استانادا وتشاشۋ بولدى دەپ، ەرتەسىنە داۋرىعىپ جاتقان كۇن ەسىڭىزدە مە؟ مىنە، سول كۇنى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكسكە قول قويدى. بىلتىردان بەرى حالىقتىڭ قارسىلىعىنا ۇشىراعان بۇل كودەكستە دونورلىق، ياعني ءمايىتتىڭ ورگانىن الۋ تۋرالى باپتار بار. ادام كوزى تىرىسىندە اعزاسىن بەرۋدەن باس تارتىپ، ونى زاڭداستىرىپ تىركەمەسە، ءدارىگەرلەر ول ادام قايتىس بولعان سوڭ قاجەت دەپ تاپسا، ساۋ اعزالارىن الۋعا قۇقىلى بولادى. بۇل زاڭعا ازداپ وزگەرتۋ ەنگىزىلدى، ەگەر ارتىندا قالعان ارنايى وسيەت حاتى بولماسا، تۋىستارىنىڭ ءبىرىنىڭ كەلىسىمىن الۋ مىندەتتى.
سونىمەن، جاڭا زاڭ بويىنشا ءمايىتتىڭ ماسەلەسى قالاي شەشىلەدى ەكەن، تالداپ كورەيىكشى. «ادىلەت» سايتىندا جاريالانعان زاڭنىڭ 29-4 بابىندا ساۋ ورگانداردى ەۋرازيالىق وداققا كىرمەيتىن ەلدەرگە بەرۋگە جانە وسى ەلدەردەن اكەلۋگە ارنايى ليتسەنزيا الىناتىنىن كورسەتىپتى. دەمەك، ەندى ءمايىتتىڭ جارامدى ورگاندارى شەتەلگە بەيمارال ساتىلادى. بۇعان دەيىن ولگەن ادامنىڭ ورگاندارى استىرتىن، جاسىرىن ساۋدالانسا، ەندى ەشقانداي كەدەرگى جوق. بار بولعانى وسى كودەكستىڭ 142-بابىن باپپەن جۇزەگە اسىرسا، جەتكىلىكتى.
«اناتوميالىق سىي» دەپ اتالاتىن بۇل باپتا «ارەكەتكە قابىلەتتى ادامنىڭ ءوز تىندەرىن جانە (نەمەسە) اعزالارىن (اعزالارىنىڭ بولىكتەرىن) ءتىرى كەزىندە دە، قايتىس بولعاننان كەيىن دە ءوز ەركىمەن قۇرباندىق ەتۋى، ونى تيىسىنشە رەسىمدەگەن شارتى نەمەسە وسيەتى ارقىلى ادام جۇزەگە اسىرادى». بۇل تارماقتى ءوزىمىزدىڭ تۇسىنىكتى قازاقشامىزعا اۋدارساق، «كوزىڭىز تىرىدە ارنايى وسيەت رەتىندە «ساۋ ورگانىمدى الۋعا قارسى ەمەسپىن» نەمەسە «اناتوميالىق سىيلىق بولعىم كەلەدى» دەپ حات جازۋ كەرەگىن ايتادى. دەسەك تە، تارماقتى قايتالاپ مىڭ رەت وقىساڭىز دا، ءبىر تۇسىنبەيتىن تۇسى بار. «ءتىرى كەزىندە دە، قايتىس بولعاننان كەيىن دە ءوز ەركىمەن قۇرباندىق ەتۋى» دەيدى. بۇل نە؟ ءتىرى كەزدە تۇسىنىكتى. ال ولگەن ادام قالاي ءوز ەركىمەن ورگانىن قۇرباندىققا شالادى؟ الدە ءبىزدىڭ دارىگەرلەر ارۋاقتارمەن تىلدەسەتىن قاسيەتكە يە مە؟
«وسيەت قالدىرعان مايىتتەن بولەك، تابىلعان كۇننەن باستاپ قىرىق بەس كۇن ىشىندە تانىلماعان جانە سۇراۋى بولماعان ادامداردىڭ مايىتتەرى دە اناتوميالىق سىي رەتىندە تانىلادى» ەكەن. الداعى ۋاقىتتا ەلىمىز بومج اتاۋلىدان تىپ-تيپىل تازارىپ جاتسا، ولاردىڭ ءسوزسىز «اناتوميالىق سىيلىققا» اينالعانىنا كۇمانىڭىز بولماسىن. سىيلىق قانا بولماي، ءتىرى كەزىندە كورمەگەن شەتەلدى ورگاندارى «كورەتىنى» تاعى بار.
«اناتوميالىق سىي بيولوگيالىق-مەديتسينالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ءۇشىن عىلىمي، عىلىمي-پراكتيكالىق جانە وقۋ ماقساتتارىندا پايدالانىلۋى مۇمكىن» دەپ كورسەتىلىپتى زاڭ تارماعىندا. باسقا باسقا، قازاقستاندا قانداي عىلىمي زەرتتەۋ جاسالماق؟ ول زەرتتەۋدى قاي عالىم جاساۋى مۇمكىن؟ عىلىمي اتاعىن قارا ەڭبەكپەن العانداردان گورى، ساتىپ العاندارى وتە كوپ ءبىزدىڭ ەلدە عىلىم ءسوزىن ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق ەمەس پە، قالاي ويلايسىز؟
قالاي دەسەك تە، زاڭعا پرەزيدەنت قول قويدى. ونى ورىنداۋ مىندەتى اربىرىمىزگە جۇكتەلمەك. سونىمەن، «اناتوميالىق سىيلىق» بولعىڭىز كەلە مە، الدە انا دۇنيەگە «ءبۇتىن» كەتكىڭىز كەلە مە، ونى قازىردەن وسيەت حات جازۋ ارقىلى انىقتاپ قويعانىڭىز ابزال. ايتپەسە...
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
