Qyrǵyzstan prezıdenti Sadyr Japarov din týraly zańǵa qol qoıyp, onyń sebebin túsindirdi. Bul týraly ol áleýmettik jelidegi paraqshasynda málimdedi, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly 24.kg-ǵa silteme jasap.
Sadyr Japarovtyń aıtýynsha din qaǵıdalaryn ustanýshylardyń bul zańdy qaıta qaraýdy suraǵan.
«Bul zańnyń kúshine enýin talap etken zaıyrly kózqarastaǵy azamattar da bar. Elde mundaı adamdar sany dindarlarmen birdeı. Zaıyrly azamattar beıtanys adamdardyń úıler men páterlerdi aralap, esikterdi qaǵýyna qarsy. Olar kezbelerdiń kim ekenin, olardyń mýftııattan, qazııattan nemese hatıbııattan alǵan kýálikteri bar-joǵyn, olar qandaı uıymdy nemese baǵytty nasıhattaıtynyn jáne bul bizdiń dinimizge qaıshy emes ekenin bilgisi keledi», – dep jazdy ol.
Sadyr Japarov zańda tek bir daýly másele bar ekenin atap ótti. Ol – úılerdi aralap ýaǵyz aıtý máselesi.
«Úılerdi aralap ýaǵyz aıtý (kydyrý) máselesi bizde áli tolyq rettelmegen. Mundaı aralaýǵa kim ruqsat beretini, oǵan kim qatysatyny, qandaı bilim qajet ekeni, daǵýatty kim júrgize alatyny, qandaı paraqshalar men kitaptardy taratýǵa ruqsat etiletini jáne bul materıaldardy kim tekseretini anyqtalmaǵan. Bizdiń azamattardyń otbasylary men balalaryn qaraýsyz, kúnkórissiz qaldyryp, úsh kúnge, qyryq kúnge nemese tipti tórt aıǵa ketip qalatyn jaǵdaılary bar. Mundaı jaǵdaıǵa qalaı jol berýge bolady? Aldymen otbasyńdy eń bolmaǵanda mınımaldy tamaqpen qamtamasyz etip, sodan keıin baryp dinge shaqyrýǵa bolmaı ma?», – dedi ol.
Japarov daǵýatqa eshkim qarsy emes ekenin, tek ázirshe ony meshitterde, toılarda, janaza rásimderinde, bazarlarda nemese adamdar jınalatyn basqa jerlerde júrgizýge bolatynyn aıtty.
Prezıdent mýftııat pen ǵulamalar keńesi ýaǵyzǵa kimder qatysa alatynyn, qandaı organ kýálik beretinin, baqylaýdy kim júzege asyratynyn naqty talaptar men erejelerdi belgileýi tıis ekenin jáne olardy memleket basshysyna usynýy qajettigin aıtty.
«Biz bul máseleni qarap, qoldaımyz. Bul jerde eshqandaı másele joq. Mysaly, men eshqashan dinge qarsy shyqpaımyn. Men ómir boıy dindar molda jáne qajy bolǵan adamnyń ulymyn. Dinniń ne ekenin óte jaqsy túsinemin. Eger qazir «Din qaǵıdalaryn qatań ustanatyn adamdardyń qoldaýynan aıyrylmaý úshin, bolashaqta ne bolatyny mańyzdy emes» dep oılasam, zań jobasyn qaraý úshin qaıtara salýym múmkin edi. Biraq bul máselege jaı azamat retinde emes, el prezıdenti retinde qaraımyn», – dep jazdy ol.
Sadyr Japarov sońǵy kezderi radıkaldy materıaldar men kitaptardyń, durys emes aǵymdardy nasıhattaıtyn materıaldardyń taralýy jıilep ketkenin de atap ótti.
Onyń aıtýynsha, eger mýftııat pen ǵulamalar keńesi naqty erejeler jasap, bul proesti rettese jáne odan keıin úılerdi aralaý jalǵassa, bul el bolashaǵyna paıda ákeledi. Memleket basshysy qazir halyqtyń 33 aǵymǵa bólingenin atap ótti. Qyrǵyzstanda sotpen tyıym salynǵan radıkaldy aǵymdar bar, olar soǵan qaramastan óz qyzmetin jalǵastyrýda.
Ótken jyly Qyrǵyzstan 544 azamatyn Sırııadan qaıtardy. Olar «jıhadqa» ketken. Qazir olar memleket baqylaýynda ońaltý kýrsynan ótip jatyr, túsindirý jumystary júrgizilýde.
Qyrǵyz Respýblıkasynda sotpen 14 ekstremıstik nemese terrorıstik uıymnyń qyzmeti toqtatylǵan. «Olardyń qyzmeti rasymen toqtatyldy ma? Múmkin olardyń arasynda jasyryn áreket etetinder bar shyǵar?» – dep suraq qoıady Sadyr Japarov.
Prezıdent bul aǵymdardyń jaqtaýshylary kún sanap artyp kele jatqanyn aıtty. Buǵan tyıym salynbaǵan aǵymdardyń kitaptary men broshıýralaryn belsendi taratýy sebep bolyp otyr.
«Adal nıetpen daǵýatqa shyqqan azamattarǵa bizde eshqandaı shaǵym joq. Másele keıbir adal emes uıymdardyń bul aralaýlardy durys emes aǵymdarǵa adamdardy tartý úshin búrkemeleý retinde paıdalanatynynda. Bul óte qaýipti úrdis, ol bizdiń bolashaǵymyzǵa qaýip tóndiredi. Biz qazirdiń ózinde Sırııa sııaqty elderde musylmandardyń bir-birimen «meniń uıymym durys, al seniń aǵymyń qate» dep kúresip jatqanyn kórip otyrmyz. Mundaı yqpal úshin kúres mıllıondaǵan musylmandardyń qanyn tógýge ákelip soqtyrady, sebebi bul elder burynnan radıkaldy jáne bólshektelgen aǵymdarǵa bólingen, dál qazir bizdegi sııaqty. Mundaı toptardyń jaqtaýshylary kóbeıgen kezde, yqpal úshin qaqtyǵystar men kúrester bastalady. Bul qaqtyǵystardy paıda kóretin syrtqy kúshter de órshitedi. Sondyqtan Qyrǵyzstannyń az ǵana halqy bizdiń bir ǵana dástúrli dinimizdiń sheńberinde ómir súrýi kerek. Mýftııat pen din ǵalymdary, osy máseleni retteýge kómektesińizder», – dedi ol.
Sadyr Japarov sondaı-aq qaıyrymdylyq isterdi saıası oıynǵa aınaldyrmaýǵa shaqyryp, mýftııat pen ǵulamalar keńesine úılerdi aralaýǵa arnalǵan erejelerdi eń usaq-túıegine deıin ázirleýdi jáne olardy ózine usynýdy tapsyrdy.
