بيىل ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العالى قازاقستاندا ءۇشىنشى رەت حالىق ساناعى وتپەك. بۇل تەك حالىقتىڭ سانىن ءبىلۋ ءۇشىن عانا ەمەس، تاريحي-الەۋمەتتىك وزگەرىستەردى ساراپتاپ، دەموگرافيالىق احۋالدى باعامداۋ ءۇشىن قاجەت. بيىلعى ۇلتتىق ساناقتىڭ ەرەكشەلىگى – ول ونلاين فورماتتا، ياعني ەلەكتروندى جانە ءۇي-ءۇيدى ارالاپ، دەرەك جيناۋ نەگىزىندە ىسكە اسىرىلادى. بيىلعى ساناققا مەملەكەت تاراپىنان 9 ملرد تەڭگە قاراجات ءبولىنىپ وتىر. سونىمەن...
تاريحي دەرەكتەر نە دەيدى؟
تاريحقا كوز جۇگىرتسەك، ەڭ العاشقى ساناق پاتشا ۇكىمەتى كەزىندە 1897 جىلى وتكەن. سول جىلى قازاقتاردىڭ سانى 6 ملن-نان اسقان. ودان كەيىن 1920 جىلى، 1923 جىلى، 1926 جىلى، 1937 جىلى ءساتسىز ساناق، 1939 جىلى ءساتتى ساناق بولعان. سونداي-اق حالىق ساناعى 1959, 1970, 1979, 1989, 1999, 2009 جىلدارى جۇرگىزىلگەن.
امەريكالىق پروفەسسور، عالىم سارا كامەرون 1930 جىلداعى قازاقستانداعى اشتىق جايىندا «The Hungry Steppe: The Making of Soviet Kazakhstan» اتتى كىتاپ شىعارعان. سونداي-اق ستيۆەن ۋيتكروفت پەن روبەرت دەۆيس سياقتى عالىمدار كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندەگى ساناققا قاتىستى كىتاپ شىعارىپ، اشارشىلىق جىلدارى تۋرالى جازعان. كەڭەس وداعى كەزىندەگى قيىن-قىستاۋ كەزەڭ، ۋكراينا جايلى كولەمدى كىتاپتار جازعان، گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى روبەرت كونكۆەست – ساناق تۋرالى زەرتتەۋ جاساعان العاشقى شەتەلدىك عالىم. ول 1920-40 جىلدار ارالىعىندا اشتىقتان قىرىلعان قازاقتاردىڭ سانى 1 ملن-نان اساتىنىن ايتسا، كەيىن روبەرت دەۆيس پەن ستيۆەن ۋيتكروفت 1,5 ملن دەپ ءتۇيىن جاسادى. سارا كامەروننىڭ دەرەگى بويىنشا اشتىقتان ولگەندەردىڭ سانى 1 ميلليون 600 مىڭعا جەتكەن.
كەيبىر دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، 1926 جىلعى ساناقتا قازاقتاردىڭ سانى 3 968 289 بولسا، 1937 جىلى ول 2 862 458 ادامعا دەيىن كەمىگەن. ياعني، وسى جىلدار اراسىندا اشارشىلىق، قۋعىن-سۇرگىن كەزىندە 1 105 831 ادام قازا تاپتى دەگەن دەرەك كەلتىرىلەدى. جوعارىدا اتاپ وتكەن باتىس عالىمدارىنىڭ سۇيەنەتىنى دە وسى دەرەك.
ال وتىرىقتاندىرۋ مالىمەتتەرى تۋرالى تسيفرلارعا كوز جۇگىرتسەك، حالقىمىزدىڭ سانى 4 ملن 800 مىڭ بولعان. تاريحشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ساناق ماتەريالدارى رەسمي بولعاندىقتان، بۇلار تاريحي دەرەكتەردىڭ شىنايىلىعىنا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىر.
تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، 1937 جىلعى ساناقتا قازاقستاننان تىس جەرلەردەگى قازاقتاردىڭ سانى تۋرالى دا دەرەكتەر جيناقتالعان. رەسەيدە قازاقتاردىڭ سانى 292 099, قالمىكيادا 2004, ۆولگا بويىنداعى نەمىستەر شوعارلانعان جەردە 6268 قازاق تۇرعان. نوۆوسيبيرسك وبلىسىندا 22 288, ومسكىدە 49 685, ورىنبوردا 69 666, ساراتوۆتا 19663, ستالينگراد وبلىسىندا 71 225, تۇركمەن ەلىندە 60 035, وزبەكستاندا 287 214, تاجىكستاندا 12 396, قىرعىزستاندا 25 441 قازاق بار دەلىنەدى. ال قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ سانى 2 181 520-عا دەيىن جەتكەن.
1989 جىلعى ساناق پاراقتارىندا رەسپوندەنتتەردىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايى تۋرالى سۇراقتار بولعان. جەكە پاتەرلەر مەن جەكە ۇيلەردە بارلىق وتباسىلاردىڭ 86%-ى تۇرعان.
1989 جىلعى ساناققا سايكەس حالىقتىڭ ەتنودەموگرافيالىق قۇرامى كورسەتكەندەي، 1979-1989 جج حالىقتىڭ جالپى وسىمىندە قازاقتاردىڭ ۇلەس سالماعى 70%-دى، ورىستار – 13%، نەمىستەر - 3% قۇراعان. قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ ءوسىمى 23,5%، ورىستار - 3,9%، نەمىستەر - 6,4%، تاتار - 4,6%، وزبەكتەر - 26,1%، بەلورۋستار - 0,6%، ۇيعىرلار - 25,3% مەن كورەيلەر - 12,3% قۇراعان.
ودان بەرگىدە ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن قازاقستاندا ەكى ساناق وتكىزىلدى. 2009 جىلعى ساناقتا ەكى ءتۇرلى مالىمەت بولدى. ءبىرىنشى مالىمەتتە تيتۋلدى ەتنوستىڭ ۇلەس سالماعى 67% دەپ كورسەتىلسە، ەكىنشىسىندە 63%-عا دەيىن تومەندەگەن.
مىسالى، 1999 جىلعى ساناق پەن 2009 جىلى وتكەن ساناقتى سالىستىراتىن بولساق، حالىقتىڭ جالپى سانى 1 ملن 27 مىڭ ادامعا ءوسىپ، ەتنيكالىق قۇرامى ءبىراز وزگەرگەن.
دەموگراف ەربولات مۇسابەكتىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە 2009 جىلى اقپاننىڭ 2 مەن 3-ءى ارالىعىندا 16 ملن-شى ادام دۇنيە ەسىگىن اشقان. 2013 جىلدىڭ مامىرىنىڭ 21-ءى مەن 22-ءسى اراسىندا 17 ملن-شى ادام تۋدى.2017 جىلى مامىردىڭ 11 مەن 12-ءسى اراسىندا ومىرگە 18 ملن-شى ادام كەلدى.
ەندى 19 ملن دەگەن اڭگىمەگە كەلسەك، ونىڭ ايتۋىنشا، 2021 جىلى شىلدە ايىندا قازاقستانداعى حالىق سانى 19 ملن-عا تولدى دەۋگە تولىق نەگىز بار.
وتكەن جىلى كەيبىر ءباسپاسوز بەتتەرىندە قازاقستان حالقىنىڭ سانى 292 704 ادامعا ۇلعايىپ، جىل سوڭىندا 19 189 022 ادامدى قۇرادى دەپ جازىلدى. الايدا بيىلعى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ۇلتتىق بيۋرو ماماندارى حالىق سانى 19 ملن-عا جەتپەگەنىن ايتتى.
جىل باسىنداعى رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، قازاقستاندا 18 877 128 ادام بار.
سونىمەن ءبىز 19 ملن-عا جەتتىك پە، الدە جوق پا دەگەن ساۋالعا جاۋاپتى الداعى كۇزدە وتەتىن ۇلتتىق ساناق كەزىندە بىلەتىن بولامىز.
ەندى بيىلعى ساناققا كەلسەك، ەلىمىزدە ءۇشىنشى ساناق 2019 جىلعا جوسپارلانعان ەدى. الايدا 2020 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا بۇكىلالەمدى دۇرسىلكىندىرگەن كورونوۆيرۋس پاندەمياسىنا قاتىستى ەلدە ورناعان توتەنشە جاعداي جانە شەكتەۋلەرگە بايلانىستى قر ۇكىمەتى ساناقتى كەيىنگى مەرزىمگە قالدىرۋعا ءماجبۇر بولدى. وسىلايشا 2021 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق حالىق ساناعىن وتكىزۋ ۋاقىتى مەن كەزەڭى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2019 جىلعى 19 ماۋسىمداعى №419 قاۋلىسىنا سايكەس 2021 جىلعى 1 قىركۇيەكتەن 30 قازانعا دەيىنگى كەزەڭ ارالىعىندا وتەتىن بولدى.
ساناق نە ءۇشىن قاجەت جانە قالاي وتكىزىلەدى؟
ساناق — تەك ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عانا ەمەس، دۇنيەجۇزىندە مىندەتتى تۇردە وتكىزىلۋگە ءتيىستى شارا. سەبەبى ساناق 10 جىلداعى دامۋ دەڭگەيىن، ساندىق تۇرعىدان كوپ ماسەلەلەردى ايقىنداپ الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سول ارقىلى قوعامدا حالىقتىڭ ءوسۋى، تۇرمىس جاعدايى، ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى — ءبارى ساناق ارقىلى انىقتالادى.
بيىلعى ۇلتتىق حالىق ساناعى شارتتى ەكى كەزەڭنەن تۇرادى.
ءبىرىنشى — دايىندىق كەزەڭى. بۇل كەزەڭ 1-30 ماۋسىم ارالىعىندا وتكىزىلەدى. بۇل كەزەڭدە تۇرعىن ۇيلەر مەن تۇرعىن ەمەس ءۇي-جايلاردىڭ، قۇرىلىستاردىڭ، سونداي-اق ونداعى تۇراتىن تۇرعىنداردىڭ ناقتى سانىن انىقتاۋ ماقساتىندا ءاربىر ەلدى مەكەندى ارالاپ شىعادى. بۇل كەزەڭدە اۋدانداستىرۋعا دايىندىق جۇرگىزىلەدى.
ساناقتىق اۋدانداستىرۋ – ساناقتىڭ 2 كەزەڭىن وتكىزۋ ءۇشىن وڭىردەگى ءاربىر ەلدى مەكەننىڭ اۋماعىن ساناقتى وتكىزۋ ءۇشىن نۇسقاۋشىلىق جانە ەسەپتىك ۋچاسكەلەرگە ءبولۋ.
1 ماۋسىمنان باستاپ ەلىمىزدە بارلىعى 5 405ينتەرۆيۋەر جانە 773 نۇسقاۋشى-باقىلاۋشى تۇرعىندار تۋرالى قاجەتتى اقپاراتتى جينايدى.
ەكىنشى كەزەڭ — نەگىزگى كەزەڭ.بۇل 2021 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگى مەن 30 قازانى ارالىعىندا وتەدى. 1 قىركۇيەك پەن 15 قازان ارالىعىندا، قازاقستاندىقتار ونلاين-رەجيمدە ارنايى sanaq.gov.kz سايتىندا ساناققا قاتىستى بارلىق سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە الادى. جۇيە تاۋلىگىنە 24 ساعات بويى قولجەتىمدى بولادى. رەسپوندەنت ساناققا قاتىسۋ ءۇشىن وزىنە ىڭعايلى كەز-كەلگەن ۋاقىتتى تاڭداي الادى، سونداي-اق سايتتا بلانكتى تولتىرۋدى توقتاتۋ جانە ونى تولتىرۋدى كەيىن قايتا جالعاستىرۋ مۇمكىندىگى بولادى.
سونىمەن قاتار، egov.kz ەلەكتروندى ۇكىمەت پلاتفورماسىندا sanaq.gov.kz سايتىنىڭ قوسىمشا پاراعى ورنالاستىرىلادى،ول ارقىلى ەلەكتروندى تسيفرلى قولتاڭبانى (ەتسق) قولدانىپ، ساناققا قاتىسۋعا بولادى. «Aitu» ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى دا ۇلتتىق ساناققا قاتىسۋ مۇمكىندىگى ۇسىنىلادى.
1 قىركۇيەكتەن باستاپ sanaq.gov.kz ارنايى سايتى جۇمىسىن باستايدى، مۇندا قازاقستاندىقتار 15 قازانعا دەيىن ونلاين-رەجيمدە ساناققا قاتىستى بارلىق سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە الادى. ءداستۇرلى جالپى ارالاۋ 1-30 قازان ارالىعىندا جۇرگىزىلەدى جانە ول بەلگىلەنگەن مەرزىم ىشىندە ساناقتان ونلاين-رەجيمدە وتپەگەن رەسپوندەنتتەر اراسىندا جۇرگىزىلەتىن بولادى. ءداستۇرلى كەزەڭنىڭ جاڭاشىلدىعى - ينتەرۆيۋەرلەردىڭ ءۇي ارالاۋ كەزىندە ەلەكتروندى پلانشەتتەردى پايدالانۋى بولماق. بۇل ساناق جۇرگىزەتىن قىزمەتكەرلەردىڭ ەڭبەك شىعىنىن تومەندەتۋگە، مالىمەتتەر ساپاسىنا ادام فاكتورىنىڭ ىقپالىن ازايتۋعا، جسن-ءىن ەنگىزە وتىرىپ، ساناق مالىمەتتەرىنىڭ ناقتىلىق دەڭگەيىن ارتتىرۋعا، قاعاز بەن كەڭسەلىك قۇرالداردى ايتارلىقتاي ۇنەمدەۋگە، سونداي-اق، ينتەرۆيۋەرلەر ءۇشىن قولايلىلىق پەن ولاردىڭ جيناقىلىعىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ساناق كەزىندە مالىمەتتەر جيناۋ ءۇشىن سايكەستەندىرگىش اقپارات رەتىندە ساۋالناماعا قاتىسۋشىنىڭ جسن-ءى قولدانىلادى. بۇل اقپاراتتىڭ قايتالانۋىن بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
كىمدەر قاتىسا الادى؟
ساناققا نەگىزىنەن قازاقستان ازاماتتارى، ەلدە تۇراقتى تۇراتىن شەتەلدىكتەر مەن ازاماتتىعى جوق ادامدار، 12 اي جانە ودان دا كوپ مەرزىمگە شەتەلدە قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك بيلىك ورگاندارىندا (ديپلوماتيالىق كورپۋس) قىزمەتتىك مىندەتتەرىن ورىنداۋعا بايلانىستى نەمەسە ۇزاق كاسىپتى جۇزەگە اسىراتىن، ساپار نەمەسە وقۋداعى («بولاشاق» باعدارلاماسى بويىنشا ستۋدەنتتەردى قوسقاندا) قازاقستان ازاماتتارى (ولارمەن بىرگە جۇرگەن ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىن قوسا العاندا), تۇراقتى تۇرعىلىقتى جەرى باسقا ەلدە بولعان، بىراق حالىقتى تىركەۋ كەزىندە ۋاقىتشا (12 ايدان از) قازاقستان اۋماعىندا بولعان قازاقستان ازاماتتارى قاتىسا الادى.
ال شەتەلدە تۇراقتى تۇراتىن قازاقستان ازاماتتارى، «بولاشاق» حالىقارالىق باعدارلاماسى مەن الماسۋ باعدارلامالارى بويىنشا وقيتىن ستۋدەنتتەردى (ماگيسترانتتاردى) قوسپاعاندا، شەتەلگە 12 ايدان نەمەسە ودان دا كوپ مەرزىمگە جۇمىس ىستەۋگە نەمەسە وقۋعا كەتكەن (12 ايدان اسپايتىن ۇزاقتىعىنا قاراماستان) قازاقستان ازاماتتارى ساناققا قاتىسا المايدى.
قايدا حابارلاسۋعا بولادى؟
2021 جىلدىڭ ۇلتتىق ساناعى كەزىندە «1446» بىرىڭعاي call-ورتالىعى جۇمىس جاسايدى. «1446» ءنومىرى ەلدىڭ بارلىق اۋماعىنداعى ءموبيلدى جانە ستاتسيونار تەلەفوندار ءۇشىن بىرىڭعاي ءنومىر بولادى. سونداي-اق، 8 8000 800 878 ءنومىرى جۇمىس جاسايدى. سall-ورتالىققا قوڭىراۋ شالۋ تەگىن.
رەسپوندەنت call-ورتالىققا 1446 ءنومىرى بويىنشا قوڭىراۋ شالعان كەزدە كەيبىر ايقىن سۇراقتار بويىنشا بيۋرونىڭ ايماقتارداعى جانە ورتالىق اپپاراتتاعى سايكەستى تەلەفون نومىرلەرىنە اۆتوماتتى تۇردە قوسۋلار جۇرگىزىلەدى.
سونىمەن قاتار، رەسپوندەنتتەر كەز-كەلگەن ارىز-ساۋالمەن نەمەسە كەڭەس الۋ ءۇشىن بيۋرونىڭ stat.gov.kz ينتەرنەت-رەسۋرسىنا، بيۋرو باسشىسىنىڭ بلوگىنا، سونداي-اق، الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى (YouTube, Facebook, Instagram, Telegram) جۇگىنە الادى.
ساناق كەزىندە نە تۋرالى سۇرايدى؟
2021 جىلدىڭ ۇلتتىق ساناعىن جۇرگىزۋ كەزىندە قازاقستان ازاماتتارىنا بارلىعى 87 سۇراق قويىلادى. ساناق پاراقتارىنداعى سۇراقتار تىزبەسى ايتارلىقتاي ۇلعايتىلعان. مۇندا بارلىعى 67 سۇراق جانە وعان قوسىمشا 20 ناقتىلاۋشى سۇراقتار كىرىستىرىلگەن. سۇراقتاردىڭ اياسىن كەڭەيتۋگە ەۋروپالىق ساناقشىلاردىڭ 2020 جىلعى تۇرعىن ءۇي قورىن جانە تۇرعىندار ساناعىن جۇرگىزۋ جونىندەگى ۇسىنىستارى مەن تمد مەملەكەتارالىق ستاتيستيكالىق كوميتەتتىڭ ادىستەمەلىك ماتەريالدارى نەگىز بولدى.
ساۋالناما 73 سۇراق اياسىندا جۇرگىزىلگەن 2009 جىلدىڭ ۇلتتىق ساناعىنان ەرەكشەلىگى، 2021 جىلدىڭ ساناعىندا كوشى-قون، ەڭبەكپەن قامتۋ، نەكە جاعدايى، بالا تۋ جانە ءتىل ءبىلۋى بويىنشا سۇراقتار اياسى كەڭەيتىلگەن. سونداي-اق، بۇۇ-نىڭ مۇگەدەكتىك ستاتيستيكاسى جونىندەگى جاڭا سۇراقتار قوسىلعان، مۇندا مۇگەدەكتىك كريتەريلەرىن ەسكەرىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ستاتيستيكاسى اياسىندا حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋگە ىقپال ەتۋ كوزدەلگەن.
2021 جىلعى ۇلتتىق ساناقتى جۇرگىزۋ جۇمىسىنا 32 مىڭنان استام ادام تارتىلاتىن بولادى. ينتەرۆيۋەر قىزمەتىنە باستاماشىل، جاۋاپتى، كوممۋنيكابەلدى، كومپيۋتەردە جۇمىس جاساي الاتىن 18 جاستان اسقان قازاقستان ازاماتتارى ۇمىتكەر بولا الادى.
ينتەرۆيۋەردىڭ مىندەتىنە ەلىمىزدىڭ قالالارى مەن اۋىلدارىنداعى ۇيلەردى جاپپاي ارالاۋ كىرەدى. ۇيلەردى ارالاۋ كەزەڭىندە ينتەرۆيۋرەرگە ارنايى كۋالىكتەر مەن ۇلتتىق ساناقتىڭ اتريبۋتتارى بەرىلەتىن بولادى.
«كۋالىكتە ينتەرۆيۋەردىڭ فوتوسۋرەتى، تەگى، اتى، اكەسىنىڭ اتى، كۋالىكتىڭ بەرىلگەن ۋاقىتى مەن جارامدىلىق مەرزىمى، سونداي-اق، اۋماقتىق ستاتيستيكا بولىمشەسىنىڭ قولى مەن ءمورى بولادى. بارلىق ينتەرۆيۋەرلەردە حالىق ساناعىنىڭ بەلگىلەرى بار كوك ءتۇستى مويىنوراعىش پەن پورتفەل بولۋى ءتيىس»، — دەيدى ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ رەسمي وكىلى ولجاس سايلاۋبەكۇلى.
قازىرگى ۋاقىتتا 17 ايماقتان جالپى سانى 85 ادامنان تۇراتىن ۇلتتىق ساناقتى دايىنداۋ جانە وتكىزۋ جونىندەگى شتاتتان تىس بولىمدەر قۇرىلعان. بارلىق قىزمەتكەرلەرمەن ەڭبەك كەلىسىم شارتى جاسالدى، دارەجەلەرىنە بايلانىستى 65-105 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا ايلىق ەڭبەكاقى بەلگىلەندى. بۇل بولىمدەر ءوز ايماقتارى بويىنشا ساناققا دايىندىق جانە وتكىزۋ بويىنشا ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە، ۋاكىلدەردىڭ، نۇسقاۋشى-باقىلاۋشىلاردىڭ جانە ينتەرۆيۋەرلەردىڭ جۇمىستارىن باقىلاۋدا.
ساناقتى دايىنداۋ جانە وتكىزۋ ءۇشىن اۋداندىق ورتالىقتارداعى جانە اۋىلدىق وكرۋگتەردەگى ستاتيستيكانىڭ اۋماقتىق بولىمشەلەرىندە ۇلتتىق ساناقتى دايىنداۋ جانە وتكىزۋ بويىنشا 997 نۇسقاۋشى (ۋاكىلدەر) جۇمىسقا تارتىلادى. ۋاكىلدەردىڭ ەڭبەكاقىسى 85 477 تەڭگەنى قۇرايدى، سونداي-اق، ايلىقتىڭ 10% مولشەرىندە جالاقىعا ۇستەمە قاراستىرىلعان.
نۇسقاۋشىلاردىڭ مىندەتىنە دايىندىق ءىس-شارالارىن وتكىزۋ كىرەدى: ساناقتىڭ جۇرگىزىلۋىن باق-تا جاريالاۋدى ۇيىمداستىرۋ; ساناق قىزمەتكەرلەرىن تاڭداۋ، ولاردى وقىتۋ جانە ۇيلەستىرۋ بويىنشا ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارى; ساناقتىق اۋدانداستىرۋدى (تىركەۋ، نۇسقاۋشىلىق جانە ەسەپتىك ۋچاسكەلەرگە ءبولۋ) قۇرۋدى قامتاماسىز ەتۋ; تۇرعىندار ساناعىن وتكىزۋگە قاتىسۋ.
مالىمەتتەر جيناۋ بويىنشا تىكەلەي جۇمىس ءۇشىن ۋاقىتشا 32 313 ساناق قىزمەتكەرلەرى: نۇسقاۋشى-باقىلاۋشىلار جانە ينتەرۆيۋەرلەر تارتىلاتىن بولادى. ينتەرۆيۋەرلەرمەن جانە نۇسقاۋشى-باقىلاۋشىلارمەن اقىلى قىزمەت كورسەتۋ بويىنشا كەلىسىم-شارتتار جاسالادى. ينتەرۆيۋەرلەردىڭ 1-ءشى جانە 2-ءشى كەزەڭنىڭ جۇمىسىنا اقى تولەۋ تولىق كولەمدە قىزمەت كورسەتىلگەن جاعدايدا 30 كۇنگە 83-104 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. 1-ءشى جانە 2-ءشى كەزەڭنىڭ نۇسقاۋشى-باقىلاۋشىلارىنا تولىق كولەمدە كورسەتىلگەن قىزمەت ءۇشىن 45 كۇنگە 125 014 تەڭگە تولەۋ جوسپارلانۋدا.
ايتا كەتۋ كەرەك، 2018-2023 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق حالىق ساناقتى قارجىلاندىرۋعا 9,1 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان. ونىڭ بۇگىنگە دەيىن 3 397,6 ملن تەڭگەسى يگەرىلگەن.
«ادىرنانىڭ» انىقتاماسى
ۇلتتىق ساناق كەزىندە پلانشەتتەر ساتىپ الۋعا 1 ميلليارد تەڭگە (27 412 دانا), ساناق لوگوتيپى بار شارفتار مەن پورتفوليوعا — 56 ميلليون تەڭگە (ارقايسىسى 30 255 دانا), باعدارلامالىق جاساقتاما، سەرۆەر جانە بايلانىس جابدىقتارىن ازىرلەۋگە — 932 ميلليون تەڭگە، كولىك قۇرالدارىنا — 475 ميلليون تەڭگە (139 بىرلىك), كومپيۋتەرلەر مەن كەڭسە جابدىقتارىنا — 213,2 ملن.تەڭگە، ساناق قۇرالدارىنىڭ كوشىرمەسىنە — 52,3 ملن.تەڭگە، جيھاز جانە كەڭسە تاۋارلارىنا— 100,6 ملن.تەڭگە، شتاتتان تىس قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقى قورى، ينتەرۆيۋەرلەردىڭ قىزمەتتەرى ءۇشىن تولەمدەرگە — 444,2 ملن.تەڭگە، ءىسساپار شىعىندارىنا — 20 ملن.تەڭگە، جانار-جاعارمايعا 16,9 ملن.تەڭگە بولىنگەن.
ال 5,2 ملرد.تەڭگەگە بيۋدجەتتىك ءوتىنىم، ونىڭ ىشىندە شتاتتان تىس قىزمەتكەرلەرگە جالاقى قورى، ساناق پەرسونالىنىڭ قىزمەتىنە اقى تولەۋگە — 4,3 ملرد.تەڭگە، ءىسساپار شىعىندارىنا — 338,3 ملن.تەڭگە، بايلانىس جانە ينتەرنەت قىزمەتتەرىنە — 237,9 ملن-245 ملن.تەڭگە، دەرەكتەردى وڭدەۋ شىعىندارىنا— 102 ملن.تەڭگە، باسقا شىعىندارعا 47,6 ملن.تەڭگە قاراستىرىلعان.
داناگۇل بايمۇقاش،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
