تاشكەنت وبلىسى تاشكەنت اۋدانىنداعى ورتا مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە سەلك ەتكىزەرلىك تاپسىرما بەرىلىپتى. مۇعالىمدەر ەندى حيدجاب كيەتىن، جۇما نامازعا باراتىن وقۋشىلار مەن اتا-انالاردىڭ ءتىزىمىن جاساۋى كەرەك. بۇل تۋرالى islam.kz سايتى دەرەككوزگە سىلتەمە جاساپ حابارلادى.
"وزودليك" رەداكتسياسىنا تۇسكەن انكەتادا وقۋشى مەن اتا-اناسىنىڭ اتى-ءجونى، تۇرعىلىقتى جانە جۇمىس ورنى كورسەتىلگەن. بۇعان قوسا، مۇعالىمدەر اتا-اناسى شەتەلدە جۇرگەن، نەمەسە ەكسترەميستىك اعىمدى جاقتايتىن وقۋشىلاردى كورسەتۋى ءتيىس.
تاشكەنت اۋدانىنداعى №12 ورتا مەكتەپ مۇعالىمىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل ءتىزىمدى اتا-انالار بىلمەۋى كەرەك. مۇعالىمدەر مالىمەتتى اۋدان اكىمشىلىگىنە 2 قازانعا دەيىن تاپسىرۋى كەرەك ەكەن.
تاشكەنت اۋدانىنداعى بىرنەشە مەكتەپتىڭ باسشىلىعى مۇنداي مالىمەت تاشكەنت قالاسى اكىمىنىڭ تاپسىرۋىمەن جينالىپ جاتقانىن حابارلادى. دەسەك تە، بۇل انكەتادان حاباردار بولعان بىرەر اتا انا ءوز نارازىلىقتارىن بىلدىرۋدە. «وقۋشىلاردى ءدىني سەنىمى ءۇشىن قۋدالاماق پا؟» دەگەن سۇراققا اتا انالار ماردىمدى جاۋاپ الا الماي وتىر. بيلىك تاراپى مۇنداي انكەتا وقۋشىلاردى ەكسترەميستىك ءدىني اعىمدار جەتەگىنەن قورعاۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلىپ جاتقانىن العا تارتادى.
ايتا كەتەيىك، وزبەكستاندا قوعامدىق ورىنداردا، مەكتەپتەردە، جوعارى وقۋ ورىندارىندا حيدجاب كيىپ جۇرۋگە تىيىم سالىنعان. ەكى جىل بۇرىن رەسپۋبليكادا بىرىڭعاي مەكتەپ فورماسى ەنگىزىلدى.
بىزدەگى احۋال قانداي؟
وزبەك ەلىندە ءدىني سەنىممەن استىرتىن كۇرەس باستالدى دەۋشىلەر كوپ. الايدا باسقا-باسقا وزبەكستان ءدىن ماسەلەسىنە قاتىستى تەتىكتەرىن قازاقستاننان الدەقايدا ەرتەرەك بۇراپ، رەتتەپ باستاعان. ۋاحاببيزم، سالافيزم سىندى تەرىس اعىمداعى دىنكەشتەر وزبەكستاننان تاباندارىن جالتىراتقالى قاشان. وكىنىشكە قاراي، وزبەكتىڭ جەرىنەن باس ساۋعالاي قاشقان ەكسترەميستىك كوزقاراستاعى دۇمشەلەر قازاقستانعا ءوتىپ، ءبىزدىڭ جەرىمىزدە قانشاماسى قالىپ قويعان ەدى. قازاق ەلىنىڭ زاڭىنىڭ سولقىلداقتىعىن وزدەرىنە ءتيىمدى پايدالانعان تەرىس ءدىني اعىم وكىلدەرى بۇل كۇندە تامىرىن تەرەڭگە جايعانى سونشا، بىرتىندەپ ساياسي بيلىككە دە ارالاسا باستادى. رەتى كەلىپ جاتسا، ساياسي بيلىك مىنبەرىنەن ءوز ءپاتۋالارىن تىقپالاۋدان تايىنبايدى. وزبەك ەلىندەگى انىقتامالىق انكەتا مەن قازىرگى قازاق دالاسىنداعى ءدىني احۋالدى سالىستىرا وتىرىپ قاۋىپتىڭ قاي تۇستان تونەتىنىن اڭعارۋ قيىن بولماس، ءسىرا.
«وتە دۇرىس! وزبەك بيلىگى وتە ساق. الگىندەي انكەتا بەكەر جۇرگىزىلىپ جاتقان جوق. دەمەك، تەرىس ءدىني اعىم وكىلدەرىنىڭ «ءيىسىن» سەزگەن وزبەك بيلىگى. ونداي دۇمشەلەر ساڭىراۋقۇلاقتاي قاپتاپ، كوبەيمەي تۇرعاندا، ناقتى شارا قولدانۋ كەرەك. ايتپەسە، قازاقستانداعى سياقتى دۇمشەلەردى اۋىزدىقتاي الماي قالادى. ءدىن دەگەن دۇنيەنى زاڭمەن مىقتاپ بەكىتىپ، تىرپ ەتكىزبەي تاستامايىنشا، تىنىشتىق جوق، مەنىڭشە. بىزدە قالاي؟ ءار اۋىلدا كەمى ەكى مەشىتتەن بار قازىر. سول مەشىتتىڭ بارىندە شىنايى مۇسىلماندار ءجۇر دەگەنگە سەنەسىز بە؟ ال شوقشا ساقالى شوشاڭداعان سالافيت، ۋاحاببيتتەر ەل ءىشىن ەمىن- ەركىن كەزىپ، ۋاعىزىن ايتىپ جۇرگەنى اناۋ. وسىدان كەيىن نە ايتۋعا بولادى؟»، دەيدى تۇركيادا ءدىنتانۋ سالاسىن زەرتتەپ جۇرگەن الماس ورىنباي.
«ءدىننىڭ ساياساتقا ارالاسقانى، قوعامنىڭ قۇرىعانى دەپ سانايمىن. وزبەكستان بۇل ماسەلەدە وتە تياناقتى تىرلىكتەر اتقارۋدا. وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ ەلدە ءالى كۇنگە دەيىن ءتۇرلى ءدىني سەنىمدەگى ادامدار اراسىنداعى الاۋىزدىق، ءتىپتى دۇشپاندىق ورشىمەسە، توقتار ەمەس. قازاقستان ءتۇرلى ۇلتتار مەكەندەگەن جەر. سوندىقتان مۇنداي ەلدە ەڭ الدىمەن، ءدىني سەنىم ماسەلەلەرى زاڭمەن رەتتەلۋى كەرەك ەدى. وزبەكستاننان بۇل تۇرعىدا ۇيرەنەرىمىز از ەمەس. تەرىس ءدىني سەنىمدەگى ادامداردان قوعامدى تازارتۋ ءۇشىن بار كۇشتى سالماسا، بولاشاقتا قازاق بيلىگىنە تونەتىن ەڭ ۇلكەن قاۋىپ سولاردان بولادى»، -دەيدى ساياساتتانۋشى ەركىن سابىربەك.
قالاي دەسەك تە، وزبەك اعايىننىڭ تەرىس ءدىني اعىم وكىلدەرىمەن كۇرەسىنەن ۇيرەنەرىمىز كوپ. قازاق دالاسىن دا جات اعىمدى جاقتاۋشى، ۇلتتىڭ قۇندىلىعىنا قول سالىپ، استىرتىن ارام نيەتىن جۇزەگە اسىرۋعا اسىعىپ، جاناتالسقانداردان تازارتاتىن ۋاقىت جەتتى. وسى بەتىمەن كەتە بەرسە، تۇبىندە قازاق دەگەن ۇلتتىڭ تامىرىنا تەرىس اعىم وكىلدەرى جەتپەسىنە كەپىلدىك جوق.
راۋانا ديماشقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
