Búgin - Ulttyq arheologııa mektebiniń negizin qalaýshy, ǵalym, ónertanýshy Álkeı Marǵulannyń týǵanyna 120 jyl, dep jazady “Adyrna” ulttyq portaly.
Álkeı Haqanuly Marǵulan 1904 jyly, 11 mamyrda Pavlodar oblysy Baıanaýyl aýdanynda dúnıege keldi. Búkilodaqtyq geografııa qoǵamynyń tolyq múshesi (1933), fılologııa ǵylymynyń doktory (1945), Qazaqstan ǵylym akademııasynyń akademıgi (1958), Qazaq KSR-iniń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri (1961).
Onyń redakııasymen Shoqan Ýálıhanovtyń shyǵarmalarynyń 5-tomdyq tolyq akademııalyq jınaǵy jaryq kórdi. Pedagogıka salasynda Álkeı Marǵulan folklor boıynsha zertteýleriniń mańyzy zor. Tuńǵysh ret halyq pedagogıkasynyń birtýmalary shoǵyrlanǵan Qazaq halqynyń ańyzdaryn, ertegilerin, jyrlaryn irgeli zerttedi.
Álkeı Haqanuly tarıh, arheologııa, etnografııa, ádebıet, óner (qoldanbaly jáne sáýlet óneri) jáne metallýrgııa salasyna qatysty 300-den astam ǵyl.-zert. jumystar, 100-den astam enıkloped. maqalalar jazdy‚ sonymen qatar qazaqstandyq etnograftardyń, arheologtardyń, tarıhshylardyń birneshe býynyn daıarlady.
Marǵulannyń ǵylymı eńbekteriniń birqatary shetel tilderine aýdaryldy. 1991 jyly Qazaqstan Ulttyq ǵylym akademııasynyń tarıh, arheologııa jáne etnologııa ınstıtýtyndaǵy arheologııa ortalyǵynyń negizinde Marǵulan atyndaǵy Arheologııa ınstıtýty quryldy. Astana, Pavlodar, Ekibastuz, Jezqazǵan qalalary men Ońtústik Qazaqstan oblysynda, Baıanaýyl, Ekibastuz aýdandarynda birneshe kósheler, mektepter Álkeı Marǵulannyń esimimen atalady. Pavlodar qalasynda músini ornatylǵan‚ sondaı-aq Pavlodar memlekettik ýnıversıtetinde Marǵulan atynda stıpendııa taǵaıyndalyp‚ mýzeı ashylǵan.
100 jyldyq mereıtoıy IýNESKO-nyń sheshimimen dúnıejúzilik deńgeıde atalyp ótti (2004). Qazaqstan ǵylym akademııasynyń Ýálıhanov atynd. (1967), Qazaq KSR-i Memlekettik syılyqtarynyń laýreaty. Lenın, Eńbek Qyzyl Tý, Halyqtar dostyǵy ordenderimen jáne medaldarmen marapattalǵan.
