(ەسسە)
قوس مينيستردiڭ كۋرستاسى
ەل ۇمiتپەن قارايدى،
ەستi جiگiت سانايدى.
ەركiن قىدىر بولعان سوڭ
ەركiندiكتi قالايدى...
(جۋرناليستiك فولكلوردان)
جيىرماعا جەتە قويماعان كەزiنەن جاقسى بiلەدi ەكەنمiن ونى. سودان بەرi قاتار ءوسiپ، قاناتتاس كەلەمiز. سونىمەن... جىرى بiتپەيتiن جۋرفاكقا وقۋعا جاڭا تۇسكەن بەتiمiز. الدىمىزدا ءتورت قابىرعاداي تۇتاسىپ، ءتورت كۋرس تۇر. وسى ءتورت كۋرستا وقيتىنداردىڭ مiنەز-قۇلقى مىڭ ءتۇرلi. بەسiنشi كۋرستاعىلاردى كوپ كورە بەرمەيمiز. ولار بiرiنشi كۋرسپەن، ياعني، بiزبەن كەزدەسۋگە بiر كەلدi دە، سودان توبە كورسەتپەي كەتتi. ءبارi دەرلiك پاتەردە تۇرادى. جاپپاي ديپلوم جازىپ جاتقانعا ۇقسايدى. ال ءتورتiنشi كۋرستاعىلار ۇنەمi جاعاسى جايلاۋدا، شالقىپ جۇرەدi. ارالارىندا سىرباز سىرشىلدارى دا، سىرالعى سىراشىلدارى دا جەتiپ ارتىلادى. بiزگە جاقىنداۋى – ەكiنشi كۋرس پەن ءۇشiنشi كۋرس. بۇلار – بiزدiڭ قاتارلاستارىمىز. سوندا دا بiر-بiرiنەن ەرەكشەلەنiپ تۇرادى. ەكiنشi كۋرس – ەركەلەۋ، ەركiندەۋ. ءۇشiنشi كۋرس – ۇستامدىلاۋ، ۇعىمتالداۋ.
سول ۇلگiلi ءۇشiنشi كۋرستىڭ ستۋدەنتi نۇرتورە ءجۇسiپ جاتاقحاناداعى بiزدiڭ بولمەمiزدە تۇراتىن بولدى. بۇعان بiز قۋاندىق. ول سول كەزدiڭ وزiندە تانىمال تiلشi ەدi. وسىدان باستاپ، 502-بولمەگە ونىڭ كۋرستاستارى جيi كەلiپ تۇردى. بiر كۇنi ەركiن قىدىرمەن تانىستىق. ونىڭ دا «لەنينشiل جاس» ارقىلى ەسiمiن ەلگە جاتتاتا باستاعان تۇسى ەدi. سىمداي تارتىلعان شيراق جiگiت. تالعامى بيiك ەكەنi ءجۇرiس-تۇرىسىنان بايقالىپ تۇرادى. مiنەزi ورنىقتى. كوزi ويلى، ءسوزi سالماقتى. سول كەزدە ەركiن ماعان وڭى مەن سولىن تەز تانىپ، باياعىدا اقىل توقتاتقان ەرەسەك جiگiتتەي كورiنگەن. سويتسەم، ون توعىز جاستاعى ورiمدەي بوزبالا ەكەن عوي.
جۋرناليستيكاعا اركiم ءار ءتۇرلi جولمەن كەلەدi. بiرەۋلەر و باستان قالام ۇستاۋعا بەيiم بولادى. ادەپكiدە ىڭعايلى جۇمىس تابىلا قويماي، نەسiبەسiن باسپاسوزدەن تاپقان فيلولوگ ارiپتەستەرiمiز دە بارشىلىق. تاعى بiرەۋلەر بۇل سالاعا كولدەنەڭنەن كiرەدi. بۇلاردى بiزدiڭ ماماندىقتىڭ ءوز وكiلدەرi «جۋرناليستيكانىڭ جولبيكەلەرi» دەپ اتايدى. بiراق ماسەلە ولاردىڭ اقپارات قۇرالدارىنا قالاي كەلگەنiنە ەمەس، كاسiپتi قالاي يگەرگەنiنە بايلانىستى. كەيدە باق-تىڭ باقشاسىندا جۇرگەندەر باتپاقتاپ قالادى دا، جاڭاعى جولبيكەلەر جۋرناليستيكانىڭ جۇيرiگiنە اينالادى. ال بiزدiڭ كەيiپكەرiمiز جۋرناليست بولۋدى بالا كەزiنەن ارماندادى. ياعني، ءوز مامان-دىعىنا ءداستۇرلi ۇلگiمەن كەلگەن ۇلان. ءداستۇرلi ۇلگi دەگەنiمiزدiڭ ءمانiسi مىناداي. قالامى جۇيرiك بالا اۋەلi مەكتەپتە مويىندالادى. شىعارمانى توگiلتiپ جازىپ، قازاق تiلi مەن ادەبيەتi ءپانi مۇعالiمiنiڭ سۇيiكتi وقۋشىسىنا اينالادى. بەسiكتەن بەلi شىقپاي جاتىپ، ۇلكەندi-كiشiلi گازەتتەرگە ماقالا جاريالايدى. كiتاپتان-كiتاپ كەمiرۋمەن كۇن وتكiزەدi. بۇل دا ءسويتتi. جاتا-جاستانىپ، ءازiلحان نۇرشايىقوۆتىڭ كiتاپتارىن وقىدى. مۇحتار شاحانوۆتىڭ ولەڭدەرiن جاتتادى. العاشقى ماقالاسى 7-كلاسس وقىپ جۇرگەندە «قازاقستان پيونەرi» گازەتiنە شىقتى. ءابساتتار اسانوۆ دەگەن ءوزi قۇرالىپتاس دوسى بار ەدi. سول ءابساتتار 7-كلاستا جاستار اراسىنداعى رەسپۋبليكالىق جارىسقا قاتىسىپ، قازاقشا كۇرەستەن قازاقستاننىڭ چەمپيونى اتاندى. ونىڭ جەڭiسi شىمكەنت وبلىسىنىڭ قىزىلقۇم اۋدانىنداعى لەنين اتىنداعى ورتا مەكتەپتiڭ ابىروي-بەدەلiن اسقاقتاتتى. جالپى، وڭتۇستiك قازاقستاندا قازاقشا كۇرەستiڭ مەكتەبi ايرىقشا قالىپتاسقان. بۇل ءوڭiردiڭ ەتi تiرi بالاسى بەلدەسە كەتۋگە بەيiم تۇرادى. اسiرەسە، ءداستۇرi باي وبلىستىق «وڭتۇستiك قازاقستان» گازەتiنiڭ جۇلدەسi ءۇشiن وتەتiن تۋرنيردiڭ بەدەلi تىم بيiك-تi. تالاي بەلەستi باعىندىرىپ كەلسەڭ دە، «وڭتۇستiكتiڭ» جۇلدەسiنە قولىڭ جەتپەسە، ەشكiم مويىندامايدى. ال بۇل جۇلدەنiڭ بار ماراپاتى – باسىلىم باسشىنىڭ قولى قويىلعان ديپلوم. سوعان قاراماستان وسى ديپلومنىڭ بەدەلi بار قۇجاتتان جوعارى بولاتىن. سول ونەگەنi كورiپ وسكەن ءابساتتار ون ءتورت جاسىندا جەڭiمپاز اتانىپ، ءوزiنiڭ دە، تiلشi دوسىنىڭ دا جۇلدىزىن جاندىرىپ ەدi. ەركiننiڭ العاشقى كەيiپكەرi – ءابساتتار اسانوۆ كەيiن تالاي بايگەدە باق سىناپ، ەلiمiزدiڭ اتىن شىعاردى. ەڭبەك سiڭiرگەن جاتتىقتىرۋشى دارەجەسiن يەلەندi. ۇلت كۇرەسiنiڭ ەنتسيكلوپەدياسى – «قازاق بالۋاندارى» جيناعىنا ەندi.
بالا تiلشi بۇدان سوڭ قۇلشىنىپ تاعى بiر ماقالاسىن باستادى. بۇل جولى تاقىرىبىن كۇرت وزگەرتتi. سپورتتان ساياساتقا بiر-اق سەكiردi. بەيبiتشiلiك تۋرالى وي تولعاپ، «اسپاندا – اق كوگەرشiن» دەگەن سۋرەتتەمە جازدى. وسى دۇنيەسi ءۇشiن كونكۋرستان بiرiنشi جۇلدە الدى. «قازاقستان پيونەرiنiڭ» سول كەزدەگi رەداكتورى بەيبiت قويشىباەۆتىڭ قولى قويىلعان گراموتا كەلدi. ءسويتiپ، جاس ورەن بiرەسە ءوزi, بiرەسە كەيiپكەرi بايگە الىپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ جۇمىسىنا بەلسەنە اتسالىسا بەردi. بiراق ماقالانى توپىرلاتىپ جولداپ، قادiرiن كەتiرگەن جوق. تالداپ، تالعاپ جازدى. تىڭ تاقىرىپقا دەن قويدى. سوعان قاراماستان ۇيگە حات دەگەنiڭ اعىلىپ كەلەدi. الىس اۋىلدارداعى ارiپتەستەرiنiڭ كوڭiلi قالماسىن دەپ، ارا-تۇرا ولارعا دا جاۋاپ جولداپ قويادى. وسى حات جازعىشتاردىڭ كوبiسi كەيiن كورiنبەي كەتتi. تiرشiلiكتiڭ باسقا يiرiمiنە تۇسكەن شىعار. ەركiن تەك قانا ماقالا جازام دەپ، بۇكiل دۇنيەنi ۇمىتاتىن قياليلىقتان اۋلاق ەدi. ەڭ نەگiزگi ماسەلە ساباقتى ۇزدiك وقۋ ەكەنiن جاقسى ءتۇسiندi. بۇل تۇرعىدان ءوز ماقساتىنا جەتتi. مەكتەپتi التىن مەدالمەن بiتiردi. سوسىن بiردەن جۋرفاكقا تارتتى.
ول كەزدە مەداليستەر بiر ساباقتان عانا ەمتيحان تاپسىرادى. سودان «بەس» السا، وقۋعا تۇسۋگە جەتiپ جاتىر. شىعارمادان برەجنەۆتiڭ ايگiلi «تىڭى» كەلدi. تىڭ مەن تىڭايعان جەرلەر قازاقستانعا قانشا جەردەن قاتىستى بولسا دا، لەونيد يليچتiڭ قالامىنىڭ قارىمى ەرەكەڭدi ونشا شابىتتاندىرا قويماسا كەرەك، ول بۇل سىناقتان «ءتورت» الىپ قالدى. ەندi تىعىرىقتان شىعاتىن جول بiرەۋ-اق. بارلىق ەمتيحاندى ءتاۋiر تاپسىرۋعا تيiسسiڭ. ول اقىرى التىن مەدالدi بەكەر يەلەنبەگەنiن دالەلدەپ شىقتى.
بiرiنشi كۋرستان باستاپ ايگiلi بەسiنشi جاتاقحانادا تۇردى. 312-سەكتسيانىڭ ەكi ورىندىق بولمەسiن ءشامشi پاتتەەۆ پەن ايتمۇحامبەت ەسداۋلەتوۆ، ال ءۇش ورىندىق بولمەنi التىنبەك سارسەنباەۆ، دارحان مىڭباي، ەركiن قىدىر ۇشەۋi جايلادى. التىنبەك پەن دارحان ءۇشiنشi كۋرستا ماسكەۋ مەملەكەتتiك ۋنيۆەرسيتەتiنiڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتiنە اۋىسىپ كەتتi. وسىلايشا، بiر بولمەدەن ەكi مينيستر شىقتى. قالعاندارى دا وسال ەمەس. قازiر فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ايتمۇحامبەت ەسداۋلەتوۆ – ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتiنiڭ ءباسپاسوز جانە باسپا iسi كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى. ءشامشi پاتتەەۆ – «قازاق گازەتتەرى» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى. ال ەركiن قىدىر – «استانا اقشامى» گازەتiنىڭ باس رەداكتورى.
ەندەشە، جاقسىلار مەن جايساڭداردىڭ جاس كەزiندەگi تۇراعى – جۋرفاكتىڭ بەسiنشi جاتاقحاناسىنىڭ 312-بولمەسiنەن بۇقارالىق اقپاراتتىڭ شاعىن مۇراجايىن جاساقتاۋعا بولادى ەكەن عوي...
جۇمىسشى بولعان جۋرناليست
مiنە، قىزىق، مiنە، سىر،
سەن دە قايسار ۇل ءوسiر!
بەس جىل وقىپ كازگۋ-دە،
بولدى سوسىن... سلەسار.
(جۋرناليستiك فولكلوردان)
بiر كۇنi جۋرفاكقا «لەنينشiل جاس» گازەتi باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى ەرجۇمان سمايىل كەلەدi. كەلەدi دە، ەكi توپقا شىعارما جازدىرادى. سول شىعارما بويىنشا ون ستۋدەنتتi تاڭداپ الادى. نۇرتورە ءجۇسiپ، بەيبiت ساپارالى، ەركiن قىدىر، بايان بەكەتوۆا، ءۇمiتحان التاەۆا، تاعى باسقالار... ەراعاڭنىڭ تاڭداۋى بەكەر بولماپتى. ول كiسi جارتى جىلداي باۋلىعان سول ستۋدەنتتەر كەيiن قالامى جۇيرiك ءباسپاسوز وكiلدەرiنە اينالدى. اسiرەسە، نۇرتورە مەن ەركiن ەكەۋi رەداكتسيانى كوبiرەك توڭiرەكتەدi. وزگە ستۋدەنتتەر كانيكۋلعا شىققان كەزدە دە، بۇلار سوندا جۇمىس iستەپ ءجۇردi. سول تۇستا نۇرتورەنiڭ «مەدەۋدiڭ مۇزى ءموپ-ءمولدiر» دەگەن ادەمi سۋرەتتەمە جازعانى ەسiمiزدە.
ەركiن بولسا، سول جىلعى «ابيتۋريەنت-81» ناۋقانىنان ماتەريال ازiرلەمەك بوپ، الماتى مەديتسينا ينستيتۋتىنا بارادى. ەمتيحان تاپسىرۋعا جانۇشىرىپ دايىندالىپ جۇرگەن تالاپكەرلەرمەن تiلدەسەدi. مۇنىڭ گازەتتەن كەلگەنiن اڭعارعان بiر موينى قىلقيعان، ەتi تiرi, ەلگەزەك بالا سويلەسۋگە ايرىقشا ىقىلاس تانىتادى. سويتسە، الگi ابيتۋريەنتتiڭ ەسiل-دەرتi جۋرفاك ەكەن. دارiگەردiڭ وقۋىنا ءوز ىقتيارىمەن كەلمەپتi. بiرەۋلەردiڭ ايتۋىمەن ەرiكسiز ەمتيحان تاپسىرىپ جاتقان كورiنەدi. ال دوعدىرلىقتى كوڭiلi قالامايدى-اۋ، قالامايدى. سونىڭ ءبارiن ايتىپ، زارلاپ قويا بەرەدi.
سول جولى ستۋدەنت ەركiن قىدىردىڭ «ىستىق كوڭiلدەر نەگە سۋىنادى؟» دەگەن ماقالاسىنا كەيiپكەر بولعان بەيمازا بوزبالا مەدينستيتۋتتىڭ العاشقى ەمتيحانى – ديكتانتتان ەلۋگە جۋىق ەلەۋلi قاتە جiبەرiپ، وقۋدان قۇلاپ قالادى. بiراق ءوزi سوعان قاتتى قۋانادى. اراعا جىلدار سالىپ، ءوزi ارمانداعان جۋرفاكقا تۇسەدi. وقۋىن بiتiرگەن سوڭ قازاق جۋرناليستيكاسى مەن قازاق بيزنەسiنiڭ قامىن قاتار ويلايدى. حاباردىڭ دا، تاۋاردىڭ دا قادiرiن بiلەتiن سول ۇلان بۇگiنگi اۋزى دۋالى، ءسوزi ءۋالi, جۇيرiك جۋرناليست، كۇيلi كاسiپكەر قۇلتاس دوستان ەدi. ونىڭ دۇمبiلەز دارiگەر اتانىپ، بۇكiل مەديتسينا سالاسىن ابدەن بۇلدiرۋiنە جول بەرمەي، ءوز ءۇيiرiن قايتا تابۋىنا ەرەكەڭنiڭ اتالعان ماقالاسى سەبەپ بولدى دەسەك، ونشا قاتەلەسە قويماسپىز.
ۋنيۆەرسيتەتتiڭ ءتورتiنشi كۋرسىندا «سوتسياليستiك قازاقستانعا» وندiرiستiك تاجiريبەدەن وتۋگە باردى. سوندا جۇرگەندە ەرمەك سەركەباەۆتان العان سۇحباتى ماقتاۋلى ماتەريالداردىڭ تاقتاسىنا iلiندi. بۇل ستۋدەنت ءۇشiن ۇلكەن جەتiستiك ەدi. بiرiنشi كۋرستاعىلار وندiرiستiك تاجiريبەنi اۋداندىق باسىلىمنان باستايدى. ەركiن وسى ءداستۇردi بۇزىپ، العاشقى جىلداردا «لەنينشiل جاستا» تاجiريبە جيناقتادى. ءۇشiنشi كۋرستا نۇرتورە ەكەۋi پاۆلودار وبلىستىق «قىزىل تۋ» گازەتiنە باردى. ءوندiرiسi مول قالانى كورۋگە قۇمارتتى.
وقۋدى بiتiرگەن سوڭ، ورتالىق كوميتەتتiڭ جولداماسىمەن وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىنا جiبەرiلدi. بارسا، وبلىستىق گازەتتە تۇمسىق تىعاتىن ورىن جوق. وبكومنىڭ نۇسقاۋشىسى، جاستاردىڭ جاناشىرى مارحابات بايعۇت اعاسى «فوسفور ءۇشiن» گازەتiنە بارىپ كورشi» دەپ ءجون سiلتەدi. بۇل ون ءتورت مىڭ ادام جۇمىس iستەيتiن شىمكەنت فوسفور زاۋىتىنىڭ كوپتيراجدى باسىلىمى ەدi. ەرەكەڭنiڭ فوسفورعا دەگەن قۇرمەتi ەرەكشە بولعانىمەن، فوسفور ءۇشiن جۋرناليستiك جۇمىسقا جەگiلگiسi كەلمەدi. كەلiسە قويعان كۇننiڭ وزiندە ول جەردە بۇگiن-ەرتەڭ بوسايىن دەپ تۇرعان ورىن بايقالمايدى. ءبارiبiر بارماس ەدi. قىسقاسى، ۇيرەنەتiن ۇستاز جوق، شىڭدالاتىن مەكتەپ جوق وندا...
سودان ادام ايتقىسىز توسىن ارەكەتكە بەل بۋدى. ەلiمiزدiڭ ەڭ بەدەلدi جوعارى وقۋ ورنىن، رەسپۋبليكاداعى جالعىز جۋرفاكتى ۇزدiك بiتiرگەن ايتۋلى مامان شىمكەنت قورعاسىن زاۋىتىنا بارىپ، جۇمىسشى بولىپ ورنالاستى. كادiمگi قارا جۇمىس... نەگiزگi بۋىن – قورعاسىن بالقىماسىن شىعاراتىن رافيناتسيا تسەحى. بiرەر اي iستەپ، تايىپ تۇرعان جوق. بiر جىل وندiرiستiك ەڭبەك مەكتەبiنەن ءوتتi. ءوزi ستۋدەنت كەزiندە-اق جۇرتقا كەڭ تانىلعان جۋرناليست ەدi. الماتىعا قايتىپ ورالسا دا، ايتەۋiر بiر جەردەن ورىن تابارى انىق-تى. بiراق ەلiنە سىيماي، استاناعا كەلۋدi نامىس كورگەن شىعار، ايتەۋiر وڭتۇستiكتەن تاپجىلمادى. اۋقاتتى وتباسىنان شىققان پەرزەنت. اكە-شەشەنiڭ كۇنi بۇنىڭ قارا جۇمىسىنا قاراپ تۇرعان جوق. سوندا دا ول ءوندiرiستi قالادى. ەسەسiنە ومiرلiك ساباق الدى. قورعاسىن زاۋىتىنىڭ تامىرىنا قان بەرەتiن بۇكiل تەتiگiن كوزiمەن كورiپ، قولىمەن ۇستاپ، كاسiپورىننىڭ تىنىس-تiرشiلiگiمەن تۇگەل تانىستى. سىرباز ءارi زيالى، بiلiكتi ءارi بiلiمدi, ۇقىپتى ءارi ۇعىمتال 4-رازريادتى سلەسارعا ارiپتەستەرi ۇنەمi قۇرمەتپەن قارادى.
جوعارى بiلiمدi جاس جۇمىسشى كاسiپتەستەرiنiڭ جازىلماعان iشكi زاڭدارىنا باعىندى. قاسىنداعىلاردان ءبولiنiپ ارەكەت ەتۋدi بiلگەن جوق. اسiرەسە، جالاقى العان كۇنi اقشا جيناپ، سىراحاناعا باراتىن قاتاڭ «ءداستۇر» بار ەكەن. سۋاتقا قۇلاعان ءۇيiر سياقتى. قىزىلجاعالىلار بولسا، «شولدەرi ابدەن قانسىن» دەپ، ولاردى اڭدىپ وتىرادى... جۇمىسشى تiرشiلiگiنiڭ اششىسىن دا، تۇششىسىن دا سولارمەن بiرگە تاتتى. بiرiنەن پانا تاپتى، بiرiنە قورعان بولدى. بiرتە-بiرتە قولى مۇيiزگەكتەنiپ، ءوز iسiنە ابدەن توسەلiپ الدى.
ەركiن قورعاسىن زاۋىتىنان كوپ نارسەنi كوڭiلگە ءتۇيiپ شىقتى. قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ وندiرiستەن الشاقتاپ كەتكەنiن كوردi. ارiپتەستەرiنiڭ ءوندiرiس تاقىرىبىنا تەرەڭ بويلامايتىنىنا، تiپتi زاۋىتقا كiرۋگە جۇرەكسiنەتiنiنە كوز جەتكiزدi. ولاردىڭ بiرازى باسىلىمدا قولىنان كەلەتiن مادەنيەت پەن ونەر تاقىرىبىن جازىپ، جان ساقتايتىنىنا قىنجىلدى. ال مۇندا قارا جۇمىس قايناپ جاتىر. ءوندiرiس دەگەنiڭ – وزiنشە بiر الەم. اسىق وينايتىن ساقاعا قۇياتىن قورعاسىندى عانا بiلەتiن ارiپتەستەرi وسى قورعاسىن زاۋىتىنا كەلiپ، بiرەر كۇن ارالاسا، ساناسىنا ساڭىلاۋ تۇسەر ەدi. ال ەركiن ءوندiرiس جانە ەكونوميكا تاقىرىبىنا و باستان ءۇيiر بولدى. باياعىدا نۇرتورە ءجۇسiپ ەكەۋiنiڭ كەرەكۋدi بەتكە العان سەبەبi دە سول. ودان ولجاسىز بولعان جوق.
بiر جىل بويى جۇمىسشى تابىنىڭ قاتارىن تولىقتىرعان سوڭ، وبلىستىق «وڭتۇستiك قازاقستان» گازەتiنە كوررەكتور بولىپ قابىلداندى. بۇل باسىلىمدا جۋرناليستەردiڭ كوررەكتورلىق بيۋرودا جۇمىس iستەۋ تاجiريبەسi بۇرىننان بار. قازiرگi باس رەداكتور اباي بالاجانوۆ تا ءتورت-بەس جىل كوررەكتورلىق قىزمەت اتقارعان. ەركiن بiر جىلدان سوڭ، تiلشiلiككە ءوتتi. ءتورت جىلدان سوڭ «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىنداعى مەنشiكتi تiلشiسi بولىپ بەكiتiلدi. وڭتۇستiكتە تiلشi بولۋ وڭاي ەمەس. بۇل ءوڭiردiڭ ءوزiنiڭ مەنتاليتەتi بار. ماقتاۋعا دا، داتتاۋعا دا سەنiپ قالۋعا بولمايدى. «وڭتۇستiكتە ەڭبەك ەتكەن بiر جىلىڭ ەكi جىلعا تاتيدى»، – دەيدi جۇرت. تەك جۇرسەڭ، توق جۇرسەڭ، وڭتۇستiكتەن جاقسى جەر جوق.
ءسويتiپ، ەركiن وڭتۇستiكتiڭ وتى مەن سۋىنا ءتۇسiپ، ابدەن شىڭدالىپ شىقتى.
كەربۇعىنىڭ كەلبەتi
ءوزiن-ءوزi دامىتتى،
وزگە جۇرتقا تانىتتى.
وڭتۇستiكتiڭ جىلۋىن،
سولتۇستiككە دارىتتى.
(جۋرناليستiك فولكلوردان)
بiردە «اكiم بولدىم-اۋ قانشا كۇنگە؟» دەگەن پروبلەمالىق ماقالا جازىپ، ايماقتاعى كوماندالىق بيلiكتi سىنادى. سونى وقي سالا سول كەزدەگi وبلىس اكiمi جاتىپ كەپ رەنجiپتi. «مەن وعان نە iستەدiم؟»، – دەپ ىزالانىپتى. «مەن – وسى وبلىستاعى تiلشiمiن. باسقا وبلىستارداعى اكiمدەردi جازبايمىن عوي. وسى جەردەگi باسشىلاردى بiلەم. ناقتى مىسالدى قايدان الامىن؟ ەشكiمدi قارالاپ وتىرعان جوقپىن. پروبلەمانى عانا ايتىپ وتىرمىن»، – دەيدi ەركiن. شىنىندا دا، ول كەزدە كەزدەيسوق اكiمدەر كوپ بولاتىن. جەرگiلiكتi باسشىلىققا ۋاقىتشا كەلگەنiن بiلگەن سوڭ، ءوز مۇددەسiن كوبiرەك ويلايدى. بۇل ماقالا جۇرتشىلىق اراسىندا ەداۋiر ءدۇمپۋ تۋعىزدى.
ەركiننiڭ ورالحان بوكەي تۋرالى كەرەمەت ماقالاسى بار. ول – وراعاڭمەن كۇنبە-كۇن جۇزدەسiپ، ءار سوزiنەن ءتالiم العان ءتول شاكiرتi ەمەس. قىزمەتتەس بولىپ تا كورگەن جوق. ءوز ومiرiندە التايدا تۋىپ، الاتاۋدى مەكەندەپ، گيمالايدا كوز جۇمعان تەڭدەسسiز تارپاڭ تالانتپەن بار-جوعى ءۇش-اق رەت جولىقتى. العاش رەت ونى ستۋدەنت كەزiندە جازۋشىلار وداعىنىڭ الدىنان ۇشىراستىردى. اسقاق كەيiپپەن باسىن شالقاق ۇستاپ، زەڭگiر كوككە كوز سالىپ تۇر ەكەن. يىعىنا تۇسكەن قالىڭ شاشىن سiلكiپ جiبەرگەندە، كوسiلە شابۋعا وقتالعان كەربۇعىعا ۇقساپ كەتەدi. تاعى بiردە پۋشكين اتىنداعى كiتاپحانادا وتكەن ورالحان بوكەەۆپەن كەزدەسۋگە باردى. سوندا جازىپ بەرگەن اۆتوگرافى دا ساقتالعان. سول كەزدە تەلەتۇسiرiلiم قاتە بولدى ما، ايتەۋiر كەش ءتورت رەت قايتادان باستالدى. وراعاڭ تورتەۋiندە ءتورت ءتۇرلi سويلەدi. بiر ءسوزدi قايتالاعان جوق. قازىنا كەۋدەسiنەن ءسوز دەگەنiڭ ءورiلiپ شىعا بەرەدi ەكەن. بiرiنەن-بiرi وتكەن ءتورت دۋبل جاسالدى. ەكiنشi رەت سوندا كوردi.
ەركiننiڭ ورالحانمەن ءۇشiنشi جۇزدەسۋi... بۇل قالامگەردiڭ سوڭعى ساپارى بولىپ شىقتى. «جۇزiندە بiر مۇڭ جاتاتىن» – سول شەرلi ساپاردىڭ جەمiسi. بۇل جولى دا ەركiن دەتالعا ءدوپ تۇسەتiن داعدىسىنان جاڭىلمايدى. كوكiرەگiندە جاتتالىپ قالعان جازۋشىنىڭ ءار ءسوزiن مۇراعات دۇنيەسiندەي ەتiپ، ۇكiلەپ ۇسىنادى. وراعاڭ ءۇشiن قايعىلى اياقتالعان وسى ساپاردىڭ ءار ءساتiن جادىندا جاڭعىرتادى. «ءوستiپ جابىعىپ، سارىلىپ ءجۇرiپ، تەكسەرۋ بەكەتiنەن دە وتتiك-اۋ. سويتسەك، وراعاڭ بiر تۇبiرتەك قاعازىن ءتۇسiرiپ الىپتى. «جول جۇرمەي جاتىپ جوق iزدەدiم، بۇل جاقسى ىرىم ەمەس» دەپ ارى-بەرi سابىلىپ، الگi قاعازدى ءبارiبiر تابا المادى...». وسىلايشا الداعى جاماناتتىڭ حابارشىسىنداي بولعان باسقا دا قولايسىز ساتتەردi وي ەلەگiنەن وتكiزەدi.
ەركiن قىدىر – ورالحان بوكەيمەن بiرگە ءۇندiستان ساپارىندا بiرگە بولعان جۋرناليستەردiڭ بiرi. وراعاڭمەن جولدا جۇرگەن بiر عانيبەت ەكەن. جاس ارiپتەستەرiنە قامقورلىق تانىتتى. كوپ سويلەمەيدi, شىعارماشىلىعى تۋرالى مۇلدە ءسوز قوزعامايدى. تەك اندا-ساندا ءازiل ايتىپ قويادى. ەرتەڭiنە قازاق جۋرناليستەرi سول ەلدiڭ پرەمەر-مينيسترiمەن كەزدەسۋi كەرەك ەدi. كەشكە ءبارi بiرگە داستارحانداس بولادى. وراعاڭنىڭ مازاسى بولمادى ما، تاماق iشiپ جارىتپايدى. ودان ءارi بولمەسiنە دەمالۋعا كەتكەن. تاڭەرتەڭگiلiك اسقا كەلمەپتi...
گيمالايعا شاتتانىپ اتتانعان قالامگەرلەر قارا جامىلىپ قايتتى. تالايدىڭ ارمان-اڭسارىنا اينالعان كەربۇعى جات ەلدiڭ توسiندە مەرت بولدى. بۇل ساپارعا iلەسكەن جiگiتتەردiڭ iشiندە وسالى جوق-تى. قىراننىڭ قياداعى قازاسى بارiنە دە اسەر ەتتi. قاي-قايسىسى دا قالام تەربەدi. ارقايسىسى سول ساپارداعى ءوز ورالحانىن تانىتتى. ەركiن دە وزگەشە وي تولعادى. ەشنارسەنi قالت جiبەرمەۋگە تىرىستى.
وسى ماقالادا جانىڭدى جىلاتاتىن تاعى بiر دەتال بار. وراعاڭ وتىرارلىق شەبەر جاساعان ۇسكiرiكتi ۇندiلەرگە تاپسىرىپتى. تابىستاپ تۇرىپ، «بiزدiڭ بيلiك قۇرعان بابالارىمىز دا وسى جەردە عاجاپ ەسكەرتكiشتەر قالدىرعان»، – دەپتi. سوندا ۇندiلەردiڭ بiرi: «بايقاڭىز، سiزدiڭ بابالارىڭىز بۇل جەردەن قايتا الماي قالعان»، – دەپ وسپادارسىز ءازiل ايتىپتى. «سول كەشتە وراعاڭ مازاسىزداۋ كۇي كەشتi. تiپتi داياشىلار الدىنا الىپ كەلگەن تاعامنان دا ءنار سىزبادى» دەپ جازادى ەرەكەڭ. ءسويتiپ، ءۇندiنiڭ ءسوزi جىندىنىڭ ءسوزi بولىپ شىعىپتى. بالكiم، تارپاڭ مiنەز وراعاڭنىڭ جۇيكەسiن جۇقارتىپ، جۇرەگiن جۇلمالاعان ناق وسى ءازازiل ءازiل شىعار.
بۇل ماقالانى ول ورالحاننىڭ ءوز تاسiلiنە سالىپ، شەبەر اياقتايدى. «بالكي، كەربۇعى جۇزiنەن مۇڭنىڭ iزi جوعالعان مۇڭلىقتاردان جەرiگەن شىعار... بالكي، كەربۇعى كۇلكiتوقتىقتى تۋ ەتەر قوعامنان بويىن اۋلاق سالدى ما؟ ول جاعى بiر اللاعا عانا ايان».
قانشا جىل وتسە دە، ەرەكەڭنiڭ ماقالاسىندا كەيiپتەلگەن كەربۇعىنىڭ كەلبەتi ەسiمiزدەن كەتكەن ەمەس.
ەركiننiڭ ەڭبەگi قاي كەزدە دە ەلەندi. اسiرەسە، ونىڭ ەكi عاسىردىڭ توعىسىندا پرەزيدەنت جانىنان قۇرىلعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس جونiندەگi جوعارى تارتiپتiك كەڭەستiڭ جۇمىسىنا قاتىسۋى بەدەلiن بيiكتەتتi. «ەگەمەن قازاقستان» گازەتi باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى ەركiن قىدىر «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتi باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى الەكساندر كوزلوۆ ەكەۋi وسى كەڭەستiڭ مۇشەسi بولىپ بەكiتiلدi. قۇقىق تاقىرىبىنا قالام تارتىپ جۇرگەن جۋرناليست كەڭiنەن كوسiلدi. بۇل دەربەس قۇرىلىم وتە تەگەۋرiندi ەدi. ونىڭ پارمەنiمەن بiرەر مينيستر مەن وبلىس اكiمi ورىنتاعىنان ۇشىپ ءتۇستi. جۋرناليستەردiڭ ابىرويى ارتتى. بiزدiڭ كەيiپكەرiمiز بۇل iسكە بەلسەنە اتسالىسىپ، ەكi جىلداي جەمiستi جۇمىس جۇرگiزدi.
ءوزiنiڭ شىققان تەگi دە وسال ەمەس. اكەسi ساعىندىق – ۇزاق جىل باسشىلىق قىزمەت اتقارعان، قارا ءسوزدiڭ قادiرiن بiلەتiن كiسi. دەگەنمەن، جازۋعا قۇمارلىق اناسى تازاگۇل تانكينانىڭ باۋىرلارىنان دارىعان ءتارiزدi. ناعاشى جۇرتى – قالىڭ قازاققا تانىمال قالامگەرلەر عافۋ قايىربەكوۆ پەن مارات بارمانقۇلوۆ (تانكين). بiرi – ولەڭ ءسوزدiڭ سۇلتانى، ەكiنشiسi – تەلەۆيزيا ونەرiنiڭ تۇلعاسى.
ەندەشە، بارشاعا بەلگiلi ناقىلدى ءسال-ءپال وزگەرتiپ، «جiگiتتiڭ جۋرناليست بولماعى – ناعاشىدان» دەيمiز دە...
شاقىرىپ تۇراتىن تاقىرىپ
«ەرiم» دەيتiن ەلi بار،
«ەلiم» دەيتiن ەرi بار.
«ەگەمەندە» ەركiننiڭ،
ەڭبەگi مەن تەرi بار...
(جۋرناليستiك فولكلوردان)
ءوز شىعارماشىلىعى تۋرالى مۇلدە اۋىز اشپايتىن ارiپتەستەرiمiز بولادى. ايتارى جوقتىعىنان ەمەس، قاراپايىمدىلىعىنان. ەركiن دە سولاردىڭ ساناتىنان. كۇيبەڭi كوپ كۇندەلiكتi شارۋاسىن دامىلسىز ءسوز ەتiپ، سەنiڭ باسىڭدى اۋىرتقاندى ءجون سانامايدى. قاي ماقالاسىن قالاي جازعانىن، قاي ساپاردا نە تىندىرعانىن ەجiكتەپ ەسكە سالىپ، كاسiبiن قىزىقتاپ، ەلدi اڭگiمەگە تارتقانىن دا كورگەن ەمەسپiن. بiراق ايتەۋiر سونىسىمەن دە بيiكتەڭكiرەپ تۇرادى. سiز ونى سوزگە ساراڭ، تiلگە جۇتاڭ ەكەن دەپ ويلاپ قالماڭىز. سويلەسە، ەرەكەڭ سويلەسiن. اينالاسىن ءۇيiرiپ الا جونەلەدi. قالجىڭى قىلىشتاي قيىپ تۇسەدi. بiردە «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» ءبولiم مەڭگەرۋشiسi ءادiل دۇيسەنبەك شىمكەنتتەگi ەركiنگە تاپسىرما بەرەيiن دەپ iزدەسە، ول بiرازعا دەيiن تاپتىرا قويماپتى. ۇيالى تەلەفوننىڭ جوق كەزi. وسىنىڭ الدىندا عانا شەرحان مۇرتازا قىزمەتكەرلەرiنiڭ تەگiندەگi «وۆ» قوسىمشاسىن الىپ تاستاعان ەكەن. ەركiن تابىلعان كەزدە، ادەكەڭ: «قايدا ءجۇرسiڭ-ەي؟»، – دەسە، «وزدەرiڭiز عوي، «وۆىمىزدى» الىپ تاستاپ، «ەركiن قىدىر» دەپ قويا بەرگەن»، – دەپ جاۋاپ بەرiپتi. سونى ەستiگەن شەراعاڭ دا تiلشiسiنiڭ تاپقىرلىعىنا ريزا بولىپتى.
جازعان-سىزعاندارى تۋرالى ءوزi اقىرى ءسوز قوزعامايدى ەكەن، بiز ايتايىق. الدىمەن اڭعارىلاتىنى، ەركiن ماقالالارىنا تاقىرىپتى ادەمi قويادى. مiنەكەي، سانامالاي بەرiڭiز. «اكiم بولدىم-اۋ، قانشا كۇنگە»، «بايۋ بولدى باستى ارمان»، «ءتورتiنشi بيلiك، تورگە شىق!»، «قاراتاي تۇرىسوۆ كەشiرiم سۇرادى، ال ۇكiمەتتiڭ ۇياتى نەگە ويانبايدى؟»، «ۇلىققا ەمەس، سوتقا بار»، «قاراۋلىق قاقپانى»، «جالسىز جىلقىنىڭ جالاسى»، «قازاقتى «اۆرورا» ەمەس، نارىق وياتتى»، «وتىراردىڭ ورنىن سيپاپ قالمايىق»، «وتانىمىز تەك وڭتۇستiك قانا ما؟»، «دەپۋتات اتىن جامىلىپ...»، «كابينەتشiل رەفورماتورلار»، «بيلiك تاساسىندا بايلىق بار»، «ەكi كەمەمەن قاتار جۇزگەن ەپتiلەر»، «ۇكiمەت ۇساقتاپ كەتپەسە...»، «تالاپايعا سالدى دا، تاسادا قالدى»، «قازاقتى وياتقان قوڭىراۋ». جازعاندارىنىڭ جەر تارپىپ تۇرعان تاقىرىبىنا قاراپ، ەرiكسiز ەلەڭ ەتە قالاسىڭ. سوسىن دەرەۋ وقۋعا كiرiسەسiڭ.
وقيسىڭ دا، جۋرناليستiڭ جازۋ ستيلi باسقالاردان بولەك ەكەنiن كورەسiڭ. ستيل دەمەكشi, كەيiپكەرiمiز اعىسقا قارسى جۇزگەندi ءتاۋiر كورەتiن سەكiلدi. بiردە ول وزگەلەردiڭ سان رەت شارلاعان iزiنە تۇسپەي، ماسەلەگە باسقاشا قىرىنان كەلiپ، «قىزمەت – قولدىڭ كiرi ەمەس» دەپ تاقىرىپ قويىپ، ماقالا جازدى. قاشاننان ءداستۇرلi ۇردiسپەن كەلە جاتقان قالىپتى قاعيدانىڭ قالتارىس جاقتارىنا ءۇڭiلدi. سولاي، ونىڭ ماقالاسىنىڭ شەبەر قيۋلاستىرىلعان اتاۋىنىڭ ءوزi ادامدى تارتىپ اكەتەدi. ۇلىقبەك اعامىزشا ايتساق، «گازەتتiڭ شەتiندە، ءتورتiنشi بەتiندە، وسىنداي تاقىرىپ، تۇرادى وزiنە شاقىرىپ...».
ەركiن قىدىر ماقالالارىنا تاقىرىپ قانا ەمەس، فورما تابۋ جاعىنان دا سونى سوقپاق سالدى. تاعى بiردە ول تۇنگi قالانىڭ تىنىسىن تىڭداۋ ءۇشiن تروللەيبۋسقا مiنەدi. قاتارداعى تۇرعىندار تۇتىناتىن قاراپايىم كولiكتiڭ iشiندەگi قوعامنىڭ بولشەگiن ءبولiپ الىپ قاراستىرادى. قالانىڭ حالقى جالپى مەن جالقىنىڭ ىڭعايىندا نىساناعا iلiگەدi. سول توزىعى جەتسە دە توقتاماۋعا تىرىساتىن تەگەۋرiندi تەحنيكانىڭ تەرەزەسiنەن شىرايلى شىمكەنت شاھارىنا زەر سالادى. ال ماقالاسىنىڭ سوڭىندا تۇيگەن ءتۇيiنi ساناڭدى سەلت ەتكiزەدi. «نەگە ەكەنiن قايدام، ايتەۋiر ماعان بiزدiڭ قوعام ءدال قازiر ۇلكەن جولدىڭ بويىندا توق جالعاعىشىنان اجىراپ، جۇرمەي قالعان تروللەيبۋستى كوز الدىما اكەلەدi...». بۇل – 1991 جىلدىڭ قاڭتارىندا جارىق كورگەن ماقالا. بىلق-سىلق ەتكەن وداقتىڭ ءالi تاراماعان كەزi. Iلگەرiدە جازعان «توسقاۋىل نەمەسە 1984-1988 جىلداردى قامتيتىن شىتىرمان وقيعالى ەكi سەريالى دەرەكتi فيلمنiڭ ستسەناريi» دەگەن فەلەتون ۇلگiسiندەگi ماقالاسى دا وڭتۇستiكتەگi ويلى وقىرماننىڭ ەسiندە بولار. ول تۇستا بۇل ەشكiمگە جالىن ۇستاتا قويمايتىن «وڭتۇستiك قازاقستاننىڭ» جاس پەرiسi ەدi. باسى باردى يدiرۋگە، تiزەسi باردى بۇگiلتۋگە بەيiم تۇراتىن كەزi. جيىرما بەستiڭ جالىنىمەن جازىلعان سول دۇنيەلەردiڭ قىزۋى ءالi كۇنگە دەيiن كەتە قويعان جوق.
ەركiن ماقالانى جازۋ بارىسىندا ءساتتi دەتالداردى كوبiرەك iزدەيدi. ونى مولىنان تابادى دا. جازعانىن سونىمەن تۇزدىقتايدى. ونى تۋىندىسىنىڭ ءار تۇسىنا ءمور عىپ باسادى. باياندالاتىن فاكتiلەردi شيرىقتىرا ءتۇسۋ ءۇشiن ارقايسىسىن شەگەلەپ تۇرىپ بەكiتەدi. ماقالانى وتە ءساتتi اياقتاۋ – ونىڭ قاشاننان قالىپتاسقان ءداستۇرلi ماشىعى. «قازاقتىڭ تويى: جينالىس، ىسىراپ جانە تىراشتانۋ» دەگەن الەۋمەتتiك وچەركiنiڭ سوڭىندا امەريكالىق ەتنوگراف-عالىم سينتي ۆەرنەر بيكەشتiڭ زەرتتەۋi تۋرالى ايتادى. بۇل ەرەكەڭ نەعىپ اياق استىنان «سينتيشiلەپ» كەتتi دەپ، سوڭىنا جەتكەنشە اسىعاسىز. سويتسەك، ول اقش-تان كەلگەن اق بيكەشتiڭ وزiنە نەمەسە كوزiنە ەمەس، سوزiنە قىزىققانعا ۇقسايدى. «جاس عالىمنىڭ تاڭداعان تاقىرىبى – قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرi. ول وڭتۇستiك وڭiرiندە ەكi جىلداي زەرتتەۋ جۇرگiزiپ، دەرەكتەر جيناپ بولعان سوڭ، ەلiنە بارىپ، ديسسەرتاتسيا قورعاپتى. بۇل جولى قازاقتىڭ توي-تومالاقتاعى شىعىنى جايلى تاقىرىپتى زەرتتەۋگە كەلگەن ەكەن. مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنداعى امەريكالىقتار قازاقتىڭ بiر وسال تۇسىن ءدوپ باسقانىنا قايران قالدىم. ۇيات بولدى عوي...» دەپ قورىتادى. باسە...
ارiپتەسiمiزدiڭ جازعان دۇنيەلەرi توپتاستىرىلعان «ۇساقتاما، ۇكiمەت» اتتى كiتابىنا العى ءسوز جازعان ايگiلi شەراعاڭ – شەرحان مۇرتازانىڭ ءوزi «ەڭبەكتەرiنiڭ قايسىسىنا بولماسىن، كوز جۇگiرتسەڭiز، ءوز ۇلتىنا دەگەن قۇرمەت پەن سۇيiسپەنشiلiك لەبiن اڭعاراسىز» دەپ باعا بەرiپتi. ەڭبەگi ەسكەرۋسiز بولعان جوق. باق سالاسىنداعى پرەزيدەنت سىيلىعىن يەلەندi. قازاقستاننىڭ ەڭبەك سiڭiرگەن قايراتكەرi اتاندى. الەمنiڭ تالاي ەلiنiڭ توپىراعىنا تابانى تيدi. ارقايسىسىنان وزiندiك وي ءتۇيدi. «وتىرار» اتتى تانىمدىق كiتاپ جازىپ، ەل الدىنداعى پارىزىن وتەدi.
قالامى قارىمدى، قادامى قادiرلi ەركiن – ەركiن ويدىڭ ادامى. ول ەرiككەنشە ەمەس، ەركiنشە جازادى. كوپ جازىپ، كوبiك ەزەدi ەكەن دەپ قالماڭىز. كەيدە ايلاپ-جىلداپ قالام ۇستاماي كەتەتiنi بار. وندايدا قاراپ جۇرمەيدi. «ەگەمەننiڭ» كۇندەلiكتi قارا شارۋاسى جەتiپ ارتىلاتىن. ساۋىتبەك اعامىزدىڭ ساۋلەتكەرلiك تالعامىمەن سالىنعان ءساندi عيماراتتا ەرەكەڭنiڭ دە ەرەكشە قولتاڭباسى بار. جۋرناليست بولماعاندا، ءسوزسiز ەكونوميست بولار ەدi. وعان قابiلەت-قارىمى مولىنان جەتەدi. مۇنىسى «ەگەمەننiڭ» عيماراتتارىن تۇرعىزۋ بارىسىندا ايقىن كورiندi. جۋرناليستەرگە ارناپ بiر ەمەس، بiرنەشە ءۇي، ەكi جاتاقحانا سالىندى، رەداكتسيانىڭ نەگiزگi قورى ۇلعايا ءتۇستi. سونىڭ ناتيجەسiندە ۇجىمدا باسپاناسىز بiردە-بiر قىزمەتكەر قالعان جوق. جارناما تارتۋ، تابىس تابۋ جولعا قويىلدى، گازەت تارالىمى ءوستى. كەيىن ول بۇكىل ۇجىمدى باسقاردى. «ەگەمەننiڭ» ءتۇتiنiن ءتۇزۋ ۇشىرۋعا سول شاڭىراقتا شيرەك عاسىردان استام ۋاقىت قىزمەت اتقارعان ەركiننiڭ سiڭiرگەن ەڭبەگi مول.
ەركىندىكتىڭ ەلشىسى ەركىننىڭ «ەگەمەندەگى» ءداستۇرى بۇگىندە ەلوردانىڭ باس گازەتى «استانا اقشامىندا» جالعاسىپ كەلەدى. باس رەداكتور رەتىندەگى بەدەلى بيىك. جۇرتقا جايلى، ەشكىمگە داۋىس كوتەرمەيدى. بىردە-ءبىر قىزمەتكەرىنىڭ «ەڭسەمىزدى سول ەزگىلەپ تاستادى» دەگەنىن ەستىگەنىمىز جوق.
ول – قارىم-قابىلەتىن جاريالىلىقتىڭ باستاۋ-بۇلاعىنا سۋارعان بiربەتكەي بۋىننىڭ وكiلi. ءوزiنiڭ دە، ءسوزiنiڭ دە ەركiن بولاتىنى سودان. جازۋدى باستاسا – قالامىن، قۇرىلىستى باستاسا – قالاعىن قولعا الىپ، شەبەرلiگiن شىڭداۋدان جالىقپايدى...
* * *
انە-مىنە دەگەنشە كوركەم مىنەزدى كەيىپكەرىمىزدىڭ تۋعان كۇنى دە كەپ قاپتى. ەنتەلەپ كەلىپ، ەسىكتەن قاراپ تۇرعان ەلەۋلى ەلۋ توعىزىڭىز قۇتتى بولسىن، ەركىن دوس! ەلىڭىز امان، دەنىڭىز ساۋ بولىپ، اقىرىن سويلەپ، انىق باسىپ، امان ءجۇرىڭىز! كارانتين بىتكەن سوڭ ەركىن قىدىرارسىز!
باۋىرجان ومارۇلى
