Óńirde damýdyń jańa kezeńi júrip jatyr jáne aımaqty tarıhı-mádenı jáne týrıstik ortalyq retinde qalyptastyrý qajet. Bul baǵyttaǵy jumys oblys ákimdiginen belsendi áreketterdi talap etedi, qolda bar áleýetti barynsha paıdalaný kerek. Osy maqsatta, sondaı-aq óńirdegi júıeli máselelerdi sheshý úshin 2022 jyldyń tamyz aıynda Túrkistan oblysynyń ákimi bolyp osy óńirdiń týmasy Darhan Satybaldy taǵaıyndaldy. Jarty jyl qyzmetinde ol oblystyń shalǵaı jáne shaǵyn eldi mekenderinde kásipkerlikti damytý, ınfraqurylym salý jáne ómir súrý deńgeıin jaqsartý boıynsha bastamalardy qolǵa alyp úlgerdi.
Bul aımaq – elimizdegi halqy eń tyǵyz ornalasqan oblystardyń biri. Sonymen qatar, oblys elimizdegi týý kórsetkishi boıynsha alǵashqy úshtikke kiredi, ıaǵnı halyq sanynyń ósýi jalǵasýda. Bul rette óńirde jan basyna shaqqandaǵy tabys eń tómengi deńgeıde, jumyssyzdyq kórsetkishterinen eń joǵary deıńgeıde qalyptasqan. Sonymen qatar kóptegen shalǵaı aýyldar men qalalar ınfraqurylymmen qamtylmaǵan. Biraq oblysta halyqtyń 80 paıyzy aýyldarda turady. Bul júıeli ári jańa máselelerdiń barlyǵyn oblystyń qazirgi basshylyǵy kezeń-kezeńimen sheshýde.
Investıııalardy tartý jáne jumys oryndaryn qurý
2022 jyly tek Túrkistan qalasyna tartylǵan ınvestıııa kólemi 8,5 esege ósip, 304 mlrd teńgeni qurady. Bıyl qala ekonomıkasyna budan da kóp – 350 mlrd teńge ınvestıııa tartý josparlanýda. Halyqtyń tabysyn arttyrý úshin arnaıy jumysqa ornalastyrý kartasy bekitilgen. Ótken jyly Túrkistanda 2500 jańa jumys orny ashyldy, onyń 676-sy turaqty. Ulttyq jobalar boıynsha bıyl bes myńǵa jýyq jumys ornyn qurý kózdelip otyr.
Qalany týrıstik ortalyq retinde damytý úshin ótken jyly Túrkistan halyqaralyq áýejaıynan Ystambul men Kýveıtke tikeleı reıster usha bastady. Endi Máskeý, Antalııa, Dýbaı, Tbılısı, Tashkent jáne Samarqand qalalaryna áýe reısterin ashý bastamasy kóterilýde. Astana men Almatyǵa áýe reısteriniń sanyn arttyrý jumystary júrgizilip jatyr.
Biraq másele oblystyń bir ortalyǵymen shektelip qalmaıdy, aýdandardyń damýyna odan da kóp kóńil bólinýde.
Ótken jyly Sozaq aýdanynda ónerkásip óniminiń kólemi 519 mıllıard teńgege jetip, 2021 jylmen salystyrǵanda 100 mıllıard teńgege ósti, ınvestıııa kólemi 61,2 mıllıard teńgeni qurady. Aldaǵy eki jylda 475 mıllıon teńgeniń jeti ınvestıııalyq jobasyn júzege asyrý josparda bar. Aýyl sharýashylyǵynda jalpy ónim kólemi 19,7 mlrd teńgege jetti.
Báıdibek aýdanyna 21,6 mlrd teńge ınvestıııa tartylyp, 2021 jylmen salystyrǵanda 7,1 mlrd teńgege artty.
Maqtaaral aýdanynda ótken jyly ónerkásip óniminiń kólemi 16 mıllıard teńgege jetti. Negizgi kapıtalǵa 22,5 mlrd teńge ınvestıııa tartyldy. 2,7 mlrd teńgeni quraıtyn eki jańa ınvestıııalyq joba (maqta talshyǵy zaýyty, asfalt-beton zaýyty) júzege asyrylyp, 175 jańa jumys orny ashyldy. Bıyl 1,7 mlrd teńgege tórt ınvestıııalyq jobany júzege asyrý josparlanýda. Nátıjesinde 108 jańa jumys orny ashylmaq.
Ákimdik Túlkibas aýdanynda 1000-nan astam adamdy jumyspen qamtıtyn «Sastóbe ınnovaııalyq kesheni» JShS ınjenerlik júıesin salýǵa kiristi. Zaýytta sýmen, gazben, elektrmen qamtý boıynsha ınjenerlik jumystar júrgizilýde.
Jaqyn arada Maqtaaral óńirinde maqta klasteri boıynsha iri joba qolǵa alynady. Oǵan ózbekstandyq «Global Textile» kompanııasy jetekshilik etpek. Investorlar premıým maqta egýge nıetti. Ony óńdeıtin kásiporyn salý josparda bar.
Al Maqtaaral, Shardara aýdandarynyń sharýalary úshin júgerini tereń óńdeıtin zaýyt tıimdi jobalardyń biri bolmaq. Oblys ákiminiń tikeleı atsalysýymen «Jarkent krahmal zaýyty» seriktestigi óńirde óz jobalaryn júzege asyrady. Birinshi kezeńde Maqtaaralda 20 gektar jerge júgeri egiledi. Jobanyń negizgi kezeńi boıynsha Shardara aýdanynda krahmal zaýytyn salý josparlanýda. Jobanyń jalpy quny 26 mlrd teńgeni quraıdy. Óndiriste 500 adam jumys isteıdi.
Basqa salalarda da osyǵan uqsas jaǵdaılar qalyptasýda – barlyq jerde iri kásiporyndar men ShOB sektoryn damytýǵa, ınvestıııa tartýǵa basa mán beriledi, bul saıyp kelgende jumys oryndarynyń ósýine jáne jumyssyzdyqtyń birtindep tómendeýine alyp keledi.
Óńirde áleýmettik kásipkerlikti damytýǵa da nazar aýdarylyp jatyr, bul halyqtyń áleýmettik osal toptaryndaǵy azamattardy jumyspen qamtýǵa múmkindik beredi.
Jańa mektepter, aýyldy damytý jáne jetispeıtin ınfraqurylymdy toltyrý
Týrıstik múmkindikterdiń ashylýyna baılanysty Túrkistan jańa órleýdi bastan keshirýde. Qala halqynyń sany qarqyndy túrde ósip jatyr. Osyǵan oraı, «Jaıly mektep» jobasy aıasynda Túrkistan qalasynda jeti mektep salynady. Onyń ishinde úsh mektep eki myń orynǵa eseptelgen. Olar eki jyldan keıin paıdalanýǵa beriledi. Sondaı-aq «Daryn» mektebi men tórt tilde oqytatyn halyqaralyq oqý ornyn ashý josparda bar. Bul bastamalar aýdandarda da turaqty júzege asýda.
Báıdibek aýdanynda ótken jyly «Aýyl – El besigi» baǵdarlamasy aıasynda Jolǵabas aýylyndaǵy mektepke qosymsha ǵımarat salý jáne Aǵybet aýylyndaǵy mektepti kúrdeli jóndeý jumystary júrgizildi. «Jaıly mektep» jobasy aıasynda Shaıan aýylynda 300 oryndyq mektep salynýda. Sondaı-aq, Jambyl aýylyndaǵy uzyndyǵy 18 shaqyrym bolatyn alty kóshege ortasha jóndeý júrgizilip, oǵan 220 mıllıon teńge bólindi. Jambyl-Shaıan jáne Birlik-Sarqyrama-Shaldar avtomobıl joldaryna ortasha jóndeý júrgizildi. Boraldaı men Joǵarǵy Boraldaı eldi mekenderinde ınjenerlik ınfraqurylymnyń qurylysy qolǵa alynyp jatyr.
Shaıan aýylynda kitaphana, Báıdibek ata, Aǵybet eldi mekenderinde sport keshenderiniń qurylysyna qarjy bólindi. Almaly aýylynda tozyǵy jetken elektr baǵanalary aýystyrylyp, qazan aıynda aǵymdaǵy jóndeý jumystary jasaldy.
Aýdandaǵy 51 eldi mekenniń 43-i (84,3 paıyzy) ortalyqtandyrylǵan aýyz sýmen qamtamasyz etilgen. Bul baǵyttaǵy jumystar jalǵasyn tabady. 16 eldi mekendi kógildir otynmen qamtýǵa 4,7 mlrd teńge bólinip, tıisti jumystar júrgizilýde. Jyl sońyna deıin tórt eldi mekendi gazben qamtý qurylys jumystaryn aıaqtaý josparlanyp otyr.
Sozaq aýdanynda oblys ákimi ótken jylǵy jıynda turǵyndar tarapynan aıtylǵan birqatar máseleler sheshimin tapqanyn aıtty.
Atap aıtqanda, Aqqoltyq eldi mekenindegi 75 oryndyq aýyldyq klýbtyń qurylysyna 97 mıllıon teńge bólinip, nysan paıdalanýǵa berildi. Aǵymdaǵy jyly Tasty aýylyndaǵy osyndaı qýatty aýyldyq klýbtyń qurylysyna bıýdjetten 181 mıllıon teńge bólindi. Aqqoltyq eldi mekeninde bazalyq ınternet stansasy ornatylyp, jeliniń sapasy jaqsardy. «Aýyl – El besigi» jobasy aıasynda ótken jyly Sozaq aýylynda fýtbol alańy salynyp, oǵan 150 mıllıon teńge jumsaldy.
Tasty, Jýantóbe, Qarataý, Syzǵan, Qumkent, Jartytóbe aýyldaryndaǵy jylý qazandyqtary men Qyzemshek pen Taýkenttegi dárigerlik ambýlatorııa ǵımarattary jańartyldy. Ortalyq aýdandyq aýrýhanaǵa 57 mln teńgege medıınalyq jabdyqtary alyndy. 32 mln teńgege ınfekııalyq bólimshe ǵımaratyna aǵymdaǵy jóndeý jumystary júrgizildi. Sholaqqorǵan aýylyndaǵy «Aqsham» jáne «Naýryz» shaǵynaýdandaryna sý qubyry jelilerin tartýǵa qarajat bólindi. Sholaqqorǵan qalasynyń 16 kóshesine elektr jelileri tartylyp, 10 jańa transformator men 388 sham ornatyldy.
Bul – turǵyndar úshin eń bastysy jol jóndeý, mektepter salý jáne ınjenerlik jelilerdi aýystyrý bolyp tabylatyn eń shalǵaı eldi mekenderdiń máseleleriniń qalaı sheshilip jatqanynyń birneshe mysaldary ǵana.
