Nelikten sanıtarlyq dárigerler adam toly avtobýsqa qaraǵanda kafede juqtyrý qaýpi kóp ekenine nemese vırýs saǵ. 22.00-den keıin kenetten «oıanyp», belsendi taraıtynyna senimdi? - bul týraly Danııa Espaeva frakııanyń depýtattyq saýalynda málimdedi.
QR Premer-Mınıstriniń orynbasary
E.L. Toǵjanovqa
Taıaýda ótken eldegi epıdemıologııalyq ahýal jónindegi keńes barysynda Prezıdent Q.Toqaev Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń, sanıtarlyq dárigerler men ákimdikterdiń jumysyna tómen baǵa berip, olardyń jumysynyń negizgi bóligi ekonomıkanyń túrli sektorlarynyń qyzmetin shekteýge, monıtorıngtik toptardyń reıdteri men aıyppuldarǵa alyp kelgenin atap ótti.
Memleket basshysy: «Shekteýler men keıingi reıdter oń nátıje bermedi, áleýmettik shıelenisti týdyrdy. Monıtorıngtik toptardyń jumysy bıznesmenderdiń narazylyǵyn týdyra bastady. Ol keıde ashyq emes sıpatqa ıe: keıbir mekemeler jıi tekserilýi múmkin, al basqalary múldem tekserilmegen.
«Aq jol» demokratııalyq partııasynyń frakııasy mundaı baǵalaýdy tolyqtaı qoldaıdy.
Biz óz depýtattyq saýaldarymyzda monıtorıngtik toptardyń qyzmeti men olar salatyn aıyppuldardyń zańsyz ári sybaılas jemqorlyq sıpat alǵany týraly habarlaǵanymyzdy eske salýǵa májbúrmiz.
Biz tyıymdardan bas tartýdy jáne Kásipkerlik kodekske sáıkes bıznesti aqylǵa qonymdy retteýge kóshýdi usyndyq.
Kodekske sáıkes, sanıtarlyq-epıdemıologııalyq talaptardyń saqtalýyn tekserýdi SEQ júrgizýi tıis. Alaıda, barlyq jerde kásipkerlerdi múldem basqa tulǵalar polıııa, ákimdikter, olardyń taǵylymdamadan ótýshileri (ıaǵnı laýazymdy tulǵalar da emes), volonterler jáne t. b. tekseredi. Al sanıtarlyq dárigerler tek osy toptardyń «hattamalary» negizinde aıyppul jazyp beredi.
Bul rette monıtorıngtik toptardyń ózderi betperde rejımin saqtamaıdy, kásipkerlerdiń zańdy quqyqtaryn buzady, óz qalaýy boıynsha obektilerdi buzady; kásipkerlerge olardyń zańsyzdyǵyna daý aıtýǵa múmkindik bolmas úshin is-áreketterine beıne túsirilimder júrgizýge tyıym salady.
Monıtorıngtik toptarda toptyń is-áreketi, bızneske zalal keltirý jáne kásipkerlerden qorqytyp alýshylyq úshin tolyq jaýapkershilikti moınyna alatyn naqty laýazymdy tulǵa joq. Olar ózderine ózderi Konstıtýııa men zań bekitip alǵan túsiniksiz urylarǵa aınaldy.
Sondyqtan jergilikti jerlerde paıda monıtorıngtik toptardyń atyn jamylyp, kásipkerlerdiń qaltasyn jymqyrǵan, eshqandaı memlekettik organǵa qatysy joq alaıaq toptar paıda bolǵany jaıdan-jaı emes.
Bizdiń barlyq ótinishterimizge osyndaı áreketterdiń zańsyzdyǵy týraly prokýratýra organdary polıııa men ákimdikter qurǵan monıtorıngtik toptar Kásipkerlik kodekske sáıkes SEQ buzýshylyqtar jáne juqtyrý qaýpi týraly shuǵyl habarlama bolǵan kezde ǵana tekserýler júrgize alady degen jaýap joldady.
Al ákimdikter men polıııa Kodekske nazar aýdarmaýy múmkin eken.
Biraq, bul Zańdy tikeleı eskermegendik bolyp tabylady! Zańnyń qoldanylýy tótenshe jaǵdaı kezinde ǵana toqtatylýy múmkin, biraq ol bir jyl buryn, ótken jyldyń 11 mamyrynda aıaqtalǵan bolatyn. Sondyqtan, barlyq memlekettik organdar Zańdy saqtaýǵa mindetti.
Sonymen qatar, sanıtarlyq dárigerler engizgen shekteýlerdiń ózi kóptegen suraqtar týǵyzady. Ár aımaqtyń óz shekteýleri bar, olar kóbinese aqyl-oıǵa jáne jasyl, sary, qyzyl aımaqtarǵa bólinýge qaıshy keledi.
Mysaly, tamaqtaný men dúkenderdiń jumys ýaqytyna shekteýler bir jerde 20:00-ge deıin, bir jerde 23:00-24:00-ge deıin engiziledi; «qyzyl» aımaqtarda keıbir nysandar «jasyl» aımaqtaǵyǵa qaraǵanda odan uzaq jumys istegeni de kezdesedi.
Nelikten sanıtarlyq dárigerler adam toly avtobýsqa qaraǵanda kafede juqtyrý qaýpi kóp ekenine nemese saǵ. 22.00-den keıin vırýs kenetten «oıanyp», belsendi taraıtynyna senimdi? Mundaı sheshimder Bir jyldan beri qandaı statıstıkalyq, ǵylymı dálelderge negizdelgen?
Aqyl-oı turǵysynan alǵanda, olardyń jumys ýaqytyn shektegennen góri jabyq bólmelerdiń toltyrylýyn shekteý áldeqaıda mańyzdy; obektilerge tyıym salý men basqalardaǵy toı-dýmandarǵa kóz jumýdan góri qashyqtyqty saqtaýdy talap etý áldeqaıda tıimdi.
Kelýshilerdiń maska rejımin buzǵany úshin bızneske qashan aıyppul salynatyny tipti túsiniksiz. Osy logıkaǵa sáıkes, satýshylar nemese daıashylar bir emes birneshe er kisimen tóbelesýge májbúr. Sonymen birge, Tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý týraly Zań tutynýshylarǵa qyzmet kórsetýden bas tartýǵa bızneske tyıym salady. Zańǵa qarsy jáne jalpy oıǵa qonymsyz qarama-qaıshylyqtar kóp.
Prezıdent Q. Toqaev osy shekteýler men keıingi reıdterdiń barlyǵy kútken oń nátıje bermegenin atap ótti. Esesine olar shaǵyn jáne orta bıznestiń jumysyna kedergi jasap, kúıretip, myńdaǵan otbasyn kúnkóris qarajatynsyz qaldyrdy.
Joǵaryda aıtylǵandarǵa baılanysty «Aq jol» depýtattyq frakııasy:
- Monıtorıngtik toptardy joıý ne olardyń quramy men is-áreketterin Kásipkerlik kodekske sáıkes keltirýdi, sondaı-aq árbir toptyń barlyq is-áreketterine jaýapty tulǵany aıqyndaýdy.
- Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń koronavırýstyń taralý dárejesi boıynsha aımaqtar úshin biryńǵaı sanıtarlyq talaptar ázirleýin;
- saýda, qoǵamdyq tamaqtaný jáne qoǵamdyq kólik obektilerinde tek maskalyq rejım men kelýshige arnalǵan alań normasy boıynsha shekteýlerdi (3-4 sh. m.) qaldyryp, jumys kúnderi men ýaqyty boıynsha tyıymdardy alyp tastaýdy;
- tutynýshylardyń buzýshylyqtary úshin kásipkerlerdi jazalaýdy toqtatýdy;
- maska rejımin, qolǵaptar men kilemshelerdi buzý jaǵdaılary men qarastyrylǵan úlken mólsherdegi aıyppuldar ÁQBtK-niń 425-babyna qatysty bolmaǵandyqtan, osy bapty qoldanýdan bas tartýdy talap etedi.
Qurmetpen,
«Aq jol» frakııasynyń depýtattary
