بۇگىن - ۇلتتىق ارحەولوگيا مەكتەبiنiڭ نەگiزiن قالاۋشى، عالىم، ونەرتانۋشى الكەي مارعۇلاننىڭ تۋعانىنا 120 جىل، دەپ جازادى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
الكەي حاقانۇلى مارعۇلان 1904 جىلى، 11 مامىردا پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. بۇكiلوداقتىق گەوگرافيا قوعامىنىڭ تولىق مۇشەسi (1933), فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى (1945), قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (1958), قازاق كسر-iنiڭ ەڭبەك سiڭىرگەن عىلىم قايراتكەرi (1961).
ونىڭ رەداكتسياسىمەن شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ شىعارمالارىنىڭ 5-تومدىق تولىق اكادەميالىق جيناعى جارىق كوردى. پەداگوگيكا سالاسىندا الكەي مارعۇلان فولكلور بويىنشا زەرتتەۋلەرىنىڭ ماڭىزى زور. تۇڭعىش رەت حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ ءبىرتۋمالارى شوعىرلانعان قازاق حالقىنىڭ اڭىزدارىن، ەرتەگىلەرىن، جىرلارىن ىرگەلى زەرتتەدى.
الكەي حاقانۇلى تاريح، ارحەولوگيا، ەتنوگرافيا، ادەبيەت، ونەر (قولدانبالى جانە ساۋلەت ونەرى) جانە مەتاللۋرگيا سالاسىنا قاتىستى 300-دەن استام عىل.-زەرت. جۇمىستار، 100-دەن استام ەنتسيكلوپەد. ماقالالار جازدى‚ سونىمەن قاتار قازاقستاندىق ەتنوگرافتاردىڭ، ارحەولوگتاردىڭ، تاريحشىلاردىڭ بiرنەشە بۋىنىن دايارلادى.
مارعۇلاننىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرiنiڭ بiرقاتارى شەتەل تiلدەرiنە اۋدارىلدى. 1991 جىلى قازاقستان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ تاريح، ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنداعى ارحەولوگيا ورتالىعىنىڭ نەگiزiندە مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتى قۇرىلدى. استانا، پاۆلودار، ەكىباستۇز، جەزقازعان قالالارى مەن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا، باياناۋىل، ەكiباستۇز اۋداندارىندا بiرنەشە كوشەلەر، مەكتەپتەر الكەي مارعۇلاننىڭ ەسiمiمەن اتالادى. پاۆلودار قالاسىندا ءمۇسiنi ورناتىلعان‚ سونداي-اق پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتiندە مارعۇلان اتىندا ستيپەنديا تاعايىندالىپ‚ مۋزەي اشىلعان.
100 جىلدىق مەرەيتويى يۋنەسكو-نىڭ شەشiمiمەن دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيدە اتالىپ ءوتتi (2004). قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ ءۋاليحانوۆ اتىند. (1967), قازاق كسر-ءى مەملەكەتتىك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى. لەنين، ەڭبەك قىزىل تۋ، حالىقتار دوستىعى وردەندەرiمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
