دۇنيەجۇزىلىك ەسكەرتكىشتەر قورى موڭعوليانىڭ «ەردەنە زۋ» ءموناستىرىن رەسمي تۇردە ەرەكشە نازار اۋدارۋدى جانە قورعاۋدى قاجەت ەتەتىن 25 تاريحي-مادەني نىساننىڭ تىزىمىنە ەنگىزدى. بۇل "ەردەنە زۋ" ءموناستىرىنىڭ ۋۆۋرحانگاي ايماعىنداعى تاريحي جانە مادەني مۇرانىڭ ماڭىزدى وبەكتىسى رەتىندە ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتەدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى MONTSAME اگەنتتىگىنە سىلتەپ.
اتاپ ايتقاندا، موڭعوليا كوركەمدىك كەڭەسى دۇنيەجۇزىلىك ەسكەرتكىشتەر قورىمەن بىرلەسىپ، موڭعوليادا قالعان ساناۋلى بۋددا مۇرالارىنىڭ ءبىرى ەردەنە زۋ ءموناستىرىن World Monuments Watch 2025 باعدارلاماسىنا قاتىسۋعا ۇسىندى. بۇل باستامانىڭ نەگىزگى ماقساتى - موناستىردى كليماتتىڭ وزگەرۋى اسەرىنەن قورعاۋ، سونداي-اق مادەني مۇرانى ساقتاۋ سالاسىندا بولاشاق مامانداردى دايارلاۋ. موناستىر ءوزىنىڭ ەرەكشە قۇندىلىعى مەن تاريحي ماڭىزدىلىعىنا بايلانىستى تاۋەلسىز باعالاۋدان ءوتىپ، باعدارلامانىڭ كانديداتتار تىزىمىنە ەنگىزىلدى.
1996 جىلدان بەرى دۇنيەجۇزىلىك ەسكەرتكىشتەر قورى حالىقارالىق ساراپشىلارمەن بىرگە ءار ەكى جىل سايىن "World Monuments Watch" باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. بۇل باعدارلاما الەمدەگى قۇندى ەسكەرتكىشتەر مەن تاريحي وبەكتىلەردى قورعاۋعا باعىتتالعان ادامزاتتىڭ مۇراسىن بەينەلەيدى.
مۇرالاردى قورعاۋدا الەمدىك كوشباسشى دۇنيەجۇزىلىك ەسكەرتكىشتەر قورى 112 ەلدە 700-دەن استام جوبانى جۇزەگە اسىرعان. قور قۇرىلعان كەزىنەن باستاپ 120 ميلليون دوللار ينۆەستيتسيا سالىپ، باعدارلاما بويىنشا تاڭدالعان شامامەن 350 جوبانى قولدادى جانە باسقا كوزدەردەن قوسىمشا 300 ميلليون دوللاردى مادەني وبەكتىلەردى قالپىنا كەلتىرۋ مەن قورعاۋعا تارتتى.
"ەردەنە زۋ" موناستىرىمەن قاتار، "World Monuments Watch" باعدارلاماسىنا الەمنىڭ باسقا ەلدەرىنەن 24 وبەكتى دە قوسىلدى، ولار دا حالىقارالىق مويىنداۋعا يە بولدى.
كەلەسى ەكى جىل ىشىندە حالىقارالىق كوماندا 2025 جىلى تاڭدالعان وبەكتىلەرمەن جۇمىس ىستەيدى، جەرگىلىكتى قاجەتتىلىكتەردى باعالاپ، قولداۋ، ساقتاۋ، قورعاۋ جانە قارجىلاندىرۋ ستراتەگيالارىن ازىرلەيدى. قارجىلاندىرۋ تارتىلعان سايىن الەمدىك ەسكەرتكىشتەر قورى جەرگىلىكتى سەرىكتەستەرگە ماقساتتى كامپانيالار، جوسپارلاۋ، زەرتتەۋلەر، ءبىلىم بەرۋ جوبالارى جانە فيزيكالىق قورعاۋ بويىنشا قولداۋ كورسەتەدى. 55 جىلدىق جۇمىسىندا قور 112 ەلدە 700-دەن استام جوبانى جۇزەگە اسىردى، ال ونىڭ جوعارى بىلىكتى ماماندارى الەم بويىنشا ارحيتەكتۋرالىق جانە مادەني مۇرانى قورعاۋدىڭ تەكسەرىلگەن جانە ءتيىمدى ادىستەرىن قولدانۋدى جالعاستىرۋدا.
سونداي-اق، 2020 جىلى چويجين لامانىڭ حرام-مۋزەيى باعدارلامانىڭ كانديداتتارى تىزىمىنە ەنگىزىلگەنىن اتاپ وتكەن ءجون. مۋزەي حالىقارالىق نازار اۋدارىپ، ءۇش جىل بويى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق اياسىندا رەستاۆراتسيا بويىنشا تەحنيكالىق كومەك الدى.
