قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ ءدىن تۋرالى زاڭعا قول قويىپ، ونىڭ سەبەبىن ءتۇسىندىردى. بۇل تۋرالى ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى 24.kg-عا سىلتەمە جاساپ.
سادىر جاپاروۆتىڭ ايتۋىنشا ءدىن قاعيدالارىن ۇستانۋشىلاردىڭ بۇل زاڭدى قايتا قاراۋدى سۇراعان.
«بۇل زاڭنىڭ كۇشىنە ەنۋىن تالاپ ەتكەن زايىرلى كوزقاراستاعى ازاماتتار دا بار. ەلدە مۇنداي ادامدار سانى دىندارلارمەن بىردەي. زايىرلى ازاماتتار بەيتانىس ادامداردىڭ ۇيلەر مەن پاتەرلەردى ارالاپ، ەسىكتەردى قاعۋىنا قارسى. ولار كەزبەلەردىڭ كىم ەكەنىن، ولاردىڭ مۋفتياتتان، قازياتتان نەمەسە حاتيبياتتان العان كۋالىكتەرى بار-جوعىن، ولار قانداي ۇيىمدى نەمەسە باعىتتى ناسيحاتتايتىنىن جانە بۇل ءبىزدىڭ دىنىمىزگە قايشى ەمەس ەكەنىن بىلگىسى كەلەدى»، – دەپ جازدى ول.
سادىر جاپاروۆ زاڭدا تەك ءبىر داۋلى ماسەلە بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ول – ۇيلەردى ارالاپ ۋاعىز ايتۋ ماسەلەسى.
«ۇيلەردى ارالاپ ۋاعىز ايتۋ (كىدىرۋ) ماسەلەسى بىزدە ءالى تولىق رەتتەلمەگەن. مۇنداي ارالاۋعا كىم رۇقسات بەرەتىنى، وعان كىم قاتىساتىنى، قانداي ءبىلىم قاجەت ەكەنى، داعۋاتتى كىم جۇرگىزە الاتىنى، قانداي پاراقشالار مەن كىتاپتاردى تاراتۋعا رۇقسات ەتىلەتىنى جانە بۇل ماتەريالداردى كىم تەكسەرەتىنى انىقتالماعان. ءبىزدىڭ ازاماتتاردىڭ وتباسىلارى مەن بالالارىن قاراۋسىز، كۇنكورىسسىز قالدىرىپ، ءۇش كۇنگە، قىرىق كۇنگە نەمەسە ءتىپتى ءتورت ايعا كەتىپ قالاتىن جاعدايلارى بار. مۇنداي جاعدايعا قالاي جول بەرۋگە بولادى؟ الدىمەن وتباسىڭدى ەڭ بولماعاندا مينيمالدى تاماقپەن قامتاماسىز ەتىپ، سودان كەيىن بارىپ دىنگە شاقىرۋعا بولماي ما؟»، – دەدى ول.
جاپاروۆ داعۋاتقا ەشكىم قارسى ەمەس ەكەنىن، تەك ازىرشە ونى مەشىتتەردە، تويلاردا، جانازا راسىمدەرىندە، بازارلاردا نەمەسە ادامدار جينالاتىن باسقا جەرلەردە جۇرگىزۋگە بولاتىنىن ايتتى.
پرەزيدەنت مۋفتيات پەن عۇلامالار كەڭەسى ۋاعىزعا كىمدەر قاتىسا الاتىنىن، قانداي ورگان كۋالىك بەرەتىنىن، باقىلاۋدى كىم جۇزەگە اسىراتىنىن ناقتى تالاپتار مەن ەرەجەلەردى بەلگىلەۋى ءتيىس ەكەنىن جانە ولاردى مەملەكەت باسشىسىنا ۇسىنۋى قاجەتتىگىن ايتتى.
«ءبىز بۇل ماسەلەنى قاراپ، قولدايمىز. بۇل جەردە ەشقانداي ماسەلە جوق. مىسالى، مەن ەشقاشان دىنگە قارسى شىقپايمىن. مەن ءومىر بويى ءدىندار مولدا جانە قاجى بولعان ادامنىڭ ۇلىمىن. ءدىننىڭ نە ەكەنىن وتە جاقسى تۇسىنەمىن. ەگەر قازىر «ءدىن قاعيدالارىن قاتاڭ ۇستاناتىن ادامداردىڭ قولداۋىنان ايىرىلماۋ ءۇشىن، بولاشاقتا نە بولاتىنى ماڭىزدى ەمەس» دەپ ويلاسام، زاڭ جوباسىن قاراۋ ءۇشىن قايتارا سالۋىم مۇمكىن ەدى. بىراق بۇل ماسەلەگە جاي ازامات رەتىندە ەمەس، ەل پرەزيدەنتى رەتىندە قارايمىن»، – دەپ جازدى ول.
سادىر جاپاروۆ سوڭعى كەزدەرى راديكالدى ماتەريالدار مەن كىتاپتاردىڭ، دۇرىس ەمەس اعىمداردى ناسيحاتتايتىن ماتەريالداردىڭ تارالۋى جيىلەپ كەتكەنىن دە اتاپ ءوتتى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەگەر مۋفتيات پەن عۇلامالار كەڭەسى ناقتى ەرەجەلەر جاساپ، بۇل پروتسەستى رەتتەسە جانە ودان كەيىن ۇيلەردى ارالاۋ جالعاسسا، بۇل ەل بولاشاعىنا پايدا اكەلەدى. مەملەكەت باسشىسى قازىر حالىقتىڭ 33 اعىمعا بولىنگەنىن اتاپ ءوتتى. قىرعىزستاندا سوتپەن تىيىم سالىنعان راديكالدى اعىمدار بار، ولار سوعان قاراماستان ءوز قىزمەتىن جالعاستىرۋدا.
وتكەن جىلى قىرعىزستان 544 ازاماتىن سيريادان قايتاردى. ولار «جيھادقا» كەتكەن. قازىر ولار مەملەكەت باقىلاۋىندا وڭالتۋ كۋرسىنان ءوتىپ جاتىر، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.
قىرعىز رەسپۋبليكاسىندا سوتپەن 14 ەكسترەميستىك نەمەسە تەرروريستىك ۇيىمنىڭ قىزمەتى توقتاتىلعان. «ولاردىڭ قىزمەتى راسىمەن توقتاتىلدى ما؟ مۇمكىن ولاردىڭ اراسىندا جاسىرىن ارەكەت ەتەتىندەر بار شىعار؟» – دەپ سۇراق قويادى سادىر جاپاروۆ.
پرەزيدەنت بۇل اعىمداردىڭ جاقتاۋشىلارى كۇن ساناپ ارتىپ كەلە جاتقانىن ايتتى. بۇعان تىيىم سالىنباعان اعىمداردىڭ كىتاپتارى مەن بروشيۋرالارىن بەلسەندى تاراتۋى سەبەپ بولىپ وتىر.
«ادال نيەتپەن داعۋاتقا شىققان ازاماتتارعا بىزدە ەشقانداي شاعىم جوق. ماسەلە كەيبىر ادال ەمەس ۇيىمداردىڭ بۇل ارالاۋلاردى دۇرىس ەمەس اعىمدارعا ادامداردى تارتۋ ءۇشىن بۇركەمەلەۋ رەتىندە پايدالاناتىنىندا. بۇل وتە قاۋىپتى ءۇردىس، ول ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزعا قاۋىپ توندىرەدى. ءبىز قازىردىڭ وزىندە سيريا سياقتى ەلدەردە مۇسىلمانداردىڭ ءبىر-بىرىمەن «مەنىڭ ۇيىمىم دۇرىس، ال سەنىڭ اعىمىڭ قاتە» دەپ كۇرەسىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. مۇنداي ىقپال ءۇشىن كۇرەس ميلليونداعان مۇسىلمانداردىڭ قانىن توگۋگە اكەلىپ سوقتىرادى، سەبەبى بۇل ەلدەر بۇرىننان راديكالدى جانە بولشەكتەلگەن اعىمدارعا بولىنگەن، ءدال قازىر بىزدەگى سياقتى. مۇنداي توپتاردىڭ جاقتاۋشىلارى كوبەيگەن كەزدە، ىقپال ءۇشىن قاقتىعىستار مەن كۇرەستەر باستالادى. بۇل قاقتىعىستاردى پايدا كورەتىن سىرتقى كۇشتەر دە ورشىتەدى. سوندىقتان قىرعىزستاننىڭ از عانا حالقى ءبىزدىڭ ءبىر عانا ءداستۇرلى ءدىنىمىزدىڭ شەڭبەرىندە ءومىر ءسۇرۋى كەرەك. مۋفتيات پەن ءدىن عالىمدارى، وسى ماسەلەنى رەتتەۋگە كومەكتەسىڭىزدەر»، – دەدى ول.
سادىر جاپاروۆ سونداي-اق قايىرىمدىلىق ىستەردى ساياسي ويىنعا اينالدىرماۋعا شاقىرىپ، مۋفتيات پەن عۇلامالار كەڭەسىنە ۇيلەردى ارالاۋعا ارنالعان ەرەجەلەردى ەڭ ۇساق-تۇيەگىنە دەيىن ازىرلەۋدى جانە ولاردى وزىنە ۇسىنۋدى تاپسىردى.
