Nelıkten sanitarlyq därıgerler adam toly avtobusqa qaraǧanda kafede jūqtyru qaupı köp ekenıne nemese virus saǧ. 22.00-den keiın kenetten «oianyp», belsendı taraitynyna senımdı? - būl turaly Daniia Espaeva fraksiianyŋ deputattyq saualynda mälımdedı.
QR Premer-Ministrınıŋ orynbasary
E.L. Toǧjanovqa
Taiauda ötken eldegı epidemiologiialyq ahual jönındegı keŋes barysynda Prezident Q.Toqaev Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ, sanitarlyq därıgerler men äkımdıkterdıŋ jūmysyna tömen baǧa berıp, olardyŋ jūmysynyŋ negızgı bölıgı ekonomikanyŋ türlı sektorlarynyŋ qyzmetın şekteuge, monitoringtık toptardyŋ reidterı men aiyppūldarǧa alyp kelgenın atap öttı. Memleket basşysy: «Şekteuler men keiıngı reidter oŋ nätije bermedı, äleumettık şielenıstı tudyrdy. Monitoringtık toptardyŋ jūmysy biznesmenderdıŋ narazylyǧyn tudyra bastady. Ol keide aşyq emes sipatqa ie: keibır mekemeler jiı tekserıluı mümkın, al basqalary müldem tekserılmegen. «Aq jol» demokratiialyq partiiasynyŋ fraksiiasy mūndai baǧalaudy tolyqtai qoldaidy. Bız öz deputattyq saualdarymyzda monitoringtık toptardyŋ qyzmetı men olar salatyn aiyppūldardyŋ zaŋsyz ärı sybailas jemqorlyq sipat alǧany turaly habarlaǧanymyzdy eske saluǧa mäjbürmız. Bız tyiymdardan bas tartudy jäne Käsıpkerlık kodekske säikes biznestı aqylǧa qonymdy retteuge köşudı ūsyndyq. Kodekske säikes, sanitarlyq-epidemiologiialyq talaptardyŋ saqtaluyn tekserudı SEQ jürgızuı tiıs. Alaida, barlyq jerde käsıpkerlerdı müldem basqa tūlǧalar polisiia, äkımdıkter, olardyŋ taǧylymdamadan ötuşılerı (iaǧni lauazymdy tūlǧalar da emes), volonterler jäne t. b. tekseredı. Al sanitarlyq därıgerler tek osy toptardyŋ «hattamalary» negızınde aiyppūl jazyp beredı. Būl rette monitoringtık toptardyŋ özderı betperde rejimın saqtamaidy, käsıpkerlerdıŋ zaŋdy qūqyqtaryn būzady, öz qalauy boiynşa obektılerdı būzady; käsıpkerlerge olardyŋ zaŋsyzdyǧyna dau aituǧa mümkındık bolmas üşın ıs-äreketterıne beine tüsırılımder jürgızuge tyiym salady. Monitoringtık toptarda toptyŋ ıs-äreketı, bizneske zalal keltıru jäne käsıpkerlerden qorqytyp aluşylyq üşın tolyq jauapkerşılıktı moinyna alatyn naqty lauazymdy tūlǧa joq. Olar özderıne özderı Konstitusiia men zaŋ bekıtıp alǧan tüsınıksız ūrylarǧa ainaldy. Sondyqtan jergılıktı jerlerde paida monitoringtık toptardyŋ atyn jamylyp, käsıpkerlerdıŋ qaltasyn jymqyrǧan, eşqandai memlekettık organǧa qatysy joq alaiaq toptar paida bolǧany jaidan-jai emes. Bızdıŋ barlyq ötınışterımızge osyndai äreketterdıŋ zaŋsyzdyǧy turaly prokuratura organdary polisiia men äkımdıkter qūrǧan monitoringtık toptar Käsıpkerlık kodekske säikes SEQ būzuşylyqtar jäne jūqtyru qaupı turaly şūǧyl habarlama bolǧan kezde ǧana tekseruler jürgıze alady degen jauap joldady. Al äkımdıkter men polisiia Kodekske nazar audarmauy mümkın eken. Bıraq, būl Zaŋdy tıkelei eskermegendık bolyp tabylady! Zaŋnyŋ qoldanyluy tötenşe jaǧdai kezınde ǧana toqtatyluy mümkın, bıraq ol bır jyl būryn, ötken jyldyŋ 11 mamyrynda aiaqtalǧan bolatyn. Sondyqtan, barlyq memlekettık organdar Zaŋdy saqtauǧa mındettı. Sonymen qatar, sanitarlyq därıgerler engızgen şekteulerdıŋ özı köptegen sūraqtar tuǧyzady. Är aimaqtyŋ öz şekteulerı bar, olar köbınese aqyl-oiǧa jäne jasyl, sary, qyzyl aimaqtarǧa bölınuge qaişy keledı. Mysaly, tamaqtanu men dükenderdıŋ jūmys uaqytyna şekteuler bır jerde 20:00-ge deiın, bır jerde 23:00-24:00-ge deiın engızıledı; «qyzyl» aimaqtarda keibır nysandar «jasyl» aimaqtaǧyǧa qaraǧanda odan ūzaq jūmys ıstegenı de kezdesedı. Nelıkten sanitarlyq därıgerler adam toly avtobusqa qaraǧanda kafede jūqtyru qaupı köp ekenıne nemese saǧ. 22.00-den keiın virus kenetten «oianyp», belsendı taraitynyna senımdı? Mūndai şeşımder Bır jyldan berı qandai statistikalyq, ǧylymi dälelderge negızdelgen? Aqyl-oi tūrǧysynan alǧanda, olardyŋ jūmys uaqytyn şektegennen görı jabyq bölmelerdıŋ toltyryluyn şekteu äldeqaida maŋyzdy; obektılerge tyiym salu men basqalardaǧy toi-dumandarǧa köz jūmudan görı qaşyqtyqty saqtaudy talap etu äldeqaida tiımdı. Keluşılerdıŋ maska rejimın būzǧany üşın bizneske qaşan aiyppūl salynatyny tıptı tüsınıksız. Osy logikaǧa säikes, satuşylar nemese daiaşylar bır emes bırneşe er kısımen töbelesuge mäjbür. Sonymen bırge, Tūtynuşylardyŋ qūqyqtaryn qorǧau turaly Zaŋ tūtynuşylarǧa qyzmet körsetuden bas tartuǧa bizneske tyiym salady. Zaŋǧa qarsy jäne jalpy oiǧa qonymsyz qarama-qaişylyqtar köp. Prezident Q. Toqaev osy şekteuler men keiıngı reidterdıŋ barlyǧy kütken oŋ nätije bermegenın atap öttı. Esesıne olar şaǧyn jäne orta biznestıŋ jūmysyna kedergı jasap, küiretıp, myŋdaǧan otbasyn künkörıs qarajatynsyz qaldyrdy. Joǧaryda aitylǧandarǧa bailanysty «Aq jol» deputattyq fraksiiasy:- Monitoringtık toptardy joiu ne olardyŋ qūramy men ıs-äreketterın Käsıpkerlık kodekske säikes keltırudı, sondai-aq ärbır toptyŋ barlyq ıs-äreketterıne jauapty tūlǧany aiqyndaudy.
- Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ koronavirustyŋ taralu därejesı boiynşa aimaqtar üşın bıryŋǧai sanitarlyq talaptar äzırleuın;
- sauda, qoǧamdyq tamaqtanu jäne qoǧamdyq kölık obektılerınde tek maskalyq rejim men keluşıge arnalǧan alaŋ normasy boiynşa şekteulerdı (3-4 ş. m.) qaldyryp, jūmys künderı men uaqyty boiynşa tyiymdardy alyp tastaudy;
- tūtynuşylardyŋ būzuşylyqtary üşın käsıpkerlerdı jazalaudy toqtatudy;
- maska rejimın, qolǧaptar men kılemşelerdı būzu jaǧdailary men qarastyrylǧan ülken mölşerdegı aiyppūldar ÄQBtK-nıŋ 425-babyna qatysty bolmaǧandyqtan, osy bapty qoldanudan bas tartudy talap etedı.
Qūrmetpen,
«Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattary
