از ۋاقىت بۇرىن «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى زەينەتاقى قورىنداعى اقشانى قايتارۋدىڭ زاڭدى جولى بارى تۋرالى قىسقاشا ماقالا جاريالاعان ەدى. وسى ماقالاعا بايلانىستى رەداكتسيامىزعا حابارلاسقاندار مەن الەۋمەتتىك جەلىدە پىكىر جازعانداردىڭ سانى وتە كوپ بولدى. ءبارىنىڭ سۇراعى بىرەۋ عانا. «زەينەتاقى قورىندا جينالعان اقشامىزدى الا الامىز با؟» بۇگىن وسى سۇراققا وسى ماسەلەمەن بەس جىلدان استام ۋاقىت اينالىسىپ جۇرگەن تانىمال زاڭگەردىڭ بەرگەن جاۋابىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
«زەينەتاقى قورىنداعى اقشاڭىزدى الۋعا بولادى»
جانگەلدى سۇلەيمەنوۆ,زاڭگەر: «قازىرگى ءبىزدىڭ زەينەتاقى قورىمىز ءتيىمسىز قۇرىلىم. بۇل تۋرالى بەس جىلدان بەرى ايتىپ، جازىپ، سوتتاسىپ كەلەمىن. بىرىڭعاي زەينەتاقى جيناقتاۋ قورىن (بجزق) قايتا قۇرۋ تۋرالى سان رەت باستاما كوتەردىم. پاندەميا جاعدايى وسى زەينەتاقى جيناقتاۋ قورىنىڭ ءبىرتالاي بىلىعىن جانە تۇككە كەرەكسىزدىگىن وسى جولى تاعى دا اشىپ كورسەتتى. كوپ ادام كارانتين كەزىندە جۇمىسسىز، جالاقىسىز قالدى. ۇكىمەت 42500 تەڭگەدەن جاردەماقى تولەگەن بولدى. الايدا بۇل اقشانى جالاقىسىز، كارانتينگە جابىلعان بارلىق ادام المادى. ەڭ سوراقىسى، جۇمىسسىز، اقشاسىز قالعان ازاماتتاردىڭ بارلىعىنىڭ دا وسى ۋاقىتقا دەيىن جينالعان زەينەتاقى قورىندا اقشاسى بولا تۇرىپ، ونى الۋىنا مۇمكىندىك بەرىلمەدى. وتە قيىن جاعدايعا قالسا دا، حالىقتىڭ ءوز اقشاسىنان ەڭ بولماسا بەلگىلى ءبىر كولەمدەگى اقشا بەرىلمەدى. مىسالى، بىرەۋدىڭ ءبىر، بىرەۋدىڭ ەكى ميلليونعا جۋىق جينالعان اقشاسى بار سول قوردا. وكىنىشكە قاراي، ەشكىم زەينەتاقى قورىنان ءبىر تيىن دا الا المادى، ياعني ۇكىمەت رۇقسات بەرمەدى. ادامدار تاماققا، پاتەرىنە، ءدارى الۋعا اقشا تاپپاي ساندالعانىنا قاراماستان، بيلىك تاراپىنان ەشقانداي ماردىمدى قولداۋ كورسەتىلمەدى.
بجزق ءتيىمسىز قور دەپ نە ءۇشىن ايتتىم، وسىعان جاۋاپ بەرەيىن. جۇمىس ىستەيتىن بارلىعىمىز اي سايىن وسى قورعا ايلىعىمىزدىڭ ون پايىزىن مىندەتتى تۇردە اۋدارىپ وتىرامىز. بۇل وتە كولەمدى اقشا. ءبىرىمىز ون مىڭ، ءبىرىمىز بەس مىڭ دەگەننىڭ وزىندە اي سايىن بجزق-عا ميللاردتاعان اقشا تۇسەدى. بجزق ءبىزدىڭ وسى اقشامىزدى ۇلتتىق بانككە ينۆەستيتسيالاۋ ءۇشىن اۋدارادى. ءوز كەزەگىندە ۇلتتىق بانك نە ىستەيدى؟ ءبىزدىڭ اقشامىزدى وزىمىزگە نەسيە رەتىندە ون-جيىرما پايىزبەن بەرەدى. تۇسىنەسىز بە، ءبىزدىڭ ءوز اقشامىزدى وزىمىزگە وسىنداي پايىزبەن بەرەدى.
ال ەندى وسى بجزق-دا جينالعان اقشامىزدى قالاي قايتارۋعا بولادى؟ ەستەرىڭىزدە بولسا، ۇكىمەت مىنبەرىنەن قورداعى اقشا تۋرالى اقىلداسىپ، بالكىم ازاماتتاردىڭ ءۇي الۋى ءۇشىن العاشقى جارنا ەتىپ بەرۋ جاعىن قاراستىرامىز دەگەندەي اڭگىمەلەر ءجۇردى. بۇل ءسوز وسى كارانتين كەزىندە دە كوتەرىلىپ، اياعى سۇيىلىپ، بارىپ باسىلدى. ءۇش ميلليوننان ارتىق اقشا جينالسا عانا قوردان اقشا الۋعا بولاتىنى تۋرالى باستاما كوتەرىلدى. بۇل ابسۋرد قوي! ويتكەنى ءبىزدىڭ ەلدەگى ازاماتتاردىڭ باسىم بولىگىنىڭ جالاقىسى ەكى ءجۇز مىڭ تەڭگەنىڭ اينالاسىندا دەپ ەسەپتەسەك، وندا بجزق-داعى اقشانىڭ كولەمى ءارى كەتسە، ەكى ميلليوننىڭ شاماسىندا. سايىپ كەلگەندە، شەنەۋنىكتەر قۇر سوزبەن جۇرتتى تاعى دا الداپ قويدى. ەندى قايتپەك كەرەك؟
قازىرگى زاڭ بويىنشا بجزق-داعى اقشانى الۋدىڭ تەك ەكى عانا جولى بار. ءبىرى- زەينەت جاسىنا جەتپەي باقيلىققا اتتانساڭىز، ەندى ءبىرى -ازاماتتىقتان باس تارتۋ، باسقا ەلگە كەتۋ. ەكەۋى دە ءتيىمسىز. ولگەننەن سوڭ قورداعى اقشاڭنىڭ ساعان پايداسى جوق. ال ەندى ارزىمايتىن سول اقشا ءۇشىن ازاماتتىقتان باس تارتۋ تاعى دا قيسىنسىز.
باسقالاي جولى بار ما بجزق-داعى اقشانى الۋدىڭ؟
ءوز تاراپىمنان بىرنەشە جولدى ايتار ەدىم. بىرىنشىدەن، زەينەتاقىعا بايلانىستى زاڭعا وزگەرىس ەنگىزىپ، ازاماتتاردىڭ بجزق-داعى اقشاسىنىڭ ءبىر بولىگىن الۋىنا مۇمكىندىك بەرۋ. مىسالى، جۇمىسىنان ايىرىلعان ادامعا جيناعان اقشاسىنىڭ ءبىر بولىگىن بەرۋ تۋرالى زاڭ شىعارۋ كەرەك. 42500 تەڭگەدەن گورى، بۇل الدەقايدا دۇرىس بولار ەدى.
ەكىنشى جولى بجزق-نى تاراتىپ، قور ەمەس، بانك سەكىلدى ەتىپ قايتا قۇرىلىمداۋ كەرەك. ءار ادامنىڭ جەكە شوتى اشىلىپ، اي سايىنعى زەينەتاقى جارناسى شوتىنا ءتۇسىپ وتىرادى. قازىرگىدەي قيىن جاعدايدا ادامدار وزىنە قاجەتتى اقشانى شوتىنان قارىز رەتىندە نەمەسە نەسيە رەتىندە شەشىپ الۋىنا مۇمكىندىك بەرىلۋى كەرەك. ياعني، ءسىز ءوز اقشاڭىزدىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىن نەسيە رەتىندە شەشىپ الاسىز دا، سول اقشاڭىزدى پايىزىمەن قايتا قۇياسىز. ءوز ەسەپ شوتىڭىزعا. سوندا ءسىزدىڭ اقشاڭىز ءوز ورنىن جوعالتپايدى، كەرىسىنشە ەسەلەنىپ وسە بەرەدى.
ءۇشىنشى جولى ەڭ راديكالدى جول. بۇل جولدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قازىرگى زەينەتاقى جۇيەسىن تۇبەگەيلى قۇرتىپ، بۇرىنعى كەڭەستىك داۋىردەگى زەينەتاقى جۇيەسىنە اۋىستىرۋ بولىپ تابىلادى. ايتىلعان ءۇش جولدىڭ كەز كەلگەنىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءبىر عانا جول بار. ول زاڭعا وزگەرىس ەندىرۋدى تالاپ ەتۋ. ال مۇنى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ارينە، جوعارى جاقتان باستاما كوتەرىلگەنى دۇرىس ەدى. الايدا بىزدە ونداي باستامانىڭ كوتەرىلۋى ەكىتالاي بولعاندىقتان، ەڭ دۇرىسى حالىق بولىپ تالاپ ەتۋ عانا.
ەگەر جيىرما، وتىز مىڭ ادامنىڭ قولىن جيناپ، وسى باستامانى كوتەرەر بولساق، ناتيجە شىعارۋعا بولادى دەپ ويلايمىن. ول ءۇشىن باستاماشىلار توبى قۇرىلىپ، وسى توپتىڭ اياسىندا بىرىگۋ قاجەت. بار بولعانى وسى عانا. بۇل ەڭ توتە جول جانە بۇل ەڭ زاڭدى جول».
P.S ەستەرىڭىزگە سالىپ وتەيىك، بۇل باستاما اسىرەسە، وسى كارانتين كەزىندە قاتتى كوتەرىلدى. باستامانى قولداۋشىلار سانى دا از ەمەس. الايدا ازىرگە كوبىنەسە ءورىستىلدى وقىرماندارعا عانا تارالىپ جاتقان اقپارات بولعاندىقتان، ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەردىڭ بۇل باستامانى ءبىرى بىلسە، ءبىرى حابارسىز. زەينەتاقى قورىنداعى اقشاڭىزعا قاتىستى ماسەلە تۋرالى، اقشاڭىزدى قايتارۋدىڭ جولىن بىلگىڭىز كەلسە، سىلتەمەمەن ءوتىپ، ءتۇرلى اقاپارتتار مەن پىكىرلەردى وقىپ شىعۋىڭىزعا بولادى.
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو: اشىق دەرەككوزدەردەن الىندى.
