جۋىردا جۇمىس بابىمەن ەلىمىزدىڭ باتىسىنان ەلوردا ارقىلى پويىزبەن شىعىس قازاقستان وبلىسىنا باردىم. وسى ساپاردا ءبىزدىڭ تەمىر جول سالاسىنداعى سەرۆيستىڭ ءالى دە دامىماعانىنا تاعى ءبىر كوز جەتكىزدىم. سەرۆيستەن بۇرىن جالپى ۆاگوندار توزعان، تازالىق جوق، اۋىزسۋ الاتىن ورىندار مەن دارەتحانالاردىڭ جايى سىن كوتەرمەيدى. تار كۋپەدە 4 ادام قىستىرىلىپ وتىرادى. تەرەزەلەر اشىلمايدى، اپتاپ ىستىقتا جەلدەتكىشتەر جۇمىس ىستەمەيدى. ۆاگوندا تەلەفون نەمەسە نوۋتبۋكتى قۋاتتاۋعا ەش مۇمكىندىك جوق. سوعان قاراماستان قازاقستان تەمىر جولى باسشىلىعى جولاقىنى جىل سايىن قىمباتتاتادى. ماسەلەن، بيىل ناۋرىز ايىندا بيلەت باعاسى 7 پايىزعا ارتقان.
بىلتىر ەلىمىزدە پاندەميا باستالعاندا تەمىر جول قاتىناسىندا ءبىراز داۋ تۋعان بەلگىلى. پويىزداردىڭ ءجۇرۋ جيىلىگى الشاقتاپ، ءتىپتى، بىرقاتارى توقتاپ تا قالدى. دەگەنمەن وتكەن جىلى ىندەتكە قاراماستان، مەملەكەتتىك قولداۋلار اياسىندا 40 ملرد تەڭگەگە «تۇلپار» زاۋىتىنىڭ وتاندىق وندىرىسىنەن 100 ۆاگون ساتىپ الىندى. بيىل جىل باسىندا تاعى وسىنداي 31 جولاۋشىلار ۆاگونى الىنعان. ولار جۋىردا الماتى-ماڭعىستاۋ باعىتتارىنا شىعارىلماق.
ماۋسىم ايىنىڭ باسىندا قر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ حالىققا بەرگەن ەسەبىندە ەلىمىزدە 2025 جىلعا دەيىن بيۋدجەتتىك نەسيەلەندىرۋ اياسىندا 295 ۆاگوندى جاڭارتۋ جوسپارلانىپ جاتقانىن ايتتى.
— وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 252 ۆاگوننىڭ سانيتارلىق توراپتارىن جاڭارتۋ جوسپارلانۋدا. جۇكتەردى تاسىمالداۋعا كەلەتىن بولساق، 2021 جىلدىڭ 4 ايىندا تەمىر جول كولىگىمەن 134,6 ملن توننا جۇك تاسىمالداندى، بۇل 2020 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىنىڭ كورسەتكىشىنەن 3 پايىزعا ارتىق. جۇك ۆاگوندارىنىڭ پاركى توزۋدىڭ ورتاشا دەڭگەيى 43 پايىزدى قۇرايدى، ولاردىڭ سانى — 132 مىڭ. جۇك ۆاگوندارىن ساتىپ الۋ كەزىندە سىياقى مولشەرلەمەلەرىن سۋبسيديالاۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتىلەدى. وسىنداي قولداۋلار اياسىندا 2020 جىلى 160, بيىل 435 ۆاگون ساتىپ الىندى، — دەدى مينيستر.
بۇگىندە قازاقستاندا جولاۋشىلار ۆاگوندارىنىڭ پاركى سانى شامامەن 2,6 مىڭعا جەتكەن. ولاردىڭ جارتىسى دەرلىك، ناقتىراق ايتساق، 46%-ى توزعان. حالىق تاراپىنان ۆاگونداردىڭ جاي-كۇيىنە قاتىستى شاعىمدار كوپ.
«نۇر-سۇلتان-سەمەي» باعىتىنداعى پويىزدا سەمەيلىكتەرمەن ءبىر كۋپەدە وتىردىم. ءبىز مىنگەن پويىز وتە ەسكى ەكەن. بارعانشا ىستىق ءارى تار كۋپەدە مازامىز قاشىپ، تۇسكەنشە اسىقتىق.
— بالامدى 2-3 اي سايىن نۇر-سۇلتانداعى كارديولوگ ماماندارعا اپارىپ كورسەتەمىن. دارىگەرلەر جۇرەك اقاۋى (پوروك سەردتسا) دەگەن دياگنوز قويدى. وسى جولى دا دارىگەرلەردەن كەلە جاتىرمىز. ەلوردا مەن سەمەي اراسىنداعى پويىزداردىڭ ءبارى ەسكى. جەلدەتكىشى جۇمىس ىستەمەيدى، دارەتحانالارى ۇنەمى ساسىپ جاتادى. سەرۆيس دەگەن مۇلدەم اتىمەن جوق. كورپە-جاستىقتارى دا ەسكىرگەن. جىل سايىن پويىزدىڭ جولاقىسى قىمباتتاپ جاتادى. ءبىز سياقتى وتباسىندا اۋرۋ بالالارى بارلارعا بۇل وتە قيىن. اقشاسىنان بۇرىن كەز كەلگەن جولاۋشىعا قىزمەت ساپاسى ماڭىزدى. وكىنىشكە قاراي، مىنە، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا وتىز جىل بولسا دا ءالى كۇنگە دەيىن تەمىرجول تاسىمالىنىڭ ساپاسى سىن كوتەرمەيدى. بۇرىن توقىراۋ جىلدارىندا سومكەمەن تاۋار تاسىپ، وسى پويىزدارمەن قاتىناعان كۇندەرىمىز ۇمىتىلعان جوق. ول كەزدە: «الداعى ۋاقىتتا ءبارى تۇزەلەر، جاڭا ۆاگوندار ساتىپ الىنار»، — دەپ ءوزىمىزدى جۇباتاتىن ەدىك. دەگەنمەن باياعى جارتاس سول جارتاس بولىپ تۇرعان جايىمىز بار، — دەپ اعىنان جارىلدى سەمەي قالاسىنىڭ تۇرعىنى بايان ماقىشەۆا.
ءبىز مىنگەن «نۇر-سۇلتان-سەمەي» باعىتىنداعى پويىز ۆاگوندارى ەسكى ەكەن. پويىز سورەلەرى ەسكىرگەننەن سىقىرلاپ، تەرەزەلەر اشىلماي، قايناعان ىستىقتان جولاۋشىلار ابدەن ءابىرجىدى. پويىز ۆوكزالعا توقتاعان بويدا ۆاگوننان قارعىپ ءتۇسىپ، «ۋف» دەپ تازا اۋا جۇتتىق.
— پلاتسكارت ۆاگونداردىڭ قۇنى ارزان بولعانىمەن، مۇندا جولاۋشىعا ەشقانداي جاعداي جاسالماعان. جالپى بىزدە قاي پويىزعا مىنسەڭ دە تار، ءارى قولايسىز. نە سۋى جوق، نە توعى جوق. سونداي-اق قازىرگى جولاۋشىلار دا لاس. جۇرگەن، وتىرعان جەرىن شاشىپ جۇرە بەرەدى. ۇقىپتىلىق، جيناقىلىق جوق ادامداردا. كەيدە جولسەرىكتەردى دە ايايسىڭ. كەيدە ولارعا دا كوڭىلىمىز تولماي جاتادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، تەمىر جول سالاسىن دامىتىپ، قىزمەت ساپاسىن ارتتىرۋىمىز كەرەك, — دەيدى اقتوبە قالاسىنىڭ تۇرعىنى سەرىك الىمبەتوۆ.
جولاۋشىلاردىڭ پىكىرىنە نازار اۋدارساق، كوبىنىڭ تەمىرجولداعى سەرۆيسكە كوڭىلى تولمايتىندىعىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ەڭ وكىنىشتىسى، بۇل سالاداعى ماسەلەلەر مەن پويىزداعى كەلەڭسىزدىكتەردى لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ ءوز كوزىمەن كورۋگە قۇلىقسىزدىعى.
— قازىرگى تاڭدا حالىق تاراپىنان ۆاگونداردىڭ جاي-كۇيىنە قاتىستى شاعىمدار ءجيى تۇسەدى. ءبىز مۇنى ءادىل دەپ سانايمىز. شىنىندا دا، پاركتىڭ جارتىسىن اۋىستىرۋ قاجەت. مەن بۇل ماسەلەنى جاقسى بىلەمىن،— دەگەن بولاتىن ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋىندە ب.اتامقۇلوۆ.
ايتا كەتۋ كەرەك، بۇگىنگى تاڭدا بۇل سالادا 135 مىڭنان استام ادام ەڭبەك ەتەدى. ونىڭ 125 مىڭى — «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق قىزمەتكەرلەرى جانە 10 مىڭعا جۋىعى جەكە كومپانيالاردا جۇمىس ىستەيدى.
«ادىرنانىڭ» انىقتاماسى
ەلىمىزدىڭ تەمىر جولدارىنىڭ پايدالانۋ ۇزىندىعى 16 مىڭ شاقىرىمدى قۇرايدى. جالپى ۇزىندىعى — 21 مىڭ كم. جىل سايىن شامامەن 600 كم ماگيسترالدىق جەلى كۇردەلى جوندەۋدەن وتەدى. بيىل 4 ايدا تەمىر جول ارقىلى 4,4 ملن جولاۋشى تاسىمالدانعان.
قازىر پاندەمياعا بايلانىستى 41 پويىز، ونىڭ ىشىندە 21 حالىقارالىق بايلانىس توقتاتىلعان. بيىل جولاۋشىلار تاسىمالىن سۋبسيديالاۋعا 57 الەۋمەتتىك ماڭىزى بار مارشرۋتقا 44 ملرد تەڭگەدەن استام قاراجات ءبولۋ جوسپارلانعان.
داناگۇل بايمۇقاش،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
