قىزىلجارداعى قازاق مەكتەبىنىڭ ازدىعى وعان دەگەن قاجەتتىلىكتىڭ كورسەتكىشى مە، ءالدا باسقا سەبەبى بار ما؟
2023 جىلى ءماجىلىس دەپۋتاتى نارتاي سارسەنعاليەۆ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى مەكتەپتەر جايلى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، ءوز پاراقشاسىندا بىرنەشە ماڭىزدى ماسەلەنى كوتەرگەن بولاتىن.
دەپۋتات ۇسىنعان دەرەكتەرگە سايكەس، وبلىستا 454 مەكتەپ جۇمىس ىستەيدى، ونىڭ ىشىندە 112-ءسى – قازاق مەكتەبى، 246-سى – ورىس مەكتەبى، ال 96-سى – ارالاس مەكتەپتەر. سونىمەن قاتار، رەسمي مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، وبلىستاعى 72 360 وقۋشىنىڭ تەك 18 447-ءسى عانا قازاق تىلىندە ءبىلىم الادى.
تىلدەر باسقارماسىنىڭ جازىعى نە؟
مەملەكەتتىك تىلدە وقۋعا دەگەن نيەت، اسىرەسە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا باسەڭ ەكەنى ءالى كۇنگە دەيىن بايقالادى. بۇل تۋرالى ءتىل جاناشىرى، قىزىلجار تۇرعىنى دا اشىپ ايتتى.
"وبلىس حالقىنىڭ 35-38 پايىزىن قازاقتار قۇرايدى. پەتروپاۆل قالاسىنىڭ وتىز پايىزعا جۋىق تۇرعىنى – قازاق. قالادا شامامەن قىرىق مەكتەپ بولسا، سونىڭ التاۋى عانا قازاق مەكتەبى. وسىدان-اق، پايىمداۋعا بولادى. بىلتىرعى ستاتيستيكاعا سايكەس، 9600 قازاقتىڭ بالاسى ورىس مەكتەبىندە، ورىس سىنىبىندا وتىر. 9600 بالا دەگەن تۇگەلدەي ون مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى عوي»، - دەيدى جانات مۇحاممەدجان.
ول بۇل ماسەلەدە تىلدەردىڭ دامىتۋ باسقارماسىنىڭ جۇمىسى توقتاتىلعانى دۇرىس بولمادى دەپ ەسەپتەيدى.
«قاراعاندى، تالدىقورعان قالاسىندا، بىرنەشە وبلىستا تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى بار. 2018 جىلى بىزدە وسى باسقارمانىڭ جۇمىسىن توقتاتىپ تاستادى. سودان سوڭ بۇل سالادا كەرى كەتۋ پروتسەسى باستالدى. مىسالى، 2001-2010 جىلدارعا ارنالعان تىلدەردى دامىتۋدىڭ جوسپارى، 2011-2020 جىلعا ارنالعان جيىرما جىلدىق باعدارلامالار بولدى. سول ۋاقىت بويى جاسالعان جۇمىستار قازىر كەرى كەتىپ جاتىر. تىلگە بايلانىستى ماسەلە كوپ. بىزدە ەكى اۋدان بار. ەكى اۋداندا ءبىر عانا قازاق مەكتەبى بار. ول اۋداندا شامامەن ەلۋ اۋىل بولسا، ورتاق ءبىر عانا مەكتەپ بار دەپ ەلەستەتە بەرىڭىز. ال بۇل ماسەلەمەن اينالىساتىن تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى جوق. سول سەبەپتەن وسىنداي ماسەلەلەر قوردالانىپ قالعان»، - دەيدى بەلسەندى.
«ولسەم دە بالامدى ورىس سىنىبىنا بەرمەيمىن»
جانات مۇحاممەدجان قازىرگى قالىپتاسقان احۋالدىڭ تاعى ءبىر سەبەبىن ايتتى.
«بىزدە بۇگىنگى كۇنگى پروبلەما - بالا ءتىلىنىڭ ورىسشا شىعۋى. ەكىنشىدەن، قالاداعى كوپ اتا-انانىڭ ون بەس پايىزى عانا قازاقشا ويلايدى، سويلەيدى. ال قالعان ون بەس پايىزى ايتەۋىر جۇرگەن قازاق", - دەيدى جانات مۇحاممەدجان.
الەۋمەتتىك جەلىدە @n_senberinde پاراقشاسىندا وسى ماسەلەگە قاتىستى ارنايى جازبا جاريالانعان.
«سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعى — پەتروپاۆلدا قازاق تىلىندە وقىتاتىن مەكتەپتەر سانى ورىس مەكتەپتەرىنەن ەكى ەسە از. ونىڭ سەبەبى انىق سياقتى. پەتروپاۆل — قازاقستانداعى قازاقتار ۇلەسى جالپى قالا تۇرعىندارى ۇلەسىندە باسىم ۇلتقا اينالماعان جالعىز ءوڭىر. رەسمي دەرەك بويىنشا، قالا تۇرعىندارىنىڭ 50 پايىزى — ورىستار، 35 پايىزى — قازاقتار.
دەگەنمەن قالاداعى قازاق بالالارىنىڭ 40 پايىزدان استامى اتا-انالارىنىڭ شەشىمىمەن ورىس تىلىندە ءبىلىم الادى. بۇعان نە سەبەپ؟» - دەلىنگەن جازبادا.
«بالالار كوبى گادجەتتەرگە بەيىم عوي، مۋلتفيلمدەر، بالالارعا ارنالعان ۆيدەولار كوپ كورەدى. مۋلتفيلمدەردىڭ كوبى ورىسشا تىلدە، ورىس ءداسۇرى مەن باتىس مادەنيەتىن كوپتەپ دارىپتەيدى. سونىڭ سالدارىنان بالالار ورىس ءتىلىن تۋا سالا مەنگەرىپ، اتا انالارى قازاق ءتىلى بازاسىن ۇيرەتسە 2 تىلدە سويلەيتىن بالا بولادى، ال ەگەر اتا انالاردىڭ قازاق ءتىلىن بىلمەي نەمەسە ۇيرەتەتىن ۋاقىتى مەن قالاۋى بولماسا بالا ورىس تىلدە سويلەيدى دەپ سانايمىن»، - دەپ جازبا استىنا @sarsenbai_mt ەسىمدى وقىرمان ءوز ويىن قالدىرعان.
ال @madinatx ەسىمدى وقىرمان:
«ۇيدەگىدەردىڭ ءبارى ورىسشا سويلەگەن. بىراق مەنى قازاق سىنىبىنا جىبەرگەن. ال مەنەن كەيىن تۋعان بالالار ورىس سىنىبىندا ءبىلىم الىپ جاتىر. قازىر 4 كۋرستامىن، قازاق تىلىندە وقيمىن. ءيا، كەيبىر كەزدەردە قيىن بولدى. دەگەنمەن، ولسەم دە بولاشاق بالالارىمدى ورىس سىنىبىنا بەرمەيمىن»، - دەپ جازعان.
بۇعان «سوۆەت وداعىن اڭساعاننان شىعار»، - دەپ @janibek_nurysh دەگەن تەكپەن Instagram قولدانۋشىسى پىكىر قالدىرعان.
سىمبات ناۋحان
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
