KSRO-ny jaqtauşylar būryn naǧyz demokratiia, tegın medisina, bılım beru – ärine, «älemdegı eŋ jaqsylar» bolǧanyn aitqandy ūnatady. Solai ma?
- KSRO-da demokratiia ornady
Keŋes halqy eldı halyq deputattary keŋesterı arqyly basqardy. KSRO-da demokratiia bolǧan joq, tek totalitarlyq partiialyq diktatura ǧana boldy. Keŋester dekorativtı organdar boldy, al KOKP-nyŋ joǧarǧy jaǧy eşkım taŋdamaǧan eldı basqardy. Kommunistık partiia 1917 jyly da, 1987-1991 jyldary da erkın jäne bäsekeles sailauda eşqaşan jeŋıske jetken emes.
- KSRO-da tegın medisina men bılım beru – dünie jüzındegı eŋ jaqsysy boldy
Negızı dünienıŋ köptegen elderınde eşqandai bolşevizmsız TEGIN emdep, oqytty. 1940 jyly KSRO-da orta jäne joǧary oqu oryndarynda oqu, aitpaqşy, aqyly boldy. Eger KSRO-da şynymen de «älemdegı eŋ jaqsy medisina» bolsa, onda ortaşa ömır süru ūzaqtyǧy sonşalyqty tömen bolmas edı.
- KSRO - segız saǧattyq jūmys künı belgılengen älemdegı bırınşı memleket
Jaŋa Zelandiiada, Ündıstanda, Avstraliiada, AQŞ-taǧy Genri Ford zauyttarynda jäne 1919 jyly Europa elderınıŋ köpşılıgınde bolşevizm ornaǧanǧa deiın segız saǧattyq jūmys künı boldy. Aitpaqşy, patşa kezınde, bolşevizmge qaraǧanda, ūjymdyq jūmysşylardyŋ bos uaqyty köbırek boldy, öitkenı dıni merekeler demalys künderı bolyp jariialandy.
Qazan töŋkerısınen keiın keŋes jūmysşylary qūldyqta boldy, öz elınde emın-erkın jürıp-tūra almady, jūmys ornyn auystyra almady, odan da joǧary jalaqyny talap ettı. Kolhozşylar da kolhozdarda «barşina» jasauǧa tiıs boldy. Zeinetaqy tek 1960 jyldardyŋ ortasynan bastap tölene bastady, onyŋ özınde olar mülde az mölşerde boldy.
- KSRO-da adamdarǧa tegın baspana berıldı
«Tegın baspana» - KSRO-da az aqy tölenetın jūmys üşın syilyq aqy. Alaida būl päterlerdı kütpegender köp boldy. Tūrǧyndardy tūrǧyn üimen qamtamasyz etu tömen boldy – bır adamǧa 15 şarşy metr (Batysta – 5 ese joǧary). Qazırgı TMD elderınde – bır adamǧa 25 şarşy metr.
- KSRO-da adamdar Batysqa qaraǧanda bai ömır sürdı
Lenin men Stalinnıŋ tūsynda milliondaǧan adamdar aştyqtan qyryldy. Stalin ölgennen keiın aşarşylyq bolǧan joq, adamdar kedeişılıkte ömır sürdı.
- KSRO-da jūmys ısteitın «äleumettık lift»
Kez kelgen şarua balasy keremet injener nemese ǧalym bola alady dep KSRO-da aityldy. Bälkım, ol «partiianyŋ jalpy liniiamen» bırge ekılense, bolar edı, bıraq rejimge degen adaldyǧy da ony GULAG-tan qūtqara almady (Vavilov, Korolev, Gluşko, Tupolev jäne basqa myŋdaǧan injenerler stalindık quǧyn-sürgınge ūşyrady).
Stalin qaitys bolǧannan keiın kommunistık rejim keŋestık tärtıpke qarsy şyqqan kez kelgen adamdy qudalaudy jalǧastyrdy. Bilıktıŋ «oŋ anyqtamasynsyz» KSRO-da mansap jasau mümkın emes edı. Brejnev tūsynda akademik Saharov syrtqy saiasatty synaǧany üşın ǧylymmen ainalysu mümkındıgınen aiyrylyp, Gorkiige üiqamaqqa jıberıldı.
Progrestıŋ eŋ maŋyzdy qozǧaltqyşy bolyp tabylatyn jeke käsıpkerlıkke KSRO-da tyiym salynǧanyn bolatyn. Sondyqtan KSRO-da ǧylymi-tehnikalyq revoliusiia dūrys ötpei, Batysqa ekonomikalyq bäsekelestıkten KSRO jeŋılıp qaldy.
Kerımsal Jūbatqanov
