Qazaqtyń klassık jazýshysy, Qazaqstannyń Eńbek Eri, qazaq ádebıeti men dramatýrgııasyn dúnıege tanytqan dúldúlimiz Dýlat Isabekovtiń de sońǵy saǵaty soǵypty.
Ulttyń sózin sóılep ótken uly jazýshymyzben birge bir dáýir kóship barady. Alyptardyń bizdi tastap ketýi jalǵasyp jatyr. Qaıran, bitimi bólek, birtýar tulǵamyz Dýlat kókem-aı!
Ótkende ǵana kóńilin surap barǵanda saý kúnindegideı ótkir ázilimen kúldirip otyr edi. Qaraly habardy memleket jáne qoǵam qaıratkeri Islam Ábish aǵamyz aıtty. Ózi jańa ǵana Shymkentten belgili jýrnalıst Ómirzaq Aqjigittti sońǵy saparǵa shyǵaryp salyp kelip, Astanadaǵy úıine kirgen beti eken. Qaıta jolǵa jınalyp, Almatyǵa jettik! Janazasy jeksenbi kúnge belgilenipti.
Dýlat Isabekovtyń qazasyna baılanysty QR Prezıdenti Q.Toqaev kóńil aıtý jedelhatyn joldady.
«Qýatty qalamynan týǵan súbeli shyǵarmalary, dramalyq eńbekteri álem sahnalaryn baǵyndyryp, dúnıe júzine kıeli sóz ónerimizdi dáriptedi. Sońyna ádebı mol mura qaldyrǵan Dýlat Isabekulynyń jarqyn beınesi men ardaqty esimi halqymyzdyń júreginde máńgi saqtalady»,— dep jazýshy eńbegin joǵary baǵalady memleket basshysy.
QR Parlamenti Májilisi tóraǵasy Erlan Qoshanov, QR Premer-Mınıstri O. Bektenovter kóńil aıtý hatyn joldady.
Memlekettik keńesshi Erlan Qarın de paraqshasynda Dýlat Isabekov týraly júrekten shyqqan kóńil aıtý jazbasyn jarııalady. Almaty qalasy ákimi Erbolat Dosaev jazýshy shańyraǵyna kirip, kóńil aıtyp, Dýlat aǵasymen kezdesýlerindegi qyzyqty sátterdi áńgimelep berdi.
Dýlat Isabekovtyń kitaby kóliginen túspeıtin, telegram kanalynda “Qazaq Shespırinen aıryldyq” dep jazba jarııalaǵan QR Parlamenti Májilisi depýtaty, “Aq jol” partııasy tóraǵasy Azat Perýashev uly jazýshymen qoshtasý úshin Astanadan tańerteń arnaıy ushyp kelip, ushyp ketti! Alla jar bolsyn!
Ádiletti Qazaqstanda aldyńǵy qatarda «Qazaqstannyń Eńbek Eri» ataǵy men «Altyn Juldyzdy» alǵan asa kórnekti jazýshy-dramatýrg, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Dýlat Isabekov qazaqtyń aty álemge áıgili dúldúl qalamgeri edi...
Ulybrıtanııadaǵy Lordtar palatasynda sóılegen tuńǵysh qazaq Dýlat Isabekov sonymen birge Londondaǵy ortalyq kitaphanaǵa kitaby qoıylǵan tuńǵysh qazaq jazýshysy.
Ulybrıtanııada 2014 jyly jáne 2015 jyly qatarynan Dýlat Isabekovke arnalǵan aptalyq ótip, 2017 jyldyń 1-7 qazan aralyǵynda London qalasynda jazýshynyń 75 jyldyq mereıtoıyna oraı «Qazaq óneriniń festıvali» degen atpen teatr festıvali uıymdastyryldy. Iaǵnı, Ulybrıtanııa qazaq jazýshysyna arnap 3 ret aptalyq festıval ótkizdi. D.Isabekovtiń «Eski úıdegi eki kezdesý» atty qoıylymyn tuńǵysh ret qazaq tilinde aǵylshyn kórermenine kórsetildi. 2017 jyly 4 qazan kúni Pajarito teatry D.Isabekovtiń «Aqqý-Jibek» pesasyn aǵylshyn tilinde sahnalady.
Jalpy, 2014 jyldan 2023 jylǵa deıin tek Ulybrıtanııada, Londonda Dýlat Isabekovtyń 7 ret shyǵarmalary aǵylshyn tilinde basylyp shyqty. 2 ret spektakli qoıyldy. Iaǵnı, Ulybrıtanııa 9 jylda 9 ret Dýlat Isabekovtyń shyǵarmasyn shyǵaryp, 3 ret aptalyq festıval ótkizdi.
2023 jyly Túrkııada «Biz soǵysty kórgen joqpyz» atty kitaby túrik tilinde shyǵyp, oǵan 4 povest endi. Túrkııada shyǵatyn tanymal «Temrin» ádebı jýrnalynyń bir sany túgeldeı D.Isabekovtiń shyǵarmashylyǵyna arnaldy.
2020 jyly Shveııanyń astanasy Stokgolm qalasynda shved tilinde «Aptapty kún, úskirik jel, dúrbirli dala» degen atpen tuńǵysh ret shyǵarmalar jınaǵy «Gun Förlag» baspasynan jaryq kórdi.
Jazýshynyń shyǵarmalaryn tárjimalaǵan belgili shvedtik aýdarmashy Bengt Samýelson. Stokgolmdegi tusaý keseri 2021 jyldyń mamyr aıynda ótti.
Al Dýlat Isabekovtyń «Bórte» spektakli Avstralııada da qoıyldy. “Bórte” dramasy - álem nazaryn aýdaryp otyrǵan úzdik drama.
Bul drama qazir birneshe el sahnasyna daıyndalyp jatyr. Kezinde jarty álemdi jaýlaǵan Shyńǵys han qylyshymen jetpegen jerge Dýlat Isabektiń qalamymen Bórte jetýde!
«Gaýhartas» pesasy qoıyla salysymen bir jarym jylda 222 ret qoıyldy, barlyq qoıylym anshlagpen ótti. Bundaı kórsetkish Qazaqstan úshin rekord bolyp sanalady.
Qazirgi qazaq ádebıetin shet elder Dýlat Isabekov esimi arqyly tanyp kele jatyr edi… Dýlat Isabekov shyǵarmashylyǵyna qyzyǵýshy elder jyl saıyn artyp keledi.
Byltyr 2024 jyly da Shveııa astanasy Stokgolm qalasynda «Isabekov álemi» atty ádebı kesh ótti. Buǵan deıin Ulybrıtanııa, Avstralııa, Koreıa, Túrkııa, Bolgarııa, Grýzııa, Reseı elderin baýraǵan týyndylar, endigi jerde Skandınavııa elderinde de óz baǵasyn aldy.
Táýelsizdik alǵan osy jyldarda álemdik Nobel syılyǵyna 2016 jyly usynylǵan qazaq ádebıetiniń klassıgi, KSRO memlekettik syılyǵynyń laýreaty Ábdijámil Nurpeıisovten keıin bıyl Dýlat Isabekov usynylyp otyr edi… Qazaq ádebıetinen basqa eshkim bola qoıǵan joq… Óıtkeni, 30 jyl boıy bılik bir adamnyń ǵana Nobel syılyǵyn alýy úshin jumys istegeni belgili ǵoı...
Dýlat Isabekovty Nobel syılyǵyna sol Nobeldiń otany Shveııadan bastap, Koreıa, Túrkııa, Grýzııa, Túrksoı Jazýshylar odaǵy sekildi sheteldik uıymdar bastap, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy qostap, 9 uıym atynan usynylǵan edi...
Dýlat Isabekovtyń dramalaryn oqyǵan Grýzııanyń Machabelı atyndaǵy chınvalı kásibı memelekettik drama teatrynyń rejısseri Gocha Kapanadze: «Isabekovtyń tek «Aktrısa» pesasynyń ózine ǵana Nobel syılyǵyn berýge bolady»,— dep jazdy.
Endi, mine, qazaq jazýshysy álemdik Nobel syılyǵyn alyp, dúnıeni dúbirge bólep jatsa, eń aldymen el men erdiń mereıi bolady emes pe dep qazaq halqy taqymyn qysyp júrgen edi, ajalǵa amal joq, úmitimizdi úzip ketti…
Ulttyq múddemizdiń qorǵany bolǵan Dýlat Isabekov qaı kezde de aqıqatty aıta bildi. Halyq sózin sóıledi. Elimizdi, jerimizdi, tilimizdi, dilimizdi qorǵady.
2011 jyly Jańaózen qyrǵynynda eń alǵashqy bolyp, eldiń sózin aıtty…
“Aılyǵyn suraǵan jumysshyny atý degen qaıdan shyqqan?!” — dep aıqaı saldy…
Memlekettik tildiń zańdy qaqyn talap etti!
Anaý bir jyly Mońǵolııadan kelgen qandastarymyz elden pana tappaı qaıta kóshpek bolǵanda Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy quryltaıynda sol kezdegi prezıdentke “Elim dep kelgen qandastarymyz elinen pana tappaı, osylaı qaıta bere me? Buǵan kináliler qatań jaýap berýi tıis!”-dep ádilettilikti talap etti. Qazaq kóshine qaıta qarqyn bite bastady sodan soń…
Ótkende kóńilin suraı barǵanda, saýmal iship, basyn kóterip, táýir bop qalǵan eken. Menen keıin kirgen belgili qalamgerler, ózi basqarǵan “Mádenıet” jýrnalynda talaı jyl orynbasary bolǵan Myrzan Kenjebaı inisi men Nurlybek Samatuly úsheýmizge burynǵydaı qaljyńdap, tıisip otyrdy. “Basqa kelse de, sen kelmeıtin shyǵarsyń” dep edim”-dep Myrzekeńe qaljyńdady. Bárimiz shúıirkelesip áńgimelesip qalǵanymyzdy bir inimiz sýretke túsire qoıyp edi, “Túsip qalyńdar, erteń tiri kúninde túsken edik” dep júresińder” dep bir kúldirdi. Qoshtasyp ketip bara jatqanda, “Erteń “Dýlat Isabekov qaıtys boldy”-degendi gazetten oqymaı, jıi habarlasyp turyńdar úıge, Sholpanǵa telefon soǵyp…”-dedi taǵy da ázil-shynyn aralastyryp… Bul fánı dúnıedegi sońǵy kúnder men sońǵy saǵattardyń sýyq syrtyly jaqyndap kele jatqanyn sezip tursa da, ajaldyń ózimen oınap otyrǵan qaıran ór rýhty, er kókem-aı” dep, ishteı kúrsinip tursam da, kúlimsirep qoshtasqan edik. Sol sońǵy kórýimiz eken qazaq ádebıetiniń qara naryn…
Dýlat Isabekovpen qoshtasý erteń 23 aqpanda saǵat 10-da Qazaqstan Jazýshylar Odaǵynda ótedi dep josparlanýda. Asy túste Qabyldaý úıinde (Qurmanǵazy kóshesi 44) bolady.
Alla aldynan jarylqaǵaı!
Qalyń qazaqqa kóńil aıtamyz…
Otbasyna, uly Estııar baýyrymyz ben qyzdary Sholpan men Aımanǵa, balalaryna, týǵan-týystaryna kóńil aıtamyz…
Peıishte rýhy shalqysyn.
ISABEKOV ÁLEMI
«Tirshilik» mynaý, tiride bitpes óleńi,
«Qarǵyn» bop ómir qarqynyn taba beredi.
Shyndyqty aıtqan shyǵarmalaryń shynaıy,
«Dermene» shópteı demeý bop elge keledi…
Aqtarylǵanda aq shýlan tolqyn aq teńiz,
Jaýharly álem – janyńmen taýyp jatty egiz…
Danany kórdim baladaı kóńili bosaǵan,
Ananyń ornyn basady asyl «Ápkeńiz»
Ózińe qarap túzeıdi boıyn kil óskin,
Kókke boılaǵan kókeme men de jyr estim.
Kıepan shaldaı súıegin ýmen súıregen
Keseldi qoǵam kesirimenen kúrestiń.
Urysy myqty, bolady kileń ıeń mert,
Ulysy tipti umtylar qolǵa súıem dep…
«Bonapart» emes … kesh bolsa daǵy… kestirer,
Súndetten ketip... súıekke jetti súıel dert…
«Soǵysty biz de kórmedik», endi ne deıik,
Soǵystan beter soıqandy dep pe ek kóreıik…
Sahnada emes… saıasatyńda jatyr ǵoı,
Muradan jurdaı «Muragerler» de kóbeıip…
Táýelsiz eldiń bolsa dep berik tuǵyry,
Shyrymyn buzdyń , shydatpaı jannyń shyryly…
Eskertseń daǵy es ketken mynaý qoǵamǵa,
«Eskertkish» salǵysh bir kúndik ǵana ǵumyry…
Týmysy bólek týypsyń kóke, kúzde sen,
Týyndylaryń iz salar janǵa izgi ásem.
Bárine qoldy bir siltep ketip qalar eń,
«Gaýhartasty» aıtyp, Saltanat ómir izdeseń…
Sábıdi jansyz tursa da kútip kári jer,
Táńirden úkim bolmasa, ólmes tárizi er...
Jerlemes buryn...
Kórem dep seni sońǵy ret,
Kórden ap qalǵan.. kórshi kempirge qaryz el...
Myńdardyń bári myńsaıram bolǵan myna shaq,
Aýqymy tarlar aýzymen ǵana júr asap…
Aqyry biz de armanǵa bir kún jetermiz,
«Aqyramashtan Naýryzǵa deıin» shydasaq…
Boıyńnan kórdi el Bıiktik penen Tereńdi,
Myqty emes Sizden alǵandar anaý Nobeldi.
Arysta týyp, Alysqa shapqan tarlanym,
Qalamyńmenen sharlaı ber búkil álemdi!
