SANDAR SÖILESIN...
Qazırgı taŋda osyǧan ūqsas ortalyqtar elımızde köp. Mäselen, el megapolisı Almaty qalasynyŋ özınde 600-den asa kafe-bar, 40-qa juyq tüngı klub bar. Şamamen elımızdegı kafe, tüngı klub syndy demalys ortalyqtarynyŋ 20 paiyzy atauymen nemese logotipımen keŋestık kezeŋnıŋ simvolymen közge tüsedı. Mäselen, «Pionerskaia Pravda», «SSSR», «SSSR bar» degen syndy ataular jiı kezdesedı.
«SOL UAQYTTY SAǦYNADY»
Taqyrypty zertteu barysynda Öskemen qalasyndaǧy «SSSR» demalys ornymen bailanysqa şyǧyp, ortalyq äkımşısınen jauap aldyq:
«Bız naryqta 12 jyldan berı jūmys ıstep kelemız. Osy uaqytqa deiın tūtynuşylar tarapynan eşqandai qarsy pıkır aitylmapty. Kerısınşe bärı ǧimarattaǧy keŋestık intererge tamsanyp, rizaşylyqtaryn aitady. Ortalyqtyŋ atauy bızdıŋ basşymyz, iaǧni demalys ornynyŋ iesınıŋ aty-jönınıŋ bırınşı ärpımen säikestendırıp qoiylǧan. (Sarsebek Salybaev – kafe iesı) Özı – sol Keŋes ükımetınıŋ tumasy. Sol zamannyŋ adamdary kafemızge kelıp quanyp ketedı. Sol uaqytty saǧynady. Türlı ūlt ökılderı keledı. Şet eldık turister de kelıp, ortalyqtyŋ stilıne qyzyǧyp ketedı» dep jauap berdı ol.
Äleumettık jelıdegı foto-suretterden atalǧan ortalyqtyŋ keŋestık däuırdegı qabyrǧa suretterımen, simvoldarymen bezendırılgenın baiqauǧa bolady.
«ŪLT RETINDE BIR ELDIŊ AZAMATYMYZ DEGEN TÜSINIK JOQ»
Osy jaǧdailarǧa qatysty zaŋger Qazybek Däuıtälınıŋ pıkırın sūradyq. Aituynşa būl jaǧdaiǧa saiasi jäne qūqyqtyq baǧa beruge bolady:
«Būl jerde saiasi jäne qūqyqtyq pıkır aituǧa bolady. Saiasi tūrǧydan alǧanda būl dūrys emes. Bızde Qazaqstanda qazır dekolonizasiia jäne desovetizasiia prosessı älı de jürıp jatyr. Postkeŋestık elderdıŋ köbınde älı künge deiın osy tendensiia bar. Bız özımız täuelsız, egemendı el bolu üşın atalǧan prosess jüru kerek. Täuelsız taŋdap alǧan jolymyzǧa azamattyq sektorǧa jatatyn osyndai jekelegen käsıporyndar bolsyn, kafeler, oiyn-sauyq ortalyqtary bolsyn, keŋestık simvoldardy qoldanǧany saiasi tūrǧydan dūrys emes. Būl mynadai ekınşı tūjyrym şyǧaruǧa alyp keledı: keŋestık uaqytty aŋsau arqyly özderınıŋ ıştegı äleumettık qarsylyǧyn bıldıretındıkterın körsetedı. Iаǧni bızde älı azamattyq ūlt retınde bır memlekettıŋ azamatymyz degen tüsınıktıŋ joqtyǧy bılınedı»,- deidı ol.
«Qūqyqtyq tūrǧydan alsaq, eger atalǧan nasihat ūltarazdyq jäne türlı basqa da qaqtyǧystarǧa äkeletın bolsa ǧana zaŋmen tyiym salynady. Onyŋ özınde sot arqyly şaǧym bolu kerek. Bızdıŋ elde qazır osyndai tyiym salynǧan ūiymdar bar. Alaida, saiasi baǧytta keŋestık zamandy aŋsaityndarǧa şekteu qoiǧan jaǧdai oryn almaǧan. Zaŋ tūrǧysynda olar öz qyzmetterın tiısınşe atqara bere alady. Taipalyq, ūlttyq jäne qazır talqyǧa tüsıp jatqandai keŋestık atributikalaryn qoldanyp jürgenderge tūtynuşylardy tartuǧa degen mümkındıkterın şektei almaimyz» dep jauap berdı zaŋger.
«ÄI DEITIN ÄJE, QOI DEITIN QOJA» JOQTYŊ DÄLELI
Sondai-aq ol atalmyş prosessterdı auyzdyqtauǧa qatysty qalalardaǧy ışkı saiasat basqarmalarymen jūmys jürgızu kerektıgın aitty.
«Bırınşı körınıs: būl jaǧdai ışkı saiasattaǧy problemanyŋ bar ekendıgın körsetedı. Işkı saiasat basqarmalary, jergılıktı atqaruşy organdar tüsındıru, ügıt-nasihat jūmystaryn jürgızu qajet. Ädılet basqarmasy tırkeu jūmystary kezınde äŋgımelesu şarasyn jürgızbegenınıŋ belgısı. Osyndai jaǧdailar «äi deitın äje, qoi deitın qojanyŋ» joqtyǧynyŋ dälelı» dedı Qazybek Däuıtälı.
QAITPEK KEREK?
«Bırınşı: jergılıktı äkımşılık, atqaruşy organ azamattardan kelıp tüsken şaǧym-aryzdardyŋ negızınde arnaiy komissiia qūryp, qoǧamdyq baqylaudyŋ nysanymen, qoǧamdyq belsendılermen bırge monitoringtık top qūryp tekserıs jürgızu kerek. Prezidenttıŋ jarlyǧyna säikes 2024 jyldyŋ 1 qaŋtaryna deiın orta jäne şaǧyn käsıpkerlıkterdı teksere almaidy. Bızde däl qazır osyǧan bailanysty marafon jariialanǧan. Degenmen qoǧamdyq baqylau retınde azamattardyŋ bastamasyna kedergı bola almaidy. Qoǧamdyq baqylau memlekettık baqylau emes.
Ekınşı: ädılet organynyŋ aumaqtyq departamentterı bar. Däl osy jaǧdaida ädılet departamentı osyndai azamattardan kelıp tüsken şaǧym-aryz negızınde käsıpterdıŋ tırkeu jarǧylaryna taldau jasaulary kerek. Būl jaǧdaida tüsındıru jūmystary jürgızıluı kerek. Sebebı, qūqyqtyq nasihat jürgızu – Ädılet ministrlıgınıŋ tıkelei mındetı. Sondyqtan Ädılet ministrlıgı basty qūndylyǧymyz täuelsızdık jäne oǧan qarsy türlı separatistık piǧyldardyŋ aldyn alyp, ūltarazdyqdy qozdyruy yqtimal bastamalardyŋ aldyn alyp ıske kırısuı kerek. Bız qūqyqtyq memleket qūruymyz kerek.
Osyndai türlı profilaktikalyq aldyn alu şaralary atqarylmaǧandyqtan keŋestık atributikalardy qoldanu jiılep jatyr. Būnyŋ tübınde Reseidıŋ separatistık saiasi piǧyly jatyr» dep pıkır bıldırdı zaŋger.
Dina LİTPİN, «Adyrna» ūlttyq portaly
