تۇركىستان وبلىسىندا ۇزىندىعى 152 كم بولاتىن وزبەكستان باعىتىندا داربازا – ماقتاارال جاڭا تەمىرجول جەلىسىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. بۇل تۋرالى «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق ءباسپاسوز قىزمەتى جاريالادى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
پرەمەر-ءمينيسترى ءاليحان سمايىلوۆ تەلەكوپىر رەجيمىندە جۇمىستاردى رەسمي تۇردە باستاپ بەردى. ال ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ىسكە اسىپ جاتىر جانە رەسپۋبليكانىڭ كولىك-ترانزيتتىك الەۋەتىن ودان ءارى دامىتۋعا باعىتتالعان. ونىڭ اياسىندا قازاق-وزبەك مەملەكەتتىك شەكاراسى ارقىلى جاڭا وتكىزۋ بەكەتى اشىلادى.
جالپى جىل باسىنان بەرى قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىندا جۇك تاسىمالىنىڭ كولەمى 25,8 ملن توننانى قۇرادى. نەگىزگى جۇك اعىنى بۇگىندە وتكىزۋ مۇمكىندىكتەرىن تولىعىمەن پايدالانىپ وتىرعان «سارىاعاش» مەملەكەتارالىق توراپ ستانتسياسى ارقىلى وتەدى.
جاڭا ت/ج جەلىسىن سالۋ قولدانىستاعى سارىاعاش – تاشكەنت ۋچاسكەسىنەن جۇكتەردى جاڭا تارماققا قايتا باعدارلاۋعا، «سارىاعاش» ستانتسياسىنىڭ جۇكتەمەسىن ازايتۋعا جانە جالپى وزبەكستان باعىتىندا ەكسپورتتىق تاسىمالداردى ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇدان باسقا جوبا تۇركىستان وبلىسىنىڭ رەسپۋبليكانىڭ نەگىزگى تەمىرجول جەلىسىمەن قوسىلۋى ەسەبىنەن ونىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەتىن بولادى.
پرەمەر-مينيستر ءوز سوزىندە بۇگىن قازاقستاندا تاعى ءبىر ماڭىزدى وقيعا بولىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
«تەمىرجول – مەملەكەتىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك ءومىرىنىڭ دامۋىن قامتاماسىز ەتەتىن بولات ارتەريالار. وتكەن جىلى تەمىرجولدارمەن قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنداعى ەڭ جوعارى جۇك كولەمى تاسىمالدانىپ، ول 245 ملرد توننا-كيلومەتردى قۇرادى. مۇنداي قارقىندار گەوساياسي جاعدايلارعا جانە ينفراقۇرىلىمدىق شەكتەۋلەرگە قاراماستان بيىل دا ساقتالىپ وتىر»، — دەدى ءاليحان سمايىلوۆ.
ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وزبەكستاننىڭ قاتىسۋىمەن جۇكتەردى تاسىمالداۋ كولەمى شامامەن 31 ملن توننانى قۇرايدى دەپ بولجانۋدا، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 16%-عا ارتىق.
«وسى ۋچاسكەنىڭ وتكىزۋ قابىلەتىن كەڭەيتۋ، سونداي-اق ەلىمىزدىڭ ەكسپورتتىق جانە ترانزيتتىك الەۋەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءىرى تەمىرجول جوباسى – داربازا – ماقتاارال جاڭا جەلىسىن سالۋدى باستايمىز»، — دەدى پرەمەر-مينيستر.
جوبا ەكى كەزەڭگە بولىنەدى. ءبىرىنشى كەزەڭ «سىرداريا» ستانتسياسىنا شىعاتىن وزبەكستاننىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسى – ەرداۋت – ماقتاارال جەلىسىن سالۋدى كوزدەيدى. ەكىنشى كەزەڭدە جەتىساي – وزبەكستاننىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسى تارماعىن پايدالانۋعا بەرۋ كوزدەلگەن. بارلىعى 152 كم تەمىرجول توسەمى سالىنادى. جوبا ءۇشىن 19,7 مىڭ توننا رەلس، سونداي-اق 280 مىڭ تەمىربەتون شپال مەن رەلس بەكىتكىش ساتىپ الۋ جوسپارلانىپ وتىر.
جاڭا تەمىرجول قۇرىلىسى 3 400 جۇمىس ورنىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جوباداعى قازاقستاندىق قامتۋ ۇلەسى 85%-دى قۇرايدى.
تەمىرجول توسەمىنىڭ ءبىرىنشى بۋىنىن توسەگەننەن كەيىن پرەمەر-مينيستر راسىمگە قاتىسۋشىلاردى جۇمىستىڭ باستالۋىمەن قۇتتىقتاپ، جوبانى بەلگىلەنگەن مەرزىمدە ساپالى تۇردە ىسكە اسىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
«قتج» ۇك» اق باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قانات الماعامبەتوۆ داربازا – ماقتاارال جەلىسى تۇركىستان وبلىسىنىڭ شالعايدا ورنالاسقان ماقتاارال جانە جەتىساي اۋداندارىن قازاقستاننىڭ قالعان بولىگىمەن بايلانىستىراتىنىن اتاپ ءوتتى.
«9 ستانتسيا سالىنادى. بۇل تەمىرجول قازاقستاننان وسى اۋداندارعا جانە سول اۋدانداردان قازاقستانعا جۇكتەردىڭ تىكەلەي جىبەرىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى. سەبەبى قازىر ولار وزبەكستانمەن شەكارادان وتۋگە ءماجبۇر. بۇل وسى اۋدانداردىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى. قۇرىلىستان كەيىن ولار جاڭا سەرپىن الادى»، — دەدى ول.
قانات الماعامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك الەۋەتى دە ايتارلىقتاي ارتپاق.
«اۋعانستان، يران، تاجىكستان جانە وزبەكستانعا كەلەتىن جۇكتەر وسى جولمەن تەزىرەك وتەدى. وعان قوسا سارىاعاش – تاشكەنت ۋچاسكەسىندەگى كەپتەلىس ازايادى. سوڭعى جىلدارى جۇك كولەمى كوپ بولدى. وسى ورايدا ولاردىڭ ءبىرازى ۋاقىتىندا بەرىلمەي جاتادى، سەبەبى بۇل بۋىن مۇنداي جۇك كولەمىنە ارنالماعان. سوڭعى ەكى-ءۇش جىلدا جۇكتەمە كۇرت وسكەن. قۇرىلىس وسى نەگىزگى ۋچاسكەنىڭ جۇكتەمەسىن ازايتۋعا جانە جولاۋشىلار پويىزدارىن باسقارۋعا كومەكتەسەدى»، — دەدى ق. الماعامبەتوۆ.
سونىمەن قاتار «قتج» ۇك» اق باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قازىرگى ۋاقىتتا پاكىستان ارقىلى ۇندىستانعا تەمىرجول قۇرىلىسى تالقىلانىپ جاتقانىن مالىمدەدى. داربازا-ماقتاارال جەلىسىن ىسكە قوسۋ قازاقستاننىڭ وسى ستراتەگيالىق باعىتتى دامىتۋعا قوسقان ەلەۋلى ۇلەسى بولماق.
«ءبىز جۇك اعىنى قوسىمشا 10-14 ملن تونناعا ارتادى دەپ بولجاپ وتىرمىز. ال بولاشاقتا 20-25 ملن تونناعا دەيىن ءوسۋى مۇمكىن. بۇل ۋچاسكە تاشكەنت تورابىن اينالىپ ءوتىپ، جۇكتەردى ەكى باعىتتا دا تەزىرەك تاسىمالدايتىن بولادى»، — دەپ تۇيىندەدى قانات الماعامبەتوۆ.
ايتا كەتەيىك، قازاقستاننىڭ كولىك-ترانزيتتىك الەۋەتىن ودان ءارى كەڭەيتۋ اياسىندا ۇكىمەت تەمىرجول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ بويىنشا جوسپارلى جۇمىس جۇرگىزۋدە. اتاپ ايتقاندا، دوستىق – مويىنتى ۋچاسكەسىندە ەكىنشى جول جانە الماتى اينالما جاڭا تەمىرجول قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر. جاقىن ارادا قىتايمەن ءۇشىنشى حالىقارالىق توراپقا شىعاتىن باقتى – اياگوز جاڭا ت/ج جەلىسى بويىنشا جۇمىستاردى باستاۋ جوسپارلانىپ وتىر. بارلىعى ءۇش جىل ىشىندە رەسپۋبليكادا 1 300 شاقىرىمنان استام تەمىرجول سالىنادى.
