نەلىكتەن سانيتارلىق دارىگەرلەر ادام تولى اۆتوبۋسقا قاراعاندا كافەدە جۇقتىرۋ قاۋپى كوپ ەكەنىنە نەمەسە ۆيرۋس ساع. 22.00-دەن كەيىن كەنەتتەن «ويانىپ»، بەلسەندى تارايتىنىنا سەنىمدى؟ - بۇل تۋرالى دانيا ەسپاەۆا فراكتسيانىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىندا مالىمدەدى.
قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى
ە.ل. توعجانوۆقا
تاياۋدا وتكەن ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋال جونىندەگى كەڭەس بارىسىندا پرەزيدەنت ق.توقاەۆ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ، سانيتارلىق دارىگەرلەر مەن اكىمدىكتەردىڭ جۇمىسىنا تومەن باعا بەرىپ، ولاردىڭ جۇمىسىنىڭ نەگىزگى بولىگى ەكونوميكانىڭ ءتۇرلى سەكتورلارىنىڭ قىزمەتىن شەكتەۋگە، مونيتورينگتىك توپتاردىڭ رەيدتەرى مەن ايىپپۇلدارعا الىپ كەلگەنىن اتاپ ءوتتى.
مەملەكەت باسشىسى: «شەكتەۋلەر مەن كەيىنگى رەيدتەر وڭ ناتيجە بەرمەدى، الەۋمەتتىك شيەلەنىستى تۋدىردى. مونيتورينگتىك توپتاردىڭ جۇمىسى بيزنەسمەندەردىڭ نارازىلىعىن تۋدىرا باستادى. ول كەيدە اشىق ەمەس سيپاتقا يە: كەيبىر مەكەمەلەر ءجيى تەكسەرىلۋى مۇمكىن، ال باسقالارى مۇلدەم تەكسەرىلمەگەن.
«اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ فراكتسياسى مۇنداي باعالاۋدى تولىقتاي قولدايدى.
ءبىز ءوز دەپۋتاتتىق ساۋالدارىمىزدا مونيتورينگتىك توپتاردىڭ قىزمەتى مەن ولار سالاتىن ايىپپۇلداردىڭ زاڭسىز ءارى سىبايلاس جەمقورلىق سيپات العانى تۋرالى حابارلاعانىمىزدى ەسكە سالۋعا ءماجبۇرمىز.
ءبىز تىيىمداردان باس تارتۋدى جانە كاسىپكەرلىك كودەكسكە سايكەس بيزنەستى اقىلعا قونىمدى رەتتەۋگە كوشۋدى ۇسىندىق.
كودەكسكە سايكەس، سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق تالاپتاردىڭ ساقتالۋىن تەكسەرۋدى سەق جۇرگىزۋى ءتيىس. الايدا، بارلىق جەردە كاسىپكەرلەردى مۇلدەم باسقا تۇلعالار پوليتسيا، اكىمدىكتەر، ولاردىڭ تاعىلىمدامادان وتۋشىلەرى (ياعني لاۋازىمدى تۇلعالار دا ەمەس), ۆولونتەرلەر جانە ت. ب. تەكسەرەدى. ال سانيتارلىق دارىگەرلەر تەك وسى توپتاردىڭ «حاتتامالارى» نەگىزىندە ايىپپۇل جازىپ بەرەدى.
بۇل رەتتە مونيتورينگتىك توپتاردىڭ وزدەرى بەتپەردە رەجيمىن ساقتامايدى، كاسىپكەرلەردىڭ زاڭدى قۇقىقتارىن بۇزادى، ءوز قالاۋى بويىنشا وبەكتىلەردى بۇزادى; كاسىپكەرلەرگە ولاردىڭ زاڭسىزدىعىنا داۋ ايتۋعا مۇمكىندىك بولماس ءۇشىن ءىس-ارەكەتتەرىنە بەينە تۇسىرىلىمدەر جۇرگىزۋگە تىيىم سالادى.
مونيتورينگتىك توپتاردا توپتىڭ ءىس-ارەكەتى، بيزنەسكە زالال كەلتىرۋ جانە كاسىپكەرلەردەن قورقىتىپ الۋشىلىق ءۇشىن تولىق جاۋاپكەرشىلىكتى موينىنا الاتىن ناقتى لاۋازىمدى تۇلعا جوق. ولار وزدەرىنە وزدەرى كونستيتۋتسيا مەن زاڭ بەكىتىپ العان تۇسىنىكسىز ۇرىلارعا اينالدى.
سوندىقتان جەرگىلىكتى جەرلەردە پايدا مونيتورينگتىك توپتاردىڭ اتىن جامىلىپ، كاسىپكەرلەردىڭ قالتاسىن جىمقىرعان، ەشقانداي مەملەكەتتىك ورگانعا قاتىسى جوق الاياق توپتار پايدا بولعانى جايدان-جاي ەمەس.
ءبىزدىڭ بارلىق وتىنىشتەرىمىزگە وسىنداي ارەكەتتەردىڭ زاڭسىزدىعى تۋرالى پروكۋراتۋرا ورگاندارى پوليتسيا مەن اكىمدىكتەر قۇرعان مونيتورينگتىك توپتار كاسىپكەرلىك كودەكسكە سايكەس سەق بۇزۋشىلىقتار جانە جۇقتىرۋ قاۋپى تۋرالى شۇعىل حابارلاما بولعان كەزدە عانا تەكسەرۋلەر جۇرگىزە الادى دەگەن جاۋاپ جولدادى.
ال اكىمدىكتەر مەن پوليتسيا كودەكسكە نازار اۋدارماۋى مۇمكىن ەكەن.
بىراق، بۇل زاڭدى تىكەلەي ەسكەرمەگەندىك بولىپ تابىلادى! زاڭنىڭ قولدانىلۋى توتەنشە جاعداي كەزىندە عانا توقتاتىلۋى مۇمكىن، بىراق ول ءبىر جىل بۇرىن، وتكەن جىلدىڭ 11 مامىرىندا اياقتالعان بولاتىن. سوندىقتان، بارلىق مەملەكەتتىك ورگاندار زاڭدى ساقتاۋعا مىندەتتى.
سونىمەن قاتار، سانيتارلىق دارىگەرلەر ەنگىزگەن شەكتەۋلەردىڭ ءوزى كوپتەگەن سۇراقتار تۋعىزادى. ءار ايماقتىڭ ءوز شەكتەۋلەرى بار، ولار كوبىنەسە اقىل-ويعا جانە جاسىل، سارى، قىزىل ايماقتارعا بولىنۋگە قايشى كەلەدى.
مىسالى، تاماقتانۋ مەن دۇكەندەردىڭ جۇمىس ۋاقىتىنا شەكتەۋلەر ءبىر جەردە 20:00-گە دەيىن، ءبىر جەردە 23:00-24:00-گە دەيىن ەنگىزىلەدى; «قىزىل» ايماقتاردا كەيبىر نىساندار «جاسىل» ايماقتاعىعا قاراعاندا ودان ۇزاق جۇمىس ىستەگەنى دە كەزدەسەدى.
نەلىكتەن سانيتارلىق دارىگەرلەر ادام تولى اۆتوبۋسقا قاراعاندا كافەدە جۇقتىرۋ قاۋپى كوپ ەكەنىنە نەمەسە ساع. 22.00-دەن كەيىن ۆيرۋس كەنەتتەن «ويانىپ»، بەلسەندى تارايتىنىنا سەنىمدى؟ مۇنداي شەشىمدەر ءبىر جىلدان بەرى قانداي ستاتيستيكالىق، عىلىمي دالەلدەرگە نەگىزدەلگەن؟
اقىل-وي تۇرعىسىنان العاندا، ولاردىڭ جۇمىس ۋاقىتىن شەكتەگەننەن گورى جابىق بولمەلەردىڭ تولتىرىلۋىن شەكتەۋ الدەقايدا ماڭىزدى; وبەكتىلەرگە تىيىم سالۋ مەن باسقالارداعى توي-دۋماندارعا كوز جۇمۋدان گورى قاشىقتىقتى ساقتاۋدى تالاپ ەتۋ الدەقايدا ءتيىمدى.
كەلۋشىلەردىڭ ماسكا رەجيمىن بۇزعانى ءۇشىن بيزنەسكە قاشان ايىپپۇل سالىناتىنى ءتىپتى تۇسىنىكسىز. وسى لوگيكاعا سايكەس، ساتۋشىلار نەمەسە داياشىلار ءبىر ەمەس بىرنەشە ەر كىسىمەن توبەلەسۋگە ءماجبۇر. سونىمەن بىرگە، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تۋرالى زاڭ تۇتىنۋشىلارعا قىزمەت كورسەتۋدەن باس تارتۋعا بيزنەسكە تىيىم سالادى. زاڭعا قارسى جانە جالپى ويعا قونىمسىز قاراما-قايشىلىقتار كوپ.
پرەزيدەنت ق. توقاەۆ وسى شەكتەۋلەر مەن كەيىنگى رەيدتەردىڭ بارلىعى كۇتكەن وڭ ناتيجە بەرمەگەنىن اتاپ ءوتتى. ەسەسىنە ولار شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى جاساپ، كۇيرەتىپ، مىڭداعان وتباسىن كۇنكورىس قاراجاتىنسىز قالدىردى.
جوعارىدا ايتىلعاندارعا بايلانىستى «اق جول» دەپۋتاتتىق فراكتسياسى:
- مونيتورينگتىك توپتاردى جويۋ نە ولاردىڭ قۇرامى مەن ءىس-ارەكەتتەرىن كاسىپكەرلىك كودەكسكە سايكەس كەلتىرۋدى، سونداي-اق ءاربىر توپتىڭ بارلىق ءىس-ارەكەتتەرىنە جاۋاپتى تۇلعانى ايقىنداۋدى.
- دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋ دارەجەسى بويىنشا ايماقتار ءۇشىن بىرىڭعاي سانيتارلىق تالاپتار ازىرلەۋىن;
- ساۋدا، قوعامدىق تاماقتانۋ جانە قوعامدىق كولىك وبەكتىلەرىندە تەك ماسكالىق رەجيم مەن كەلۋشىگە ارنالعان الاڭ نورماسى بويىنشا شەكتەۋلەردى (3-4 ش. م.) قالدىرىپ، جۇمىس كۇندەرى مەن ۋاقىتى بويىنشا تىيىمداردى الىپ تاستاۋدى;
- تۇتىنۋشىلاردىڭ بۇزۋشىلىقتارى ءۇشىن كاسىپكەرلەردى جازالاۋدى توقتاتۋدى;
- ماسكا رەجيمىن، قولعاپتار مەن كىلەمشەلەردى بۇزۋ جاعدايلارى مەن قاراستىرىلعان ۇلكەن مولشەردەگى ايىپپۇلدار اقبتك-ءنىڭ 425-بابىنا قاتىستى بولماعاندىقتان، وسى باپتى قولدانۋدان باس تارتۋدى تالاپ ەتەدى.
قۇرمەتپەن،
«اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى
