Din jáne toleranttylyq: ár túrli nanym senimderge degen qurmetti qalaı saqtaýǵa bolady?

16498
Adyrna.kz Telegram

Dinı tózimdilik máselesi, árıne, búgingi tańdaǵy ózekti jáne belsendi talqylanatyn máselelerdiń qatarynda. Dinı toleranttylyqty dúnıetanymdyq jáne áleýmettik-psıhologııalyq kózqarastar biriktiretin jáne kóptegen dinı dástúrlerdiń zańdylyǵyna múmkindik beretin qoǵamdyq sananyń kúrdeli qubylysy retinde qarastyrý kerek. Dinı toleranttylyqty jeke adamdar, áleýmettik qurylymdar jáne memleket deńgeıindegi naqty áreketter retinde de qabyldaý kerek. Basqasha aıtqanda, dinı toleranttylyqty azamattyq qoǵamnyń qundylyǵy men áleýmettik normasy retinde túsinýge bolady, ol onyń barlyq jeke tulǵalarynyń dinı jáne konfessııalyq tıesiligi boıynsha ár túrli bolý quqyǵynda kórinedi.

Dinı toleranttylyqty qalyptastyrý tetikteri qoǵamdyq qatynastardyń búkil júıesimen, konstıtýııalyq demokratııalyq quqyqtar men bostandyqtardyń tolyq júzege asý múmkindigimen, tulǵa men qoǵamnyń rýhanı mádenıetiniń deńgeıimen baılanysty.

Dinı toleranttylyq dástúrleri óziniń san alýan kórinisterinde Qazaqstandaǵy qoǵamdyq-fılosofııalyq oı-pikirdiń damýynyń barlyq kezeńderinde óziniń erekshe kórinisin tapty, muny eń jarqyn mysaldarmen kórsetýge bolady.

Kóptegen uly oıshyldar halyqtardyń, jeke adamdardyń erekshelikteri men jaǵdaılaryn eskere otyryp, dindi tańdaý quqyǵy týraly ıdeıany nasıhattady. Ál-Farabı bylaı dep jazdy: «Bir top nemese bir halyq basqa top nemese basqa adamdardan basqa zattardy elikteýish beınelermen beıneleı alady. Sondyqtan izgi halyqtar ártúrli, al izgi qalalar ár túrli dindi ustana alady jáne bir baqytqa senedi».

Áıgili Qoja Ahmet Iassaýı adamdardy ózge halyqtardyń dinine tózimdilikpen qaraýǵa shaqyrǵan: «Aldyńda ózge din ókili bolsa, ony renjitpe. Qatal júrekten, renjigen jannan, Jaratqan Ie burylady».

Jahandaný dáýirindegi qazaq qoǵamynyń rýhanı ómirin jańǵyrtý dinge jańa syndarly kózqarassyz múmkin emes. Tarıhqa kóz júgirtsek, Qazaqstan árqashan Shyǵys pen Batystyń túrli dinderi, mádenıetteri men órkenıetteriniń toǵysqan jeri, toǵysqan jeri jáne dıalogy bolǵan. Qazaqtardyń mádenı-etıkalyq dástúrlerinen mura bolyp qalǵan rýhanı saladaǵy toleranttylyq búgingi jáne bolashaqta azamattyq tatýlyqty saqtaýdyń jaqsy negizi bolyp tabylady.

Búgingi tańda elimizde 18 konfessııany qamtıtyn 3932 dinı birlestik tirkelgen: 2790 -ıslamdyq, 345 -pravoslavıe, 93 - katolık, 588 - protestant,
61 - Ehoba kýágerleri, 24 - Jańaapostoldyq shirkeý, 13 - Krıshna sanasy qoǵamy, 7 - ıýdaızm, 6 - bahaı, 2 - býddızm, 2 - sońǵy kúngi áýlıeler Isa Másihtiń shirkeýi (mormondar), 1 - mýnıtter.

Al, Qurban aıt pen Rojdestvo sekildi dinı merekeler elimizde demalys kúnderi bolyp jarııalandy.

Jalpy Qazaqstandaǵy dinderdiń, mádenıetter men halyqtardyń tatý-tátti ómir súrýi el bolashaǵy úshin asa mańyzdy dúnıe bolyp tabylady.

Pikirler