عىلىم ءبىر ورىندا تۇرمايدى. ونىڭ كەڭىستىگى كۇن سايىن ودان ءارى كەڭىپ، كەرەمەت جاڭالىقتار مەن تاڭعالارلىق دۇنيەلەرگە تولىسۋدا. الايدا، جاڭا نارسەنى ءبىلىپ، عاجايىپ نارسەلەردى ۇعىنۋ ءۇشىن ميلليونداعان جارىق جىلدار بويى باسقا گالاكتيكالارعا ساياحاتتاۋدىڭ قاجەتى جوق - كەرەمەت فاكتىلەر جاقىن جەردە، ءوز دەنەمىزدە جاسىرىلعان. ادام ورگانيزمىنىڭ عالىمدار قانشا تىرىسقانىمەن، بىزگە ءوزىنىڭ بارلىق قۇپيالارى اشىلعان جوق. الايدا، قازىردىڭ وزىندە بەلگىلى نارسەلەر ءسىزدى تاڭ قالدىرۋى مۇمكىن. ول ءۇشىن "ادىرنا" ءتىلشىسىنىڭ مىنا ماقالاسىن تولىق وقىڭىز.
1. ءبىز 48 شاقىرىم قاشىقتىقتاعى ايماقتى كورە الامىز
ءبىزدىڭ كوزىمىز ەشقاشان بۇركىتتىكى سەكىلدى قىراعى بولعان ەمەس. الايدا، ادام كوزىنىڭ سەزىمتالدىعى سونشالىق، ەگەر جەر تولىق جازىق بولسا، ءبىز 48 شاقىرىمعا دەيىنگى شامنىڭ جىپىلىقتاعانىن انىق كورە الامىز.
2. ءبىزدىڭ كىندىگىمىز تۇتاس ەكوجۇيەنى قامتيدى
ءبىز ولاردى كورە المايمىز، بىراق ادام اعزاسىندا تريلليونداعان كىشكەنتاي ورگانيزمدەر بار، مىسالى، باكتەريالار، ولاردىڭ ميلليوندارى كىندىك ىشىندە تۇرادى. سالىستىرمالى تۇردە ايتاتىن بولساق، ادامنىڭ تەك كىندىگىندە كوپتەگەن باكتەريالار بار، ولار تروپيكالىق ورمان كولەمىندەگى ەكوجۇيەنى قۇراي الادى.
3. ءبىزدىڭ تەرىمىز ۇدايى ءوسىپ وتىرادى
ءار سەكۋند سايىن 25 ميلليون جاسۋشا جاڭارتاتىنىمىزدى ەسكەرسەك، بىزدە تەرىنىڭ جاڭا قاباتتارى پايدا بولادى. ءومىر بويى ادامدار 18 كەلىگە دەيىنگى تەرىنى جوعالتىپ-جاڭارتادى.
4. ءبىز تولىعىمەن تۇكتى بولىپ كەلەمىز
تابيعاتتا "تاز" ادام دەگەن ۇعىم جوق. ءاربىر ادامنىڭ، ونىڭ ىشىندە ايەلدەردىڭ دە دەنەسىنىڭ ءبىر شارشى سانتيمەترىندە شيمپانزەنىكى سياقتى شاش-تۇكتەرى كەزدەسەدى. تۇكتىڭ قىسقا، جەڭىل جانە جۇقا بولعانى سونشالىق، ولاردىڭ كوپشىلىگىن كوزبەن كورۋ مۇمكىن ەمەس.
5. ءبىزدىڭ وكپەمىزدە - 1609 شاقىرىم كاپيلليارلار بار
ەگەر 300.000.000 كاپيللياردى باسىنان اياعىنا دەيىن سوزار بولساق، سىزىق شامامەن 1609 كيلومەترگە سوزىلاتىن ەدى.
6. ءبىزدىڭ جاسۋشالار كوبەيۋىن ەشقاشان توقتاتپايدى
جاسۋشالار دەنەنىڭ قۇرىلىس ماتەريالى ىسپەتتى. ادام دەنەسىندە ءار سەكۋند سايىن 25 ميلليون جاڭا جاسۋشا پايدا بولادى. سالىستىرمالى تۇردە، ءاربىر 2 سەكۋند سايىن ءبىزدىڭ دەنەمىزدەگى جاسۋشالار ۋكراينا حالقىنا قاراعاندا كوبىرەك جاڭارادى ەكەن.
7. ادام جىنىستىق قاتىناستا ءجيى بولادى
بۇل فاكت ادام اعزاسىنا تىكەلەي ەمەس، جالپى ادامزاتقا قاتىستى. الايدا سوعان قاراماستان، كۇن سايىن جىنىستىق قاتىناس بۇكىل الەمدە شامامەن 120 ميلليون رەت كەزدەسەدى.
8. ءبىزدىڭ جۇيكە يمپۋلستارىمىز ساعاتىنا 402 شاقىرىم جىلدامدىقپەن قوزعالادى
اۋىرسىنۋ سەزىمى، شىن مانىندە، ىستىق زاتقا تيگەندە نەمەسە ينەمەن شانشىلعاندا بىردەن پايدا بولادى. ءبىزدىڭ جوعارى دامىعان جۇيكە جۇيەمىزدىڭ ارقاسىندا، ءتىپتى ميليسەكۋندتان از ۋاقىتتا اۋلاق بولۋىمىز كەرەك نارسەلەرگە جاۋاپ بەرە الامىز.
جۇيكە ءيمپۋلسىنىڭ جىلدامدىعى سونشالىق، سەزىمگە ارنالعان ەلەكترلىك سيگنالدار ميعا ورتا ەسەپپەن 402 شاقىرىم جىلدامدىقپەن تارالادى.
9. بىزدە بەستەن استام سەزىم مۇشەسى بار
ادامداردا بەس نەگىزگى سەزىم مۇشەسى بار. ودان وزگە تەپە-تەڭدىك، تەمپەراتۋرا، اۋىرسىنۋ جانە ۋاقىت سياقتى 10-نان استام ماڭىزدى سەزىم مۇشەلەرى بار. بىزدە تۇنشىعۋ، شولدەۋ جانە توقتىق سەزىمدەرى بار.
10. ءبىز قاراڭعىدا جارقىرايمىز
تەرەڭ تەڭىزدەگى تىرشىلىك يەلەرى سياقتى، ادامدار دا تابيعي تۇردە بيوليۋمينەستسەنتتى بولادى، دەمەك، ءبىز قاراڭعىدا جارقىرايمىز. الايدا، ءبىز شىعاراتىن جارىق ءالسىز. ادامنىڭ كوزى ونى اجىراتا المايدى.
11. ءبىزدىڭ كوز جاسىمىز ەموتسيالارىمىزدى بىلەدى
/imgs/2018/08/08/16/2347837/931b9ad0be062e4675892c99c82dd8e83a9af338.jpg)
ءبىزدىڭ جىلاۋىمىزدىڭ سەبەپتەرىنە بايلانىستى ادامدار ءارتۇرلى قۇرىلىمدى كوز جاستارىن شىعارادى. قايعى، كىنا، قايعى نەمەسە باقىت سياقتى ەموتسيالار كوز جاسىنىڭ مولەكۋلالىق قۇرىلىمىنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرۋىنە اكەلەدى. قار سياقتى، بىردە-ءبىر كوز جاسى مولەكۋلالىق جاعىنان بىردەي ەمەس.
12. ءبىزدىڭ ميىمىزدىڭ كوپ بولىگى سۋدان تۇرادى
ءبىزدىڭ ميىمىزدا سۇيىقتىققا قاراعاندا ەت پەن ۇلپا از. ءبىزدىڭ ميىمىز 80 پايىز سۋدان تۇرادى. ايتپاقشى، ادام دەنەسىنىڭ دە كوپ بولىگى سۋدان تۇرادى.
13. ادام تۇشكىرىگى جەلدەن كۇشتىرەك
تۇشكىرۋ پراكتيكالىق قىزمەت اتقارادى. ول مۇرىن قۋىسى مەن تاماقتاعى كەز-كەلگەن نارسەلەردى كەتىرەدى. تۇشكىرۋ كۇشىنىڭ قاتتىلىعى سونشالىق، ونىڭ جىلدامدىعى ساعاتىنا 160 شاقىرىمنان اسىپ تۇسەدى.
14. ءبىزدىڭ دنق-مىز بانانداردىكىمەن ۇقساس
ادام شيمپانزەدەن ءبىر عانا حروموسومامەن ەرەكشەلەنەتىنىن بىلەرسىز بالكىم. دنق-نىڭ دالدىگى سونشالىق، كىشكەنە وزگەرىس ءسىزدى جاڭا تۇرگە اينالدىرا الادى. بەلگىلى بولعانداي، ادام دنق-سىنىڭ 50 پايىزى قالىپتى، قاراپايىم جانە ءدامدى بانانمەن ۇقساس بولىپ كەلەدى.
15. ميىمىز اۋىرسىنۋدى سەزبەيدى
مي دەنەنىڭ باسقا بولىكتەرىندەگى اۋىرسىنۋ سەزىمدەرىن قابىلداپ، وڭدەي الادى. الايدا ميدىڭ ءوزى اۋرۋدى سەزىنۋگە قابىلەتسىز. مي ءسىزدىڭ قولىڭىز، اياقتارىڭىز نەمەسە دەنەنىڭ باسقا بولىكتەرى سياقتى اۋىرسىنۋ رەتسەپتورلارىنا يە ەمەس.
16. ءبىزدىڭ بويىمىز كۇن سايىن بىرنەشە رەت وزگەرەدى
ادام دەنەسى تۇندە وسەدى. ادام تاڭەرتەڭ كەشكە قاراعاندا 1 سانتيمەترگە ۇزىن. كۇندىزگى ۋاقىتتا ارتقى جاعىنداعى ديسكىلەر كىشىرەيىپ، دەنەمىز قىسقا بولاتىنى سودان.
17. ادام دەنەسىندە گالاكتيكا جۇلدىزدارىنا قاراعاندا اتومدار سانى كوپ
بارلىق ماتەريا مولەكۋلالاردان، ال مولەكۋلالار اتومداردان تۇرادى. ەرەسەك ادام 7 وكتيلليون اتومنان تۇرادى (7-دەن كەيىن 27 ءنول). بۇل قازىرگى كەزدەگى الەمدەگى جۇلدىزدار سانىنان ەكى ەسە كوپ.
18. سۇيەكتەرىمىز گرانيت سياقتى قاتتى
بىزگە ادامنىڭ سۇيەكتەرى سىنعىش بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. الايدا سۇيەكتەر گرانيت سياقتى بەرىك كەلەدى. سىرىڭكە قوراپشاسىنىڭ ولشەمىندەگى ءبىر سۇيەكتىڭ ءوزى 8 توننالىق قاتتىلىققا توزە الادى.
19. ءبىزدىڭ جۇرەگىمىز دەنەنىڭ باسقا بۇلشىقەتتەرىنە قاراعاندا كۇشتى
ادامنىڭ جۇرەگى اپتاسىنا 7 كۇن، تاۋلىگىنە 24 ساعات بويى دەنەمىزدەگى بارلىق تامىرلار ارقىلى قان ايداي الاتىنداي كۇشتى بولۋى كەرەك. ونىڭ كۇشتىلىگى سونشا، ول قاندى 9 مەترگە دەيىن شاشىراتۋعا جەتكىلىكتى قىسىم جاساي الادى.
20. ءبىزدىڭ جاسۋشالارىمىز كوبىنە "ادامي" ەمەس
ادام اعزاسىن قۇرايتىن ميللياردتاعان جاسۋشالاردىڭ 10 پايىزعا جۋىعى عانا «ادامي». قالعان 90 پايىزى ءارتۇرلى ساڭىراۋقۇلاقتار مەن باكتەريالاردان تۇرادى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
