin satyp ap qoıady deıdi ǵoı, odan qandaı paıda kóretinin, ádiram qaǵyr, – dep sary áıel ernin sylp etkizdi.
Berik shalqalap jatqan kúıi qos ıyǵyn bir qozǵady. Ashyq turǵan esikten kıim-keshek kótergen áıel alqynyp kirdi. Qaratory júzi tútigip ketipti.
– Otyrsam bola ma, apa? – dedi ol jalp etip otyryp jatyp.
– Otyr, otyr.
«Myna kisiniń ózi de apa ǵoı, munsha kıim-keshekti zildeı ǵyp qaıtip kóterip júrip satady eken?». Berik júzi totyqqan áıelge selsoq qarap qoıdy. Ol sambyrlap sóılep, saýdasyna kiristi.
– Sizdiń jasyńyzdaǵy kisiler toıǵa, qonaqqa kıip baratyn kóılekter bar, apa. Kórińiz.
– Ákel, kóreıik.
Sary áıel kóılekti qolyna alyp ári aýdaryp, beri aýdaryp kórdi. Kıiminiń syrtynan kıip, kýpeniń esigin jaýyp, aınanyń aldyna bardy. Tyrysqan ıyqtaryn tartqylap, túzedi.
– Oı, apa, siz kóılektiń syrtynan kıgen soń sál tyrysyp-byrysyp tur. Bylaı tup-týra. Óńińizdi de ashty.
– Qansha turady.
– 3500 teńge.
– Qymbat qoı.
– Oı, apa! Provodnıkke beremiz, polıııasy bar. Osy aqshadan jyrymdap-jyrymdap ózimizge az-aq qalady. Sál tússem túseıin endi, 3300 bolsyn.
– Biraq mynaýyńnyń jeńi kelteleý eken. Men ózi qajyǵa barǵan adammyn.
– O, birinshi saýdam siz sekildi aýzynda kálımasy bar adamnan bastalsa, jaman bola qoımas. Jeńi qatty sholaq bolyp turǵan joq, namaz oqyǵan kezde basqa kóılek kımeısiz be. Bul endi toıdyń, qonaqtyń kıimi ǵoı.
– Toıǵa, qonaqqa barǵanda namaz oqymaımyn ba sonda?
– Jo, jo, joq, oqısyz ǵoı. Prosto myna kóılek sizdi salaýatty ári jasyraq qyp kórsetedi eken.
Sary áıel aınanyń aldynda ári-beri aınalyp, úıirildi de qaldy. Arasynda:
– Taǵy da sál tússeıshi, – dep saýdalasyp qoıady.
– Jańa basqa bir vagonda týra sizdeı apa osy kóılektiń bireýin satyp aldy. Bala-shaǵasymen toıǵa ketip bara jatyr eken, balalary qoımaı alǵyzdy.
Berik teris aýnap tústi. Kózine uıqy tyǵylyp, esineı berdi. Eki áıeldiń kúbir-kúbir sóılesken sózi bir tynbady. Qalǵyp ketti. Tún ortasynda aıdalada toqtap turǵan poıyzdan túsip, shylym shekti. Shaǵyn stanııada qybyr etken jan joq, boran ulyp tur. Boıy muzdap, ishke kirgen ol ornyna jaıǵasyp, uıqyǵa bas qoıdy.
– Tastóbege keldik, tur!
Provodnık ony julqyp oıatty.
Ertedegi jarǵanat sýreti
***
Berik tús qaıta jurt «Kemirgish» dep laqap at qoıǵan Marǵulannyń esigin ashty. Jıren shash, ımek tumsyq Marǵulan jer taqtaıdyń basynda jalǵyz ózi kósile jatyr.
– Assalaýmaǵalaıkým!
– Ýaǵalaıkýmassalam! Berikpisiń?
Marǵulan ornynan atyp turyp, qolyn ala júgirdi. Boıy eńkish tartyp, jaǵy qýshıyp ketipti.
– Iá, aǵa. Jaǵdaıyńyz jaqsy ma?
– Shúkir ǵoı, shúkir. Kel, shaıǵa kel. Jeńgeń kórshilerdiń úıine ketti ǵoı deımin, kep te qalar. Aýylǵa at izin salmaı ketip edińder, qys túskeli birazyń musylman boldyńdar, – dep Marǵulan qarqyldaı kúldi. – Qalaı ózi, jaǵdaıyń jaqsy ma? Qashan keldiń?
– Tańda tústim.
– Áke-shesheń qalaı eken? Bir aýylda turady demeseń, ol kisilerdi de kóp kórmeımiz. Qys túskeli azǵantaı mal-suldan buryla da almaımyz.
– Ol kisiler de jaqsy eken.
– Túnimen boran soǵyp edi, qora-qopsynyń aldyna taý maıa bop qar úıilipti. Sony kúrep, tazalap kelip otyrǵan betim. Má, shaı al, – dep, Marǵulan Berikke kese usyndy.
– Sol, sizge sálem bereıin dep, taǵy bir sharýalar bar edi…
Berik sóziniń aıaǵyn jutyp, shaı urttady.
– Sálem bergeli kelgenińe raqmet. Al, ne sharýa? Aıta ber, qulaǵym sende.
– Osy Tastóbedegi Qaraúńgirde jarǵanattyń uıasy bar ma? Siz biletin shyǵarsyz.
Marǵulan iship otyrǵan shaıyna shashalyp, túzelip otyrdy. Dastarhan shetindegi maılyqty alyp, aýzy-basyn súrtti.
– Jarǵanattyń uıasy deısiń be? Sen de sonymen aýyryp kelgen ekensiń ǵoı. Kim aıtty saǵan jarǵanat uıa salady dep?
Berik qaltasynan smartfonyn shyǵaryp, Marǵulannyń janyna taıap kep otyrdy.
– Mine, qarańyzshy! – dep, ol smartfonynda saqtalǵan vıdeony qosty. – Mine, osyndaı uıa.
Ekeýi smartfonǵa syǵalaı qarap, únsiz vıdeony kórýge kóshti. Kadrdaǵy jas jigit qurqyltaıdyń uıasy ispetti kishkentaı balshyq uıaǵa altyn júzigin jaqyndatty. Uıa baıaý jyljyp, qasha bastady. Júzigin alystatqanda, balshyq uıa ornynda tapjylmaı tura berdi. Jas jigit bul áreketin birneshe ret qaıtalady da uıany syndyryp, túbindegi qara tústi qoımaljyń zatty saýsaǵymen nusqady. «Jarǵanat uıasyndaǵy metall zattan qashatyn qasıetti zat – osy. Bul «Amrıta kokon» dep atalady. Rak aýrýyna em bolady, adamdy jas qalpynda uzaq jasaýǵa kómektesedi. Osy qasıeti úshin arab bekzadalary munyń bir talyn 250 myń dollarǵa deıin satyp alyp jatyr. Eger siz osyndaı uıa tapsańyz, bizge habarlasyńyz. Qanyn jerge tıgizbeı satyp alamyz. Bizdiń baılanys telefonǵa habarlasańyz».
– Taǵy da biraz vıdeo bar, – dep Berik ekinshisin qosýǵa yńǵaılandy.
– Boldy, qospaı-aq qoı. Kórgem, – dep baıaý kúrsindi Marǵulan.
– Qaıdan kórdińiz?
– Qystyń basynan beri qalada júrgen qanshama jigit kelip ketti. Solar kórsetti de.
– Bizdiń Qaraúńgirde bar ma endi osyndaı uıalar?
Marǵulan myrs etti.
– Qalada qandaı jumys istep júrsiń?
– Anaý-mynaý sharýalar sol.
– Jalaqyń jaqsy ma?
– Mardymsyz.
– Endeshe, tepse temir úzetin jigitsińder, joq uıany izdegenshe, nege jalaqysy táýir jumys izdemeısińder?! Úlken qala, múmkindik bar ǵoı.
– Qaraúńgirdiń jarǵanattary uıa salmaı ma sonda?
– Áı, bala! Seniń esiń ábden ketken eken. «Esiń ketse, eshki baq» deıdi, endeshe, men saǵan jaqsy jumys aıtaıyn.
– Aıtyńyz.
– Qalaǵa baryp jarymaǵan jumysqa jaldanǵansha, ákeńniń malyna qara. Az-aq jylda aldyńa ájepteýir mal salyp alasyń. Mal degeniń úlken bıznes qazir.
Jıren shashyn salaly saýsaqtarymen artyna qaraı qaıyrǵan Marǵulan kesedegi ortalaǵan shaıynan bir urttap qoıdy.
– Mal baǵa almaımyz ǵoı biz.
– Joq uıany taýyp, satyp, tosynnan baıyǵysy keletin senderdiń qoldaryńnan bári keledi, – dedi Marǵulan.
Berik yrjalaqtap kúldi.
– Sonda jarǵanatta shynymen uıa bolmaı ma? – dep mińgirledi ol.
– Kitap betin ashpasańdar, erteń qustyń sútin de izdeısińder. Júr, men saǵan jarǵanattyń ata-babasyn kórseteıin, – dep Marǵulan ornynan turdy. – Jeńgeń kelgen soń durystap shaı berer.
Berik onyń sońynan erip zal úıge kirdi. Oń jaq qaptaldy tutas alyp turǵan qyzyl kúreń sóre qaz-qatar tizilgen kitaptan beli maıysyp tur. Tórge taqap baryp toqtaǵan Marǵulan sol qolynyń suq saýsaǵymen shashyn ustap, kitaptarǵa kóz júgirtti. Joǵarǵy qatardan qyzyl tysty, qalyń kitapty sýyryp aldy.
– Mine, myna kitap orta ǵasyrda salynǵan sýretter jınaǵy, – dep Marǵulan qalyń tomdy aqtara jóneldi. – Bul ózi qyzyq jaratylys, jarǵanatty aıtam. Sútqorektilerdiń ishinde ushatyny, qustektilerdiń ishinde jumyrtqasyz balalaıtyny. Ǵalymdar muny sonaý dınozavr dáýirinen beri tuqymy qurymaı, búginge jetken jan ıesi deıdi. Kóp halyqtyń ańyz-áfsanada da jıi ushyrasady. Jarǵanatty kúni búgin kıe tutyp, sımvoly sanaıtyn elder de bar. Ortaǵasyrda salynǵan, mine, myna sýret.
Marǵulan kirpish kitapty Beriktiń qolyna ustatty. Ol qanatyn qaıyqtyń jelkenindeı jaıǵan jarǵanat sýretine úńildi.
– Ne kórdiń?
– Jarǵanattyń sýretin, – dedi Berik.
–Ne kórmediń?
– Túsinbedim.
– Tutas, ádemi salynǵan sýret pe?
– Iá. Jarǵanat osy ǵoı.
– Kórdiń be, jarǵanattyń beınesin de bilmeısiń. Onymen qoımaı, joq uıany izdep, qys ishinde tentirep júrgen júrisiń mynaý. Qanaty men qulaǵy emes pe, jarǵanattyń eń aldymen kózge túsetin múshesi. Ýatsaptaǵy ósek-aıańdy ańdyp, ómirleriń qor boldy-aý.
– Sonda qulaǵyn nege salmaǵan sýrette?
–Bul sýrettiń ne tuspaldaǵanyn men de bilmeımin. Jarǵanattanýshysyń ǵoı, sen birdeńe bile me dep kórsetkenim.
Berik basyn qasyp, yrjalaqtap kúle berdi.
– Júr, anda baryp otyraıyq. Bul jerde kóp tursań, ushynyp qalarsyń, – dep, Marǵulan kitapty ornyna qoıdy.
Ekeýi jer taqtaıdyń basyna baryp otyrdy.
– Solaı, Berikjan, jarǵanat týraly áńgime kóp. Keıbir halyqtarda «Ol – adamnyń jany. Bir jarǵanat óltirseń, bir adam óltirgeniń» degen senim bolǵan. Taǵy bir jurt «Ol – ólgen adamnyń ushyp júrgen rýhy» deıdi eken. «Súleımen paıǵambarǵa kıim bolarǵa júnin julyp berip, sıyqsyz túrinen uıalyp, túnde ǵana ushady eken» degen de ańyz bar. Qyzyq áfsana Ǵaısa paıǵambarǵa qatysty da aıtylady. Ǵaısa paıǵambar bir kúni balyqshylarǵa jolyǵyp qalady. Olar «Paıǵambar ekeniń ras bolsa, bir keremetińdi kórset. Elshi ekenińe seneıik» deıdi. «Keremetimdi kórsetsem, maǵan erip, ıman keltiremisińder?» deıdi Allanyń elshisi. Balyqshylar bir aýyzdan ýáde beredi de, ustaǵan balyqtarynyń birin kórsetip: «Mynanyń aýzynan denesi júnsiz qus ushyp shyqsyn; Qustyń tumsyǵy bolmasyn,basy qoıdan aýmasyn. Tisi bolsyn, biraq, shóp te, et te jemesin. Qoregi qan bolsyn; Qulaǵy esektiń qulaǵyna uqsasyn, biraq, estimesin. Kózi bolsyn, biraq, kórmesin. Aıaǵy bolsyn, biraq, júrmesin; Qustyń emshegi bolsyn. Bir emsheginen sút aqsyn, ekinshisinen sý aqsyn. Óz emshegin ózi sorsyn;
Qustyń qanaty kemeniń jelkenindeı bolsyn, biraq, sýda júzbesin; Qus jumyrtqa baspasyn, tolǵatyp týsyn; Qusyń men sııaqty shyqylyqtap kúletin bolsyn», – deıdi jan-jaqtan shýlap. Ǵaısa paıǵambar balyqtyń aýzynan bir qus shyǵaryp: «Suraǵandaryń osy ma?» – dep, balyqshylardyń aldyna tastaıdy. Túri sıyqsyz, aýzynda orsıǵan tisi, salbyraǵan eki qulaǵy, eki emshegi bar maqulyqty kórgende olardyń záresi ushady. «Elshi ekenińe sendik, sońyńnan erdik. Mynanyń kózin qurt» dep jalbarynady olar. Adamdardyń úreıin ushyrmas úshin paıǵambar ol maqulyqqa túnde ǵana ushýdy buıyrypty. Kórdiń be, bul ańyz bolsa da jarǵanattyń biraz sıpatyn sıdyrǵan.
Berik basyn shaıqap, tańqalǵandaı raı tanytty.
– Adam kókiregine, ıaǵnı, júreginen góri kózine kóp senedi. Kózimen kórmese, esep emes. Jańaǵy balyqshylar sekildi. Seniń de ishińde arman ketpesin, Qaraúńgir sidik shaptyrym jer, barsań, baryp qaıt. Biraq, esińde bolsyn, uıyqtap jatqan jarǵanattardy oıatýshy bolma! Qysqy uıqyǵa ketken kezdegi temperatýrasyn joǵaltyp, oıandy – boldy, myna sýyqta birden óledi. Qys basynda úńgir aýzynda apyr-topyr qyrylǵan jarǵanattardy kórdim. Obal!
– Baryp jatsam, bireýine de tımeımin.
– Búgin, árıne bara almaısyń, sen jetkenshe kún batady. Jalpy qazaqtyń kóbi nege kezdeısoq baıyp, kezdeısoq tabysqa jetkisi keledi eken? Qyzyq.
– Jaman ba?
– Árıne, oılaǵany bolsa, qanekeı. Men biletin osy kishkentaı aýyl turǵyndarynyń biraz ómiri kezdeısoq qubylysty kútýmen ótip jatyr. Eki adamnyń basy qosylsa, osynaý jerdiń ast-ústi baılyǵyn, ózge qaqylaryn ýaqytsha úılestirýshilerge kóńili tolmaıtynyn aıtyp, eńiregende etekteri jasqa tolady. Sol úılestirýshi kezdeısoq ajal qushatyn shyǵar degen armanmen ildáldap ómir súredi. Áreket joq. Jańaǵy jarǵanattyń jaralýy týraly ańyz da izdenbeıtin, kúrespeıtin, hareketsiz, kezdeısoq qubylysqa ǵana senetin adam bolmysyn tuspaldaǵan dúnıe, menińshe. Qaıbir jyly memlekettik arnanyń biri aýylda «Alla» dep shaqyrǵan qarǵany jańalyqtardan alaqaılap kórsetti. Bizdiń senimniń kepili qarǵa ma sonda? Kishkentaı kezdeısoqtyqtan úlken mán tapqymyz keledi. Solaı. Jarǵanat jaryqtyq bolmasa, senderdi de kórmeıdi ekenbiz.
– Ózim de keleıin dep júrgem.
– Shirkin, jarǵanat uıa salatyn bop, onyń qasıetin senimen birge talqylap, tańdy tańǵa jalǵap áńgime aıtatyn bolsaq, qatyp keter edi. Oǵan jaǵdaı osylaı eken, – dep Marǵulan Berikke qarap jymıdy. – Aıtpaqshy, qytaılar uıa-puıa emes, jarǵanattyń ózin jeıtin kórinedi. Jańaǵy ana telefonyńdaǵy «jasartady, qartaıtpaıdy» degen áńgime sekildi olardyki de. Restorandaryndaǵy qymbat astyń biri eken.
Syrtqy esiktiń ashylyp-jabylǵan dybysy estildi. Marǵulan jıren shashyn artyna qaıyryp:
– Jeńgeń keldi ǵoı deımin, endi durystap shaıyńdy beredi. Álde balalar ma eken? – dedi.
***
Jel azynap tur. Tastóbeniń kúdir joly, bıik asýy Beriktiń dymyn qurtty. Silesi qatyp, yrsyldap, alqynyp ketken ol úńgir aýzyndaǵy alańqaıǵa jete bere shalqalap jata ketti. Kóp jyldan beri kelmegen jeri jatsynyp, joldyń beli jazylǵandaı. Tańerteń shyqsa da Qaraúńgirge jetkenshe tús bolyp úlgerdi. Ol qybyr etpesten jatyr. Aspan shaıdaı ashyq, kókpeńbek. Jan-jaq yzyń-yzyń, gý-gý. Áredik ulyǵan ıttiń daýysy estilgendeı bolady. Entigi basylyp, demin alǵan Berik basyn kóterip, kósilip otyrdy. Aıaǵyndaǵy astaýdaı saptama etiginiń tumsyǵyn bir-birine uryp, etekke kóz saldy. Sonadaıda alabajaq qyrqalardan keıin qar qymtaǵan jalpaq dalanyń óńirine shashylǵan bir ýys qumalaqtaı bolyp aýyl jatyr.
Berik ornynan turyp, jerde jatqan taıaǵyn alyp, úńgirge bettedi. Úńgir aýzy kisi boıynan bıik, keń-mol. Ishke kirgen saıyn zoraıyp, úlken qoımadaı kórinetin úńgirdiń túpki jaǵy qysy-jazy qap-qarańǵy bolyp turady. Ol smartfonynyń jaryǵyn jaǵyp, qarańǵy qaltarysqa qaraı júrdi. Boıyn úreı bılep, jan-jaǵyna saqsyna qarady. Qustyń sańǵyryǵy aıǵyzdaǵan jartastar melshıedi. Berik túkpirge taıap baryp toqtady. Ári qaraı júrýge júregi daýalamaı, jaryq túsirip, mańaıyn sholdy. Sál árirekte tóbniń ár tusynan ósimdik tamyry ispetti salbyraǵan qarań-qurań kóńilin jelpintip, attap-buttap jetip bardy da, taıaǵyn sermedi. Qulaǵynyń túbinen áldene zý etip ushyp ótti. Onyń úreıi ushyp, jyǵyla-súrine úńgirden atyp shyqty.
Alańqaıda az-kem otyrǵan ol úńgirdiń aýzyna qaıta kelip, ishke qulaǵyn túrdi. Jeldiń gýilinen basqa eshteńe estilmeıdi. Taýy shaǵylyp, taýany qaıtqan Berik kenet úsh-tórt qadam aldynda jatqan jarǵanatty kórdi. Qaraltqym qanaty jaıylyp, shalqasynan qulapty. «Shynymen bulardyń da salbyraǵan emshegi bola ma eken?» dep kórýge qansha áýestense de, onyń ólgen jarǵanattyń janyna barýǵa dáti jetpedi. Keri burylyp, kelgen izimen aýylǵa qaıtty.
– Qaıda quryp kettiń? Kúni boıy seni izdep, telefonǵa maza bermedi, – dedi Berikke esik aldynda jolyqqan ákesi.
– Kim?
– Kim bolýshy edi, polıııa.
– Polıııanyń mende nesi bar eken?
– Tórt kúnniń aldynda sen turǵan jataqhanada bir áıeldi urǵan deı me, zorlaǵan deı me? Biraz kún es-tússiz jatqan sol áıel búgin túste qaıtys bopty. «Aýylda sotka ustamaıdy, kelgen soń ózi habarlassyn» dep telefondaryn jazyp aldym. Áli kesh bata qoıǵan joq, jumystarynda shyǵar, zvonda! Shesheńniń úreıi ushyp óletin boldy.
Berik basyn ızektep, úıge kirdi.
