– ءا، دارىگەر مە ەدىڭىز؟ – دەدى اۆگۋست پۋكۆستل، ءوزى ۇيىقتاپ جاتقاندا كەلگەن ەڭگەزەردەي كىسىگە توسەگىنەن زورلانا كۇلىپ، – تەككە اۋرە بولعانسىز، ماعان جاردەمىڭىز تيمەيدى. ايتسە دە، وسى تۇرعانىڭىزدى پايدالانىپ مىنا حالگە قالاي جەتكەنىمدى سىزگە قىسقاشا ايتىپ بەرەيىن. مەن سۋرەتشىمىن. سىزبالالار مەن كەسكىندەمەلەر سالۋ مەنىڭ كاسىبىم...
– بىراق...
– مەنىڭ ءومىرىم ءسىزدى كوك تيىن دا قىزىقتىرمايدى دەمەكسىز عوي، – دەدى اۆگۋست سىزدانا كۇلىپ، – سەلك ەتپەس، تاسباۋىردىڭ ءسىز دە ءبىرى مە ەدىڭىز. سوقتاۋىلداي ازاماتتىڭ قايتىپ تۇرماستاي توسەكتە بۇك ءتۇسىپ قالعانى ءسىزدىڭ باقايىڭىزعا دا كىرمەيتىن بولدى عوي. ءولىم ۇيقىسىنان ويات دەپ، سىرتتان دوس بولعانسىعان بىرەۋدىڭ كورسەتۋىمەن كەلگەنسىز دە، ال بۇل ءۇشىن مەن سىزگە سىرقاتىم جايلى ايتىپ بەرسەم كەرەك. امسە، قانداي ءومىر سۇرگەنىمدى ەستىپ الماي، سىرقاتتىڭ نەدەن جابىسقانىن قالاي بىلمەكسىز...
– بىراق...
– مەنى الاقاندارىنا ساپ ماپەلەپ ءوسىردى، وبالى كانەكەي. ۇزاماي، ءبىر تەسەرى بار بالا ەكەنىم بايقالا باستالدى. جەتى جاسقا شىققانىمدا بەلگىسىز جانۋاردىڭ سۋرەتىن سالىپ جۇلدەگە يە بولدىم. تۋراسىن ايتسام، مەنىڭ سونداعى سالماق بولعانىم لوندون توبەسىنەن باتىپ بارا جاتقان كۇننىڭ سۋرەتى بولاتىن. قۋانعاننان ەستەرى شىققان اتا-انام ءومىرى كورمەگەن قاعاز-قارىنداشتىڭ نە الۋانىن الدىما ءۇيىپ سالدى! ءتىپتى، ءوسىپ، شيراي ءتۇسسىن دەپ ۇلى شەبەرلەردىڭ الدىنا دا جىبەردى. جيىرما ءبىر جاسىمدا ادام بەينەسىن سالاتىن جەكە سۋرەتشى رەتىندە ءوز كاسىبىمدى باستادىم. سونداي-اق، ءوز بەينەمنىڭ ون ءبىر دانا سۋرەتىن سالدىم. ءسىرا، ولاردى ەشكىمنىڭ دە العىسى كەلمەگەن بولار، قازىر جۇمىس بولمەمە كىرسەڭىز، ءوزىم قايتىپ وتىرۋعا جازباعان، تۇل بولعان ورىندىعىما مۇڭلى كوزدەرىمەن قادالا قاراپ، قابىرعادا ءالى ءىلۋلى تۇر. ءو يتكەنى بۇل توسەكتەن قايتىپ تۇرۋ ماڭدايىما جازىلماعان...
– بىراق...
– سۋرەتتەرىن سالدىرۋعا كەلگەن كىسى بولسا ەكەن، ءوز سۋرەتىمدى سالۋدان دا ابدەن قاجىدىم. قۇرىپ كەتكىر سول ون ءبىرىنشى سۋرەتتى سالىپ بىتكەنىمدە، مەنىڭ شىدىم-ءتوزىمىم دە سونىمەن بىرگە بىتكەن بولار دەپ ويلارسىز. الايدا، ەڭ كىرشىكسىز سۇلۋلىقتىڭ ءوزى دە بارا-بارا ادامدى مەزى ەتىپ جىبەرمەي مە...
– بىراق...
– ءسىزدىڭ دە سوزىڭىزدەن سونىڭ سالقىنىن سەزىپ تۇرعانىمدى ايتايىن! تەك اياقتاۋعا مۇرشا بەرىڭىز، سودان سوڭ، «بىراعىڭىزدى» قالاعانىڭىزشا ايتا بەرىڭىز. ادام سۋرەتىن سالۋدى قويىپ، تابيعات كورىنىسىن سالۋعا كوشتىم. اۋلانىڭ ارتقى تەرەزەدەن قاراعانداعى توعىز سۋرەتى مەن الدىڭعى تەرەزەدەن قارعانداعى جەتى سۋرەتىن سالدىم. ال دەلىك، سول ارتقى تەرەزەدەن قاراعانداعى توعىز سۋرەت پەن الدىڭعى تەرەزەدەن قاراعانداعى جەتى سۋرەتتى ساتا الدىم با ەكەن؟ جوق، ارينە. قالتامنىڭ ءتۇبى بولسا كورىنە باستادى. ءوزىمدى زورعا دەپ ءجۇرىپ كوندىرىپ، ولگەن-تىرىلگەنىمە قاراماي اقشاعا سۋرەت سالماق بولدىم. سونداعىم گازەتتەرگە ءاجۋا سۋرەتتەر سالۋ ەدى. بىراق، تورىعۋ مەن اشتىق مەڭدەگەن شاراسىز ادام ءوز ءىسىن تەرگەپ-تەكسەرگەندەي قاي ءبىر ءحالى بولۋشى ەدى...
– بىراق...
– ءسىزدىڭ نە ايتپاعىڭىزدى بىلەمىن. شىنىمەن ۇلكەن جۇرەكتى سۋرەتشى بولسام، مىنا قورلىقتى كورگەنشە جارىق دۇنيەگە قولدى ءبىر-اق سىلتەسەم كەرەك ەدى. بىراق، ءبىر ءۇزىم نان ءۇشىن ۇلارداي شۋلاعان ايەلىم مەن بالالارىمدى قايدا قويماقسىز؟ ال شىنداپ كەلگەندە، سول ايەل-بالالارىم راسىمەن بار بولسا سويتپەي تۇرار ما ەدى؟! الدە، ايەلىم مەن شيەتتەي بالالارىمنىڭ بولماعانى ءۇشىن كىنالىمىن بە؟ قالايدا، ءاجۋا سۋرەتتەن كۇنىنە وتىز-قىرىعىن سالىپ گازەتتەرگە جونەلتىپ وتىردىم. ۇزاماي جاتىپ، اقشاعا جاندى جالداۋدىڭ اناۋ ايتقانداي وڭاي شارۋا ەمەس ەكەنىن ۇقتىم. مەيلىڭ، سەن، مەيلىڭ سەن بە، تۇسكە سوقىر جارماق كىرىسىم بولمادى. سۋرەتتەرىم اينالىپ كەلىپ ءوزىمدى تاباتىن بولدى.
– بىراق...
– ولار نەگە قايتىپ كەلدى دەپ سۇرايتىن بولارسىز. سونى ءوزىم دە بىلمەيمىن. ءتىپتى مىسىعىما دا كورسەتىپ، سىنىاپ كوردىم. بىرنەشە رەت ونىڭ «كۇلگەندە، مىسىق ءبۇيىرىن تايانىپ اپ كۇلەتىندەي ەكەن!» دەگەنىن ەت قۇلاعىممەن ەستىدىم. سوعان كوزىمدى جەتكىزە تۇسپەك بوپ، سۋرەتتەردى قاز-قاتار ءتىزىپ شىقتىم دا، ءبىر باسىنان مىسىقتى الىپ ءجۇردىم. بايقۇس كۇلكىدەن سازارىپ قالدى... سونىڭ شالىعى بولار، قايتىپ وڭالا المادى.
– بىراق...
– كۇيىم كۇن ساناپ كەتە باستادى. ەندى جارناما قىزمەتى ءۇشىن سۋرەت سالۋىما تۋرا كەلدى. كيىم-كەشەكتىڭ، فورتەپيانانىڭ، شيشالار مەن قىلىمسي كۇلگەن ۇزىن بويلى ايەلدەردىڭ سۋرەتىن سالدىم. ولاردى ونداپ، جۇزدەپ جىبەرىپ وتىردىم. ال سوعان العانىم: ءبىرلى-جارلى قۇمىرا مەن كيىز قيىندىلارى عانا. بارىنەن، قىلىمسي كۇلگەن ايەلدىڭ بەينەسىن الامىن عوي دەپ كوپ ۇمىتتەنىپ ەم، امال نەشىك، پوچتادان كەلمەگەن كۇيى جوعالىپ كەتتى...
سودان ءارى تىرلىك كۇيبەڭىنەن ءبىرجولا توقتاپ قالدىم. جۇرەگىمدى قاسىرەت شەڭبەكتەي قۇلادىم دا، قايتىپ تۇرماستاي بولدىم. قولدان كەلەر قايران جوق. دارىگەر، ەش ونەرىڭىز جەتىپ مەنى قۇتقارا المايدى. وسى توسەكتە سار تاپ بولىپ قالۋ مەنىڭ پەشەنەمە جازىلعان...
– ال، مەنىڭ پەشەنەمە ءسىزدى تۇرعىزۋ جازىلعان، – وسىلاي دەپ بەيتانىس ادام اۆگۋست پۋكۆيستلدى كوتەرىپ اپ، ەپپەن عانا كىلەمنىڭ ۇستىنە جاتقىزدى. – سەبەبى، مەن مۇندا توسەكتى الىپ كەتۋ ءۇشىن كەلدىم. جيھاز دۇكەنىنەنمىن، توسەكتىڭ اقشاسى تولەنبەگەن.
اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان: ناعىز قاپشىقبايۇلى
