Bügın Parlament palatalarynyŋ bırlesken otyrysynda BŪŪ-nyŋ missiialaryna qatysu üşın Qazaqstan Qaruly Küşterınıŋ bıtımgerlık kontingentın jıberu mäselesı qaraldy. Mäjılıs pen senat deputattary «BŪŪ-nyŋ Golan jotasyndaǧy bölınu prosesterın baqylau jönındegı küşterı» missiiasyna (UNDOF, Siriia-İzrail) ornalastyrudy bır auyzdan qoldap, dauys berdı.
Qazaq äskerınıŋ soǧys bolyp jatqan Taiau Şyǧysqa baruy qauıptı emes pe? Mäjılıs deputattary būl sūraqqa är türlı jauap berdı.
«ÄSKERİLERDIŊ ATA-ANALARY MAZASYZDANUY MÜMKIN»
«Auyl» partiiasynyŋ atynan Mäjılıs deputaty bolǧan Erbolat Sauryqovtyŋ oiynşa qazaq äskerınıŋ Golan jotasyna baruy eşqandai qauıptı emes.
– 2014 jyldan bastap, 2018 jylǧa deiın bızdıŋ 67 äskerımız Batys Saharada, Kot-d'İvuarda, Malide özınıŋ bıtımgerşılık missiiasyn oryndaǧan bolatyn. 2018 jyldan künı bügınge deiın 537 ofiserımız Ortalyq Afrika elderı men Livanda bolyp qaitty. Sondyqtan 4 missiia boiynşa sūranyp otyrǧan 430 äskerımızdıŋ eŋ bırınşı ketıp bara jatqan 139 ofiserlerımız injenerlık jäne ştabtaǧy ofiserlık qyzmetın atqarady. Sondai-aq sarbazdarymyz bailanys pen barlau jūmystarymen ainalysady. Būl jerde tıkelei qaqtyǧys pen soǧysqa bızdıŋ äsker jıberılıp jatqan joq. Menıŋ oiymşa, būl Qazaqstan äskerınıŋ halyqaralyq deŋgeide täjıribe jinauyna tiımdı jäne adam ömırıne qauıp tönetın missiiaǧa jıberılıp jatqan joq. Bıraq beibıtşılık ornatu maqsatynda barǧannan keiın, ärine, äskerilerdıŋ ata-analary qauıptenıp, mazasyzdanuy mümkın. Bıraq endı prezident te, parlament te bızdıŋ sarbazdarymyzdy jıberıp otyrǧan kezde belgılı bır negızderge süienıp otyr. Sol sebeptı men bıtımgerşılıkpen äsker jıberudıŋ qaupı joq dep oilaimyn, – deidı ol.
Deputattan «Qoǧamda «Äskerımızdı Taiau Şyǧysqa nege jıberemız?» degen sūraq boluy mümkın. Būl tüsınbeuşılıktıŋ saldary auyr bolmai ma?»
– Tüsınbeuşılık boluy mümkın. Qoǧam ışıne kırıp, jete zerttep jan-jaqty talqylamaiynşa olar būl mäselenı dūrys tüsınbeuı mümkın. Dūrys tüsınbeuşılıktıŋ saldarynan qoǧamda bügıngı künnen bastap terıs oilar, pıkırler qalyptasuy mümkın. Ol ras. Būǧan deiın ärıptesterıŋız menen «Eger prezident parlamentten «Bıtımgerşılık missiia boiynşa äsker jıberudı sūrasa, oǧan sız qalai qaraisyz?» dep sūraǧan edı. Sol kezde «İä, men būǧan dūrys qaraimyn» degen pıkırım üşın men qoǧam menı synady da. Syni pıkırler qaşan da boluy mümkın. Öitkenı būl mäsele – qoǧamdy alaŋdatatyn dünie. Bıraq menıŋ oiymşa alaŋdaityn negız joq, - dedı ol.
«QAQTYǦYSQA QATYSAIYN DEP OTYRǦAN JOQPYZ»
Mäjılıs deputaty Jūldyz Süleimenovanyŋ pıkırı Erbolat Baiūzaqūlymen közqarasymen ündes. Tıptı ol bıtımgerşılık missiiasymen äsker jıberu halyqaralyq arenada Qazaq elınıŋ abyroiyn arttyratynyn aitty.
– Menıŋ oiymşa, dünie didarynda qazaq äskerlerınıŋ jaŋa deŋgeige köterılgenınıŋ negızgı faktory dep bılemın. Sondyqtan da men būl şeşımdı negızdı, qajet, oryndy dep bılemın. Būl jalpy özımızdıŋ äskerımızdı, onyŋ ışınde bıtımgerşılık missiiamyzdy damytuda halyqaralyq täjıribelerdı jinauymyz qajet. Būl bız üşın, jalpy halyqaralyq bıtımgerlık missiiada özımızdıŋ tarihi, äskeri missiiamyzdy anyqtaityn faktor dep oilaimyn. Sol sebeptı men özım qūptaimyn, qoldaimyn. Al endı qauıpke kelsek, bız rezerv retınde kıremız. Bırınşıden, qaqtyǧysqa naqty qatysaiyn dep otyrǧan joqpyz. Ekınşıden, missiiamyzdyŋ özınıŋ qūqyqtyq märtebesı bar. Rezerv retınde jäne qadaǧalau funksiiasymen kıretındıkten men däl qazır naqty bır qorqynyş bar dep oilamaimyn, - dedı ol.
«OPPOZİSİIаLYQ KÖZQARASTA BOLSAM DA QARSY TŪRA ALMAIMYN»
Būǧan deiın Mäjılıs deputaty Abzal Qūspan qazaq äskerınıŋ bıtımgerşılıkpen Golan jotalaryna baruǧa qarsy ekenın aitqan bolatyn. Sebebı ol eŋ äuelı özımızdıŋ territoriialyq tūtastyǧymyzǧa män beru kerek degen pıkırde.
Bır qyzyǧy bügın Abzal Qūspan bastaǧan Mäjılıs pen Senat deputattary bır auyzdan äsker jıberu turaly şeşımdı qoldap, dauys berdı. Deputattardyŋ ışınde qalys qalyp nemese qarsy dauys bergen deputat nege bolmady? Būl sūraqqa Mäjılıs deputaty Ermūrat Bapi jauap beruge tyrysty.
– Sebebı būl Qazaqstannyŋ halyqaralyq deŋgeidegı imidjıne öte qajettı şeşım boldy. Mysaly, būǧan deiın bız Reseidıŋ yǧynda qalyp jürdık nemese soŋǧy missiiamyzda Ündıstan äskerınıŋ qūramynda az ǧana sarbazben boldyq. Endı bız Qazaqstannyŋ öz atynan bara jatyrmyz. Naqtyraq aitsam, är äskerdıŋ keudesınde memlekettık tu men BŪŪ-nyŋ tuy tūrady. Būl bızdıŋ halyqaralyq deŋgeidegı ülken qaqtyǧystarǧa, dau-damaiǧa Qazaqstannyŋ öz atynan eŋ bırınşı qatysuymyz bolyp otyr. Sol sebeptı men qanşa oppozisiialyq közqarastaǧy azamat bolsam da būǧan qarsy tūra almaimyn, – dedı deputat.
Parlamenttegı jiynda Qazaqstan äskerı men tehnikasyn Almatydan Golan jotalaryna temır jol arqyly jetkızu jaiy aityldy. Äsker men tehnikanyŋ baru şyǧynyn Qazaqstan köteruı mümkın. Būl şamamen 8 mln dollardy qūraidy. Al bıtımgerlerdıŋ jaraq, tehnikalarymen bırge berı qaitu şyǧynyn BŪŪ kötermek.
Golan jotalary – Taiau Şyǧystaǧy dauly aumaq. Onyŋ bır bölıgın İzrail basyp alsa, bır bölıgıne Siriia ielık etedı.
Serık Joldasbai
«Adyrna» ūlttyq portaly
