KSRO-ny jaqtaýshylar buryn naǵyz demokratııa, tegin medıına, bilim berý – árıne, «álemdegi eń jaqsylar» bolǵanyn aıtqandy unatady. Solaı ma?
- KSRO-da demokratııa ornady
Keńes halqy eldi halyq depýtattary keńesteri arqyly basqardy. KSRO-da demokratııa bolǵan joq, tek totalıtarlyq partııalyq dıktatýra ǵana boldy. Keńester dekoratıvti organdar boldy, al KOKP-nyń joǵarǵy jaǵy eshkim tańdamaǵan eldi basqardy. Kommýnıstik partııa 1917 jyly da, 1987-1991 jyldary da erkin jáne básekeles saılaýda eshqashan jeńiske jetken emes.
- KSRO-da tegin medıına men bilim berý – dúnıe júzindegi eń jaqsysy boldy
Negizi dúnıeniń kóptegen elderinde eshqandaı bolshevızmsiz TEGIN emdep, oqytty. 1940 jyly KSRO-da orta jáne joǵary oqý oryndarynda oqý, aıtpaqshy, aqyly boldy. Eger KSRO-da shynymen de «álemdegi eń jaqsy medıına» bolsa, onda ortasha ómir súrý uzaqtyǵy sonshalyqty tómen bolmas edi.
- KSRO - segiz saǵattyq jumys kúni belgilengen álemdegi birinshi memleket
Jańa Zelandııada, Úndistanda, Avstralııada, AQSh-taǵy Genrı Ford zaýyttarynda jáne 1919 jyly Eýropa elderiniń kópshiliginde bolshevızm ornaǵanǵa deıin segiz saǵattyq jumys kúni boldy. Aıtpaqshy, patsha kezinde, bolshevızmge qaraǵanda, ujymdyq jumysshylardyń bos ýaqyty kóbirek boldy, óıtkeni dinı merekeler demalys kúnderi bolyp jarııalandy.
Qazan tóńkerisinen keıin keńes jumysshylary quldyqta boldy, óz elinde emin-erkin júrip-tura almady, jumys ornyn aýystyra almady, odan da joǵary jalaqyny talap etti. Kolhozshylar da kolhozdarda «barına» jasaýǵa tıis boldy. Zeınetaqy tek 1960 jyldardyń ortasynan bastap tólene bastady, onyń ózinde olar múlde az mólsherde boldy.
- KSRO-da adamdarǵa tegin baspana berildi
«Tegin baspana» - KSRO-da az aqy tólenetin jumys úshin syılyq aqy. Alaıda bul páterlerdi kútpegender kóp boldy. Turǵyndardy turǵyn úımen qamtamasyz etý tómen boldy – bir adamǵa 15 sharshy metr (Batysta – 5 ese joǵary). Qazirgi TMD elderinde – bir adamǵa 25 sharshy metr.
- KSRO-da adamdar Batysqa qaraǵanda baı ómir súrdi
Lenın men Stalınniń tusynda mıllıondaǵan adamdar ashtyqtan qyryldy. Stalın ólgennen keıin asharshylyq bolǵan joq, adamdar kedeıshilikte ómir súrdi.
- KSRO-da jumys isteıtin «áleýmettik lıft»
Kez kelgen sharýa balasy keremet ınjener nemese ǵalym bola alady dep KSRO-da aıtyldy. Bálkim, ol «partııanyń jalpy lınııamen» birge ekilense, bolar edi, biraq rejımge degen adaldyǵy da ony GÝLAG-tan qutqara almady (Vavılov, Korolev, Glýshko, Týpolev jáne basqa myńdaǵan ınjenerler stalındik qýǵyn-súrginge ushyrady).
Stalın qaıtys bolǵannan keıin kommýnıstik rejım keńestik tártipke qarsy shyqqan kez kelgen adamdy qýdalaýdy jalǵastyrdy. Bıliktiń «oń anyqtamasynsyz» KSRO-da mansap jasaý múmkin emes edi. Brejnev tusynda akademık Saharov syrtqy saıasatty synaǵany úshin ǵylymmen aınalysý múmkindiginen aıyrylyp, Gorkııge úıqamaqqa jiberildi.
Progrestiń eń mańyzdy qozǵaltqyshy bolyp tabylatyn jeke kásipkerlikke KSRO-da tyıym salynǵanyn bolatyn. Sondyqtan KSRO-da ǵylymı-tehnıkalyq revolıýııa durys ótpeı, Batysqa ekonomıkalyq básekelestikten KSRO jeńilip qaldy.
Kerimsal Jubatqanov
