Qoǧamymyzda bet-jüzdı tolyq jabuǧa qatysty qabyldanǧan zaŋnama jaily pıkır almasular köp. Būl mäselege bailanysty tüsınıksızdıkter men ärtürlı közqarastar kezdesedı. Degenmen, zaŋnyŋ maqsaty – qoǧamdyq qauıpsızdık pen tärtıptı qamtamasyz etu ekenın ūmytpauymyz kerek. Atalmyş būl norma dınge emes, qoǧamdyq qauıpsızdıkke baǧyttalǧanyn aiqyn tüsınu qajet.
İslam – tek qūlşylyqtar men paryzdar jiyntyǧy ǧana emes, eŋ aldymen qoǧam tynyştyǧyn, tärtıbın jäne qauıpsızdıgın közdeitın ömır süru salty. Qasiettı Qūranda Alla Taǧala: «Alla ädılettılıktı, igılıktı jäne tuystyqty saqtaudy būiyrady. Arsyzdyqty, jamandyqty jäne zūlymdyqty tyiym salady...» (Nahl süresı, 90-aiat) dep būiyrǧan. Būl aiattan aŋǧaratynymyz – şynaiy dın eŋ aldymen qoǧamǧa paida äkeluı tiıs. Al qoǧamdyq qauıpsızdıkke kedergı keltıretın kez kelgen äreket islam qaǧidattaryna qaişy keledı. Bettı bürkemeleu tūlǧany tanuǧa qiyndyq tudyryp, qylmystyq äreketterge jol aşuy mümkın. Sondyqtan osyndai kiımderge qatysty qoiylatyn şekteuler dıni senımge qysym emes, qoǧamdyq tärtıptı saqtau şarasy ǧana.
Niqab dınde paryz bolyp sanalmaidy. Şariǧatta äiel adamǧa äuret jerlerın jabu mındettelgenımen, bettı bürkemeleu paryz emes. Būl turaly İmam Äbu Hanifa, İmam Mälık, İmam Şafiǧi sekıldı ǧūlamalar pıkır bıldırıp, bet pen qoldy jabu mındet emes ekenın aitqan. İmam än-Näuäui da: «Äieldıŋ jüzı men qolyn aşyq ūstauy – şariǧatta rūqsat etılgen, olardy jabu mındet emes» dep körsetken. Sondai-aq Paiǧambarymyz Mūhammed (s.a.u.) qajylyq pen umra kezınde äielderge niqab kiiuge tyiym salǧany belgılı (Buhari, 1838). Eger ol paryz bolǧanda, Alla Elşısı (s.a.u.) qajylyqta da saqtaudy būiyrar edı, kerısınşe, ondai jamylǧydan tyiǧan. Būl hadis te niqabtyŋ dınnıŋ būljymas talaby emes ekenın däleldeidı.
Qazaqstanda qabyldanǧan zaŋ normasy niqabty nemese naqty dıni ūstanymdy ǧana emes, tūlǧany anyqtauǧa kedergı keltıretın kez kelgen kiım ülgısın şekteidı. Būl – zamanaui qauıpsızdık standarttarynyŋ talaptary. Adamnyŋ bet-jüzın tanu qūqyq qorǧau jüiesınıŋ negızgı qaǧidalarynyŋ bırı bolyp tabylady. Mūndai talaptar älemnıŋ köptegen elderınde engızılgen. Demek, būl zaŋ dıni senımge emes, qoǧamdyq qauıpsızdık pen tärtıptı qamtamasyz etuge baǧyttalǧan. Dästürlı islam ǧūlamalary da qoǧamdyq tärtıp pen tynyştyqqa ziian tigızetın äreketterden saqtanu qajettıgın ärdaiym eskertıp kelgen. Sondyqtan qabyldanǧan zaŋdy «dınge qarsy» dep tüsındıru – islamnyŋ şynaiy mazmūny men qaǧidattaryna qaişy keledı.
Ämırbek Sūltan
Ūlytau oblysynyŋ «Dınderdı zertteu ortalyǧy» KMM direktorynyŋ orynbasary
