قازاقتىڭ كودى — قۇمالاق ەمەس، جىلقى!

2852
Adyrna.kz Telegram

ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرانى (مەمم) قورعاۋ جونىندەگى ۇكىمەتارالىق كوميتەت 2020 جىلدىڭ 14-19 جەلتوقسانى ارالىعىندا ونلاين رەجيمدەگى 15-سەسسيا اياسىندا «توعىزقۇمالاقتىڭ» ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرانىڭ رەپرەزەنتاتيۆ ءتىزىمىنە ەندى, ياعني ۇلتتىق حالىقارالىق مادەني رەسمي تىزىمگە ەنگەندىكتەن, بۇل ۇلتتىق زياكەرلىك سپورتتىڭ الەمدىك دەڭگەيدە دامۋعا رۋحاني جول اشىلدى دەۋگە بولادى.  الايدا, بۇل دايىن رەسۋرس پەن ماتەريالدىق، باسقالاي مۇمكىندىك دەۋگە بولمايدى. بۇل زەردەلىك سپورتتى دامىتۋ مىندەتى قالاي بولعاندا دا, سول ماتەريالدىق ەمەس نىساننىڭ تۇتۋشى (نوسيتەل) تاراپتارىنىڭ  عانا موينىنا جۇكتەلەدى. بۇعان قاتىستى جۋىرداعى قازاق ۇكىمەتىنىڭ توعىزقۇمالاق ويىنىن ورتا ءبىلىم باعدارلاماسىنا ەگىزۋ بويىنشا ماسەلەنى قاراۋى – قۇپتارلىق. الايدا... ونىڭ ۇلتتىق ويىننان سپورتقا اينالۋ مارتەبەسىن قاراۋدان باستاۋ كەرەك ەدى.وسىعان وراي، بۇل ويىندى دامىتۋ جولىنداعى كەدەرگى بولىپ وتىرعان ءبىر عانا ماسەلەنى اشۋ مەن ونىڭ شەشۋ جولىن ۇسىنۋدى ماقسات ەتىپ وتىرمىز.

شىن مانىندە توعىزقۇمالاقتى دامىتۋعا يۋنەسكونىڭ ءتىزىمىنىڭ قاجەتى شامالى. ەڭ اۋەلى سول ويىننىڭ باستى تۇتۋشىلارى كەلىسىپ, كەڭەسىپ ماسەلەلەردى بىرگە شەشۋى كەرەك. ەگەر ونداي بىرلىك بولماسا، ونداي بار ماسەلە شەشىلمەيدى، كەرىسىنشە قوردالانا تۇسەدى، ودان ءارى ۋشىعادى. توعىزقۇمالاق ويىنىنا ازىرگە باستى ەكى ەل تۇتۋشى بولىپ تابىلادى: قازاقستان مەن قىرعىزستان.

ماسەلە نەدە؟ اتالمىش ويىننىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مويىندالعان اتاۋىنىڭ جوقتىعى. قازاق تاراپى – توعىزقۇمالاق, ال قىرعىز جاعى توعىزكورگوول, تۇرىكتەر - مانگالا/گەچيۋرمە اتايدى. ءسويتىپ، وزگە جۇرت تۇگىلى ءۇش حالىق ءۇش جاققا تارتىپ وتىر... ماسەلە اتاۋدىڭ الۋاندىعى عانا ەمەس، وسىدان تۋىندايتىن ورتاق قۇندىلىقتى دامىتۋعا دەگەن نيەت پەن جۇمىستىڭ جوقتىعىندا، رەسۋرستاردىڭ شاشىلۋىندا جانە ءتۇرلى پوزيتسيانىڭ ءوزارا جاعالاسۋعا جۇمسالىپ، الەۋەتتىڭ ءراسۋا بولۋىندا! ءبىر ويىننىڭ بۇلايشا قۇبىلۋىنىڭ ارتىندا بىرىكپەستىك جاتىر، جاساندى امبيتسيا مەن ويىننىڭ بىرىكتىرگىش قۋاتىن سەزبەۋ بار! جانە بۇل رۋحاني قۇندىلىقتى بۇگىنگى جالپىتۇركىلىك سۇرانىسقا پايدالانا الماۋ مەن ونىڭ تۇپكى مازمۇنىن تۇسىنبەۋدىڭ كەسىرى بار!ماسەلە – بۇل ويىندى قولى جەتكەننىڭ ءبارى كورپەنى وزىنە تارتقىلاپ، اقىرىندا ونى بولشەكتەپ، دامىتا الماي وتىرعانىندا.

توعىزقۇمالاقتىڭ يەسى كىم؟  بۇل ويىن  بارلىقتۇركىلەرگە ءتان. ول - بۇكىلتۇركىلىك ورتاق تاريحي-رۋحاني يگىلىك. بۇل ويىن پايدا بولعاندا 4000-5000 جىل بۇرىن ونى بولشەكتەپ وتىرعان بۇگىنگى ەتنوستار بولعان جوق. دەمەك، توعىزقۇمالاقتىڭ اۆتورى – قازاق تا، قىرعىز دا، تۇرىك تە ەمەس، بۇلاردىڭ ارعى اتا-بابالارى! جانە بۇل بابالار بۇگىنگى 40 شاقتى تۇركىلەردىڭ بارىنە دە ورتاق ەدى. ەندەشە سودان بەرگى كەزەڭدە تاريحتان وتكەنى مەن وتپەگەنى بار بارشا تۇركى جۇرتتارى بۇل ويىنعا وزدەرىنىڭ مۇراگەرلىك ەتۋ بويىنشا زاڭدىق بولماسا دا رۋحاني قاقى ابدەن بار. جانە بۇل ويىندى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ساقتاپ كەلگەن قازاق پەن قىرعىزعا، قاراقالپاققا راقمەتتەن باسقا ەشتەڭە تيمەسە، ولاردىڭ وكپەلەۋگە بۇعان قاقى جوق. سەبەبى, بۇدان ءارى جەكە-جەكە امان قالۋ دا، دامۋ دا مۇمكىن ەمەس.  وسى ءبىر زاماننىڭ قاتال تالابىن بۇگىنگى ءومىردىڭ وزەگى ەتە الماعاندار رۋحاني قۇندىلىقتى بىلاي قويعاندا، حالىقتىڭ وزىنە دە وبال جاساماق.

ەندەشە توعىزقۇمالاققازاقتىڭ نە قىرعىزدىڭ بولماسا تۇرىك پەن قاراقالپاقتىڭ ەمەس، جالپىتۇركىلىك زياتكەرلىك ويىن رەتىندە جاريالانۋى كەرەك! وسىلايشا بۇل  ويىنعا 200 ميلليوندىق تۇركىلەردىڭ ءوز ويىنى رەتىندە ءوز ۇستانىمىن ايگىلەپ، ونىڭ دامۋىنا تىكرەلەي قاتىسى بار سەزىمدەرىن وياتامىز، سول ارقىلى بىردەن بۇل ويىننىڭ قولدا بار قىرۋار تۇتۋشىسىن (نوسيتەلىن) قالپىنا كەلتىرەمىز!

شىن مانىندە، التاي، قاراقالپاق، قازاق،قىرعىز،تىۆا حالىقتارىندا ساقتالعان بۇل ويىندى ءالى كۇنگە بىرەگەيلەۋ بولماعاندىقتان، ونى الەمگە ءتۇرلى اتاۋمەن تارتقىلاپ تاراتۋ قيىنعا ءتۇسۋدە ءارى باسقا جۇرتتى بىلاي قويعاندا، «قۇمالاققا» اتاۋىناتۇركى حالىقتارىنىڭ وزدەرى قىزىقپاي وتىرعانىندا. ەگەر ءبىز بۇل ويىندى اتالعان بەس حالىقتىڭ ەمەس، بارشا تۇركىلەردىڭ ويىنى دەسەك، ونى تاراتۋ ءاپ ساتتە جۇرەدى. جانە بۇل ابىروي ويىندى ساقتاپ كەلگەن ءتورت-بەس حالىققا بىردەي بولماق. ول ءۇشىن زەردەلىك بۇل ويىنعا تۇركىلەرگە ورتاق وزەكتى اتاۋ قاجەت.

ونداي اتاۋ مۇمكىن بە؟ بولعان با؟ بولعاندا قانداي! ول اتاۋ – «توعىزات»! جىپ-جيناقى ءارى جالپىتۇركىلىك ورتاق ءسوز. تۇركىلەردىڭ بىردەن ءبىر مادەني قۇندىلىعىن پاش ەتەتىن ءسوز. بۇل ءسوز - تۇركى بابانىڭ 6000 جىل بۇرىنعى اتتى ۇيرەتىپ، وعان ءمىنىپ شاپقانىنان باسقا سودان كەيىنگى ءبىر-ەكى مىڭجىلدىق ىشىندە جىلقى ءمىنۋدى فيزيكالىق سپورت پەن كولىك قانا ەمەس، ونى اقىل-ويدى دامىتاتىن زەردەلىك سپورتقا دا اينالدىرىپ، ويلاۋ مادەنيەتىن ورنىقتىرعانىنىڭ تاعى دا بىردەن ءبىر كۋالىگى!

ماسەلەنى شەشۋدىڭ بايىبى. شىنتۋايتىنا كەلگەندە, ءبىز ماسەلەنى قولدان جاساپ ءجۇرمىز. دالىرەك ايتساق، بۇل ويىننىڭ ناشار زەرتتەلۋ كەسىرىنەن ءحىح عاسىردىڭ 70-جىلدارىنا دەيىن قالاي اتالعانىن دا بىلمەي كەلگەنبىز.

قۇمالاق – كەيبىر ازاماتتار ايتقانداي «ۇلتتىڭ كودى» ەمەس، ونىڭ قۇلدىق كودى. قازاقتىڭ گەندىك تە، ۇلتتىق تا كودى – التىمىڭجىلدىق تاريحى مەن بوتاي مادەنيەتىن قالدىرعان – جىلقى جارىقتىق! ءبىز بودان بولعان كۇننەن باستاپ جىلقى-كودتان اجىراپ، پىشىراعان قۇمالاق-كودتى تۇتىنۋعا كوشتىك. ونداي جالعان كودتان اجىراۋ ەگەمەن بولعان ەلدىڭ ەڭ ءبىرىنشى شارۋاسى بولۋى كەرەك ەدى.

ويىن سوندا قالاي اتالعان؟ توعىزقۇمالاق ويىنىن بايقاپ العاش رەت تاريحتا حاتقا تۇسىرگەن پاتشالىق رەسەيگە قاراستى قىرعىزدىڭ توقماق قالاسىن باسقارعان، جەرگىلىكتى حالىقتاردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن باقىلاپ زەردەلەگەن ەتنوگراف گ.س. زاگرياجسكي ءوزىنىڭ «توگۋز-اد (كازاحسكايا يگرا اتتى شاعىن سيپاتتاماسىن 1874 جىلعى «تۋركمەنسكيە ۆەدوموستي» جارشىسىنىڭ №29 سانىندا «بىت كوچەۆوگو ناسەلەنيا دولين چۋ ي سىر-داري» اتتى كولەمدى ەڭبەگىنىڭ اياسىندا كەلتىرىپ وتكەن. وسى ەڭبەك ارقىلى ويىننىڭ ءحىح عاسىردىڭ 80-جىلدارىنادەيىن «توعىزات» اتالعانى ءمالىم بولىپ وتىر.

1887 جىلى ورىس گەوگرافى ءارى ەتنوگرافى كراسنوۆ ا.ن. ءوزىنىڭ «وچەرك بىتا سەميرەچەنسكيح  كيرگيز» اتتى جازباسىن جاريالاپ، قازاقتىڭ زەردەلىكويىنىنا قاتىستى بىلاي باعا بەرىپتى: «توگىزكۋمالاك وچەن وستروۋمنايا يگرا، زاستاۆليايۋششايا كيرگيز لومات گولوۆۋ نە مەنەە، چەم ۋ ناس شاحماتى. ۆ پەرەۆود نا رۋسسكي توگۋز كۋمالاك  زناچيت دەۆيات كاتىشكوۆ بارانەگو پومياتا – نازۆانيە پريامو پوكازىۆايۋششەە، چتو ەتو يزوبرەتەنيە پرينادلەجيت يسكليۋچيتەلنو كوچەۆنيكام». مازاق بولۋىمىزعا سۇرانىپ تۇر ەمەس پە؟! شاماسى, اۆتوردىڭ بۇل ەڭبەگى شىققان كەزدە بوداندىققا ۇشىراي باستاپ، كوشپەلى قۇندىلىقتى تارك ەتكەن وتىرىق سانانىڭ ورنىعا باستاعانىناڭعارا الامىز;  حالقىمىزدىڭ تانىمى مەن بولمىسى وزگەرىپ، ويىننىڭ دا بۇرىنعى اتتىلى-مادەني مازمۇنى كومەسكى تارتىپ، نومادتىق «توعىزات» اتاۋىنان «توعىزقۇمالاق» بولىپ وزگەرگەندىگى بايقالادى ەمەس پە؟! رەسەي زەرتتەۋشىلەرىنىڭ تاعى ءبىرى - ەتنوگراف ن.پانتۋسوۆ «كيرگيزسكايا يگرا توگۋزكۋمالاك» اتتى ماقالاسىن 1906 جىلى جاريالادى، ويىن مۇندا دا «توعىزقۇمالاق» اتالدى. ودان بەرگى ەڭبەكتەردىڭ بارىندە وسى اتاۋ ورنىقتى.ورنىققانى ءوز الدىنا، ونى ماقتانىشتىڭ تيەگىنە اينالدىردىق. ودان باسقا شارامىز دا جوق ەدى. سونداي ويىننىڭ بارىنا ءماز بولدىق، قالپىنا كەلتىردىك، رەسمي قولعا الدىق. ءتىپتى، «قۇمالاق» ءسوزى ارقىلى ونى «شوپاندار الگەبراسى» دەپ پيارجاسادىق. وسىدان كەلىپ، قۇمالاقتى ۇلتتىق كود ەتە باستادىق. شىن مانىندە تاۋ-تاستا تابىلىپ جاتقان بۇل ويىننىڭ تاسقا قاشالعان تاقتاسى سولاي تۇجىرىمداۋعا نەگىز بولا ما، جوق پا، وندا شارۋامىز بولمادى.

ەندى توعىزات ويىنىن زەرتتەگەن، زەردەلەگەن، ونى قالپىنا كەلتىرۋگە قاتىسقان اۆتورلارعا ءسوز بەرەيىك.

س.امانجولوۆ[«توعىزقۇمالاق (قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىنى)»، سارسەن امانجولوۆ جانە قازاق فولكلورى / جاۋاپتى رەد. ءارى قۇراست. ا.س. امانجولوۆ. الماتى: «عىلىم» عىلىمي باسپاورتالىعى, 2004.]: «ۆ ۋكازاننىح 18 لۋنكاح، ۆ كاجدۋيۋ دو ناچالو يگرى كلادەتسيا پو 9 كۋمالاكوۆ (ۆسەگو - 162), ۆو ۆرەميا يگرى ۆ مومەنت حودا يح نازىۆايۋت كونيامي».

ت.سۇلتانبەكوۆ[شاحمات، دويبى, توعىزقۇمالاق. ا.، قازاقستان, 2001]: «ۆ توگۋزكۋمالاكە ەست دۆا نازۆانيا، سۆيازاننىە س لوشادمي. پوياۆلەنيە ەتيح نازۆاني دوكازىۆاەت، چتو يگرا ياۆيلوس ياركو ۆىراجەننىم پروياۆلەنيەم كازاحسكوي دەيستۆيتەلنوستي. «كونيامي» نازىۆايۋت كۋمالاكيۆو ۆرەميا يگرى...». اتالمىش دەرەككوزدەر دە «توعىزاتتىڭ» پايداسىنا سويلەپ تۇر.

​​توعىزقۇمالاق ويىنىنىڭ قۇرىلىمىنا زەر سالا وتىرىپ، ونىڭ سالاتتىلار ومىرىنەن اجىراعىسىز مادەنيەتتەن حابار بەرەتىنىنە كۋا بولامىز. اتاۋلار مەن ۇعىمدار نەگىزىنەن جىلقىعا، اڭشىلىققا جانە كوشپەلى ءومىر سالتىنا قاتىستى. اتالمىش ويىنداعى وتاۋ اتاۋلارى قازاق، قىرعىز، قاراقالپاق حالىقتارىندا ءسال وزگەرىستەرى بولعانىمەن, اۋەلگى تۇتاس مازمۇنعا بارىنشا جۋىق ءارى ءبىرىن ءبىرى تولىقتىرادى. ونى تومەندەگى كەستەدە بەرىلگەن ۇياشىق اتاۋلارىنان [سۇلتانبەكوۆ ت. شاحمات، دويبى، توعىزقۇمالاق. الماتى: قازاقستان، 1967.17-21بەتتەر]، [وروزوباكوۆ ت.، چىلىموۆ ا. توگۋز كورگوول. – بيشكەك، 1997. 12-بەت]  بايقاۋعا بولادى.

بەلگىلى ءتىلتانۋشى، ادەبيەتتانۋشى، فولكلوريست، سارسەن امانجولوۆ ءوزىنىڭ 1936 جىلى «توعىزقۇمالاق» ەڭبەگىندە 9-ۇياشىقتىڭ «اققاسقا»دەپ تە اتالعانىن جازادى.

وتاۋلار

قازاقشا

قىرعىزشا

قاراقالپاقشا

9 وتاۋ

ماڭداي

ووز

كۋ مويۋن

ماڭلاي

8 وتاۋ

كوكمويىن

كوك مويۋن

كوك مويۋن

كوك مويىن

7 وتاۋ

قاندىقاقپان

ەكي تيشتي

ەكي تيشتي

قاڭلى قاقپان

6 وتاۋ

بەلباسار

اك كولتۋك

اك دالى

بەل باسار

5 وتاۋ

بەل

بەل

بەل

بەل

4 وتاۋ

اتسىراتار

دالى

بەلدين الدى

اتسىراتار

3 وتاۋ

اتوتپەس

تەكيلدەك ۋي

جامان ءۇي

ات وتپەس

2 وتاۋ

تەكتۇرماس

ات وتپەس

ات وتپەس

تەكتۋرماس

1 وتاۋ

ارت

كۋيرۋك

كۋيرۋك

ارت نەمەسە تاڭلىق

بۇل ويىندا بارلىق وتاۋى دىمسىز قالعان ويىنشىنىڭ جاعدايىن «اتسىراۋ» ۇعىمىمەن اتايدى، بۇل – اتسىز قالۋ دەگەندى بىلدىرەدى. ەگەر دە ويىن بارىسى اتقا بايلانىسسىز بولعاندا، ونى «قۇمالاقسىراۋ» نەمەسە «تاسسىراۋ» سەكىلدى ۇعىمدارمەن بەرۋگە بولار ەدى. دەمەك، ويىننىڭ باستى اتريبۋتى دا ات بولعانى جانە ءبىر كەزدە «توعىزات» اتالعاندىعى دا وسىدان كورىنەدى; اتسىز قالعان ءومىردىڭ اتتىلى قوعامدا تۇل ەكەندىگىن ءبىلدىرىپ، ۇدەرىستىڭ بۇل احۋالى ويىندى اياقتاۋعا اپارىپ تىرەيدى. ءتىپتى، ويىن كەزىندەگى ءجۇرىستىڭ «كوشۋ» (دومالاۋ ەمەس) ەتىستىگىمەن ايتىلاتىنى دا [تۇركولوگيالىق زەرتتەۋلەر. – استانا، «سارىارقا» باسپا ءۇيى، 2012. – 537-بەت] توعىزقۇمالاقتىڭ «كوشپەلى» بولمىسىن اشا تۇسەدى. بۇدان ءارى ويىننىڭ تۇرپاتى مەن بولمىسىنا تۇسىنىكتەمە بەرۋ ارتىق ەتەدى.

قازاق تا، قىرعىز دا «قۇمالاقتان» قۇتىلعىسى كەلمەيدى، قىرعىزشا «توعىزكورگوول» اتاۋىنداعى «كورگوول» ءسوزى ماڭعولشا دا «قۇمالاقتى» بىلدىرەدى. بۇعان اراكىدىك جينالعاندا، «قۇمالاق» ءسوزىن كۇلكىگە اينالدىرىپ، بالالاردىڭ ءوزارا مىرس-مىرس كۇلەتىنىن، ولاردى وزگە وينامايتىن بالالاردىڭ مازاقتايتىنىن وڭىرلەردەگى باس باپكەرلەردەن ەستىپ ءجۇرمىز. بۇعان ورىسشا قالىپتاسىپ كەلە جاتقان توعىزقۇمالاقشىلاردى «كۋمالاشنيكي» دەيتىن ورىسشاسىنىڭ ءوزى-اق ايتىپ تۇر. قىسقاسى، وسپىرىمدەردى اتاۋمەن شوشىتۋعا نەگىز قالىپتاسقالى قاشان. ءتىپتى، «توعىزقۇمالاق» دەگەن شۇباتىلعان ويىن اتاۋىنىڭ بالا تۇگىلى وزگە جۇرتتىڭ ءتىلى زورعا كەلەتىنىن ەسكەرمەي قويا تۇرالىق.

توعىزقۇمالاقتىڭ الەمگە تارالۋىنا ونىڭ اتاۋىمەن قوسا جۇرەتىن «قارا پيارى» كەدەرگى بولادى. ءاربىر سۇراعان جۇرتقا بالاماسىن «باراني پومەت» دەسەك، قانداي كۇلكىگە «كەنەلەتىنىمىزدى» شەتكە شىققان ويىنشىلاردىڭ ءوزى-اق ايتىپ ءجۇر. بەلگىلى توعىزقۇمالاقشى ءارى زەرتتەۋش، ماقسات شوتاەۆ  [«شەتەلگە شىققاندا ويىننىڭ اتاۋىنىڭ ماعىناسىن اشۋعا ۇيالامىز» ويىننىڭ اتاۋى جونىندە بىلاي دەيدى: «  2006 جىلى ءبىز لوندون وليمپياداسىنا بارار كەزدە، قاي اتاۋمەن اپارامىز، قايتكەندە ونىڭ ءمان-ماقساتى بۇزىلماي جەتەدى دەگەن تالقى بولدى. بىراق، سول كەزدەگى توعىزقۇمالاقشىلار وسى اتاۋدا قالعانىن قالاپ، اتاۋ تۋراسىندا زەرتتەمە جاساپ، تەوريالىق جاعىن بەكىتە تۇسۋگە ۋادە بەرگەن ەدى. بىراق، ول ۋادە ورىندالعان ەمەس... شەتەلگە شىققاندا ويىننىڭ اتاۋىنىڭ ماعىناسىن اشۋعا ۇيالامىز دا، «قۇمالاق» ءسوزىن اۋدارساق، بىرقاتار شەتەلدىك ارىپتەستەردىڭ مىيىعىنا كۇلكى ۇيىرىلەدى. يسپاندار، نەمىستەر، تۇرىكتەر سۇراعىشتايدى. امال جوق، ولارعا قويدىڭ ءناجىسى ەكەنىن اۋدارۋعا تۋرا كەلەدى، سوسىن ولار ونىڭ ويىنعا نە قاتىسى بارىن ۇقپاي دال بولادى...»

شىنتۋايتىندا، «قۇمالاق» ءسوزى قوي-ەشكىنىڭ،تۇيەنىڭ،قوياننىڭ ءناجىسى دەگەن ۇعىمدى كەيىنىرەك جۇقتىرعان، بۇل ءسوز قۋما+لاق تىركەسىنەن تۋىنداعان كادىمگى «دومالاق» (شاريك) ۇعىمى بولاتىن. جارايدى، ويىننىڭ «توعىزقۇمالاق» اتاۋىن الاستاپ كەرەك ەمەس، قولدانىستا بولا بەرسىن، ەگەر سونشالىقتى ودان اجىراۋ قيىن بولسا... بىراق رەسمي تۇردە، ءتىپتى، عىلىمي سيمپوزيۋم ارقىلى بولسا دا، ويىننىڭ ەجەلگى «توعىزات» اتاۋىن كۇلكىگە ۇشىراماي تۇرىپ، قايتارۋدى قولعا العان ابزال. وعان سەبەپ پەن دايەكتەردى كەلتىردىك.

سوندا «توعىزات» نە بەرەدى؟ بۇل شىنىمەن دە – وزەكتى ماسەلە! «قۇمالاق» ءسوزىن ايتۋعا دا، ماعىناسىن اشۋعا دا قولايسىزدىقتان قۇتقارادى. التىمىڭجىلدىق ومىرشەڭ ۇلتتىق كودىمىزدى قالپىنا كەلتىرىپ، ءتۇبى ءبىر ميلليونداعان تۇركىلەردءىڭ ويىندى «توعىزات» اتاۋ ارقىلى بىردەن ىقىلاستارىن وياتامىز. «ات» ءسوزى بارلىق تۇركىگە  تانىس، ورتاق. تۇركىلەرگە تارالعان ويىندى، ودان ارى الەمگە تاراتۋ اسا جەڭىل بولماق. كەشەگى ساق پەن عۇننىڭ تىكەلەي ۇرپاعى ەكەنىمىز، حاندىق مەملەكەت تۇرپاتىنىڭ وسى ويىننىڭ استارىنداعى مازمۇن بولىپ تۇرعانىن ايتساق، زەردەلىك ويىندى الەمدىك ابىروي كۇتىپ تۇر. ەڭ باستىسى، ويىننىڭ اتاۋىندا – ونى دامىتۋ مەن تاراتۋدىڭ ستراتەگياسى بۇعىپ جاتىر. سونى ەسكەرۋ كەرەك.

س.ەرعالي،

توعىزقۇمالاق فەدەراتسياسىنىڭ استانا قالالىق فيليالىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى.

پىكىرلەر