2024 جىلى سءاۋىر ايىندا سانالى عۇمىرىن قازاق حالقى مەن قازاق مەملەكەتىنىڭ تاريحىنا ارناپ، جاستاردى ەلىمىزدىڭ پاتريوتى بولۋعا دايارلاپ كەلە جاتقان، ءبىزدىڭ ستۋدەنتتىك جىلداردان بەرى دوستىعىمىز اجىراماي كەلە جاتقان ارىپتەسىمىز ءارى دوسىمىز، كوپشىلىككە تانىمال تاريحشى، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ەدىل نويانۇلى نويانوۆ 60 جاسقا تولعان مەرەيتويىن اتاپ وتكەلى وتىر.
مەكتەپ قابىرعاسىندا ون جىل ،ءبىلىم الىپ ستۋدەنت اتانىپ جاڭا ءومىر جولىنا قادام باسقان جاس جەتكىنشەككە ۋنيۆەرسيتەت الىپ قامالداي كورىنەتىنى انىق. 1985 جىلدىڭ جازعى ايلارىندا ەمتيحانداردان سۇرىنبەي ءوتىپ ستۋدەنت اتانىپ، كەۋدەمىزدى ماقتانىش سەزىمى كەرنەگەن ساتتەر ەسىمىزدەن كەتپەيدى! جازدىڭ اياعىنا قاراي، 25-تامىزدا كازمۋ-ءنىڭ «ستۋدەنتتەر قاتارىنا قابىلداۋ» مەرەكەسى دە رەكتورات الدىندا ەرەكشە سالتاناتپەن ءوتتى. سالتاناتتى جيىننان سوڭ 1-كۋرس ستۋدەنتتەرىن كۋراتورمەن تانىسۋ ءۇشىن فاكۋلتەتتەرگە جينادى. رەكتورات جانىنداعى عيماراتتىڭ 4-قاباتىنا كوتەرىلىپ، تاريح فاكۋلتەتىنە كەلدىك. فاكۋلتەتتەگى 102-اۋديتورياعا جينالعاندار قاتارىندا ەرەسەك، ءتىپتى اسكەري كيىممەن وتىرعان ستۋدەنتتەر دە بولدى. ءوزىن كۋراتورمىن دەپ تانىستىرعان فاكۋلتەت وقىتۋشىلارى سايدەن جولداسباەۆ جانە نۇرتازا الدابەرگەنوۆ اعايلار ستۋدەنتتەردىڭ اتى-ءجونىن اتاپ تانىسقان سوڭ، بىرنەشە كۇننەن كەيىن اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارىنا كومەككە باراتىنىمىزدى حابارلادى. كەڭەس وداعى كەزىندە 5-سىنىپتان باستاپ مەكتەپ وقۋشىلارىن دا ەڭبەككە باۋلىپ اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارىنا تارتقانى بەلگىلى. ءبىز دە جۇگەرى، ءجۇزىم جيناۋدان ءبىراز تاجىريبەلى ەدىك. جوسپارلانعانداي، تامىزدىڭ 31-ءى كۇنى تاڭعى ساعات 9.00-دە تيميريازەۆ كوشەسىنىڭ بويىندا ءتىزىلىپ تۇرعان «يكارۋس» اۆتوبۋستارىنا ءمىنىپ، الماتى وبلىسى تالعار اۋدانى ميچۋرين سوۆحوزىنا كوكونىس (پوميدور) جيناۋعا بەت الدىق. جول بويى كۋرستاستارمەن ءبىراز جاقىنىراق تانىسىپ، بولمەلەرگە ورنالاستىق. ءبىرىنشى كۇندەردەن-اق ارامىزدا اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارىنا الدەقايدا يكەمدى، پىسىق جىگىتتەر مەن قىزدار وزدەرىنىڭ بەلسەندىلىگىمەن كوزگە تۇسە باستادى. ولاردىڭ قاتارىندا ەرەسەك جىگىتتەر: كارىباەۆ بەرەكەت، مەكەباەۆ تالعات، قالىبەكوۆ قۇنانباي، نويانوۆ ەدىلدەردى ءبىز كوپ ۋاقىت «اعاي» دەپ اتاپ جۇردىك. ولار جوسپارلانعان 100 جاشىكتىڭ ورنىنا جوسپاردى ارتىعىمەن ورىنداپ كۇنىنە 120-150 جاشىك تاپسىراتىنى ەسىمدە! بىزگە فاكۋلتەتتەن جەتەكشى بولعان دوتسەنت قايسار قۇسايىنوۆ پەن بريگادا باستىعى ماريا پەتروۆنا بىزگە «اعايلاردى» ۇلگى ەتىپ ايتۋدان ەش جالىقپايتىن! قۇنانباي، تالعات، بەرەكەت، ەدىل اعايلارىمىزدى اپتا سايىن ماقتاۋ قاعازدارىمەن، العىس حاتتارمەن ماراپاتتاپ، ءتىپتى گازەت بەتتەرىنە جەڭىمپازدار رەتىندە شىعاراتىن. سونداي-اق، ول كەزدە «اركىمنىڭ ەڭبەگىنە قاراي، اركىمنىڭ قابىلەتىنە قاراي» دەگەن ءسوتسياليزمنىڭ باستى ۇرانى جاستار اراسىندا كەڭىنەن ناسيحاتتالاتىن. بۇل جىگىتتەردىڭ ەڭبەككە دەگەن ەرەكشە قۇرمەتى ءبىزدى دە تامساندىراتىن! ءبىزدىڭ ۇيىمشىل كۋرستاستاردىڭ ەڭبەكتە وزات ەكەنى وسىلايشا ءبىرىنشى كۇندەردەن–اق بايقالدى. اسكەردە ديۆيزيا كومانديرى تابىستاعان ارنايى ۇسىنىسپەن كەلگەن ب.كارىباەۆ، م.سادىقوۆ، ق.قالىبەكوۆ، ە.نويانوۆ ت.ب. كەڭەستىك اسكەر قاتارىندا قىزمەت ەتكەننەن كەيىن وقۋعا تۇسكەن ەرەسەك جىگىتتەر ىشىندە ەدىل نويانوۆتىڭ باسقا ستۋدەنتتەردەن ەرەكشەلىگى ءبىر اۋىزدان توپتىڭ ستاروستاسى بولىپ سايلانۋىندا ەدى. وسىلايشا، ءبىزدىڭ ستۋدەنتتىك ءومىرىمىز باستالىپ تا كەتتى. كۋرستاس دوستارمەن، سونىڭ ىشىندە ستاروستامىز ەدىل نويانوۆپەن تانىستىق وسىلايشا اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارىنا بارعاندا باستالدى. جۇمىستان كەيىنگى كەشكى مەزگىلدە الاۋ جاعىپ، ونى اينالا قورشاي ماڭىنا جينالىپ قىزىقتى ينتەللەكتۋالدى ويىندار ويناۋ، وقىعان ادەبي كىتاپتاردى تالقىلاۋ، اندەردى ورىنداۋ ت.س.س. قىزىقتى دا ماعىنالى ءىس-شارالار ۇيىمداستىرۋ گرۋپپالاستاردى ءار قىرىنان تانىپ بىلۋگە مۇمكىندىك بەردى. ە.نويانوۆتىڭ ادەبي، تاريحي كىتاپتاردى وقۋعا، ونى تالقىلاپ، تالداۋعا زور قابىلەتىن بىردەن بايقادىق. ستاروستامىز ەدىلدىڭ وتباسى تۋرالى مالىمەتتەردى اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا بىلە باستادىق. ە.نويانوۆتىڭ اتاسى جانعۇتيەۆ شىڭعالي ورىسشا ساۋاتتى، كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ تۇسىندا ءتۇرلى ساياسي وقيعالارعا، ناقتى ايتقاندا 1930-1933 جىلدارى قازاقتاردى اشارشىلىقتان قۇتقارۋ كوميتەتىندە جۇمىس قاتىسقان ازامات بولعانىن بىلدىك. جانعۇتيەۆ شىڭعالي 1937 جىلى ورىنبور گۋبەرنياسى، اقبۇلاق اۋدانىنىڭ رايكوم حاتشىسى قىزمەتىندە ءجۇرىپ، رەپرەسياعا ۇشىراپ، اتۋ جازاسىنا كەسىلگەن. ال ەدىلدىڭ اكەسى نويان 1953 جىلى ساحالين ارالدارىندا اسكەري قىزمەتتە بولعان. اسكەري مىندەتتىن وتەگەن سوڭ ءابدىراحمانوۆا جامالعا ۇيلەنىپ، جامبىل وبلىسىندا جاڭادان اشىلعان كىشى قامقالى اۋلىنا كوشىپ كەلگەن. وسىنداي تاعدىردىڭ تالكەگىنە تۇسكەن وتباسىنان شىققان ە.نويانوۆ ەسەيە كەلە، مەكتەپ قابىرعاسىندا 5 سىنىپتا وقىپ جۇرگەندە «تاريحشى بولام» دەگەن شەشىم قابىلدايدى.
اۋىلشارۋاشىلىق جۇمىستار اياقتالعان سوڭ قازان ايىنىڭ العاشقى كۇندەرى ۋنيۆەرسيتەتتەگى ساباقتارىمىز باستالىپ كەتتى. اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارىنان كەيىن ءبىز 101, 102 توپتارعا ءبولىپ قازۇۋ قالاشىعىنداعى №6 جاتاحاناعا ورنالاستىق. ول كەزدە جاتاقحانادان ورىن الىپ ورنالاسۋ قيىن ەدى. مەكتەپتە تانىس ەمەس كوپ پاندەردىڭ وقىتىلۋى دا بىزگە العاشقىدا وڭاي بولمادى. العاشقى سەمەستردە وقىتىلاتىن پاندەر قاتارىندا كپسس تاريحى ءپانى دە بولدى. بۇل ءپاننىڭ سەەمينار ساباقتارى سۇراقتارىن تالقىلاۋ ءۇشىن ارنايى كۇنى مەن ساعاتى بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا جاتاقحانانىڭ وقۋ زالىنا جينالاتىنبىز. سوندىقتان دا جاتاقحانادا تۇراتىن ستۋدەنتتەر ءۇشىن سەمينار ساباقتارىنا دايىندالۋ الدەقايدا جەڭىل بولدى. ستۋدەنتتىك كۇندەردىڭ العاشقى كۇندەرى تانىستىقپەن باستالىپ كەيىننەن كۇندەلىكتى ساباقتارعا قىزۋ دايىندىق جاتاقحانا بولمەلەرى مەن وقۋ زالىنداعى پىكىر-تالاسقا ۇلاسىپ جاتاتىن! لەكتسيا، سەمينار ساباقتارىنان كەيىن از-كەم تۇستەنىپ العان سوڭ، سول كەزدەگى الماتى قالاسىنىڭ ورتالىعىندا ورنالاسقان ا.س.پۋششكين اتىنداعى كىتاپحاناعا بارىپ تۇنگى ساعات 22.00.-گە دەيىن، ياعني ول جابىلعانشا كەلەسى سەمينار كۇن تاپسىرمالارىن ورىندايتىنبىز. فاكۋلتەتتىڭ 1 كۋرسىندا 2-اق قازاق توبى بولدى. ونىڭ بىرەۋىندە توپ ستاروستاسى - سادىقوۆ ماناربەك بولسا، ەكىنشى توپتىڭ ستاروستاسى - نويانوۆ ەدىل بولدى. قوس توپتىڭ رۋحاني جەتەكشىسى - كارىباەۆ بەرەكەت بولدى. ەدىلدىڭ توپ ستاروستاسى بولىپ تاعايىندالۋى ونىڭ ەڭبەك ءوتىلىنىڭ بولۋى جانە ليدەرلىك قاسيەتتەرىنە بايلانىستى بولدى دەپ ويلايمىز. ءبىلىم الۋعا ەرەكشە تالپىنىسىمەن قاتار ستاروستامىزدىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى دە جوعارى بولدى! سەسسيا سوڭىندا ستۋدەنتتەرگە ستيپەنديا تاعايىنداۋ بويىنشا كومميسيا قۇرىلىپ، ونىڭ قۇرامىنا كومسومول، كاسىپوداق ۇيىمدارىمەن بىرگە فاكۋلتەت دەكانىنىڭ ورىنباسارى كىرەتىن. توپ ستاروستالارى كوميسسياعا شاكىرتاقىعا ۇمىتكەر ستۋدەنتتەردى انىقتاۋعا قاتىسادى. سونداي جاۋاپتى كەزدە ە.نويانوۆ توپ ستۋدەنتتەرىنىڭ بويىنداعى قابىلەتتەرىن ەسكەرۋگە تىرىساتىن ءارى ەشكىمدى ءبولىپ-جارماي قوعامدىق جۇمىستارعا قاتىسقانىن ەسكەرە وتىرىپ شاكىرتاقىسىز قالدىرماۋعا تىرىساتىن.
ۋنيۆەرسيتەتتەگى ستۋدەنتتىك جىلدارىندا بەلگىلى تاريحشى-عالىمدار ۋ.ح.شالەكەنوۆ، ءا.حاسەنوۆ، س.م.ماشىمباەۆ، س.جولداسباەۆ، م.قويگەلديەۆ، ق.س.قاراجان، ءا. ت. تولەۋباەۆ ت.ب. بەلگىلى پروفەسسورلاردان ءدارىس تىڭداپ، ءبىلىم الدىق. نويانوۆ ەدىل 1964 جىلى، 16 ساۋىردە جامبىل وبلىسى، مويىنقۇم اۋدانىنىڭ، كىشى قامقالى اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ۋنيۆەرسيتەتتە ءبىلىم الىپ جۇرگەن جىلدارى ە.نويانوۆ ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا كافەدراسىندا مامانداندى. ول كەزدە بولاشاعىن ويلايتىن ستۋدەنتتەر كوكپ تاريحى، كسرو تاريحى ماسەلەلەرىمەن اينالىسۋدى ءجون كورەتىن. ال ە.نويانوۆتى سول كەزدەگى قازاق حالقىنىڭ تاعدىرى، دەموگرافيالىق جاعدايى، شەت ەلدەگى قازاقتاردىڭ جاي كۇيى قاتتى الاڭداتاتىن. كەڭەستەر وداعى تۇسىندا ۇلت تاريحىن، ونىڭ ادەت-عۇرىپتارى مەن مادەنيەتىن زەرتتەۋ اسا قۇپتالا بەرمەيتىن. الايدا، ەدىل ءوزىنىڭ ۇستانعان باعىتىنان تايماي كافەدرانىڭ جەتەكشى ماماندارى ءا.وراززباەۆ، م.ەلەۋوۆ، ن.الدابەرگەنوۆ، ءا.تولەۋباەۆ سىندى عالىم اعالارىنان ءدارىس تىڭداپ، پروفەسسور ۋ.ح.شالەكەنوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن كۋرس جۇمىستارىن، ديپلوم جۇمىستارىن جازۋدى داستۇرگە اينالدىرعان بولاتىن.
ءبىزدىڭ ستۋدەنتتىك، ياعني 1985-1990 جىلداردا كوكپ ورتالىق كوميتەتى باس حاتشىلىعىنا م.س.گورباچەۆتىڭ كەلۋىمەن كەڭەستەر وداعىندا رەفورمالار جۇرگىزىلە باستادى. بۇل رەفورمالار كەزەڭى تاريحتا «قايتا قۇرۋ»، «جاريالىلىق» اتىمەن قالدى. ەلىمىزدىڭ دەموكراتياعا بەت بۇرۋى كەزەڭىندە ستۋدەنتتەر زور ىنتا-جىگەرىن بىلدىرگەنى انىق. ەلىمىزدە ورىن العان «جەلتوقسان وقيعاسى»، «ارالدى قۇتقارۋ»، «نەۆادا-سەمەي»، «ازات» قوزعالىستارىنىڭ اكتسيالارىنا بەلسەنە قاتىسىپ وتىردىق. ە.نويانوۆ توپتاعى ستۋدەنتتەردەن جاسىنىڭ ۇلكەندىگى مەن ءومىر تاجىريبەسىنىڭ مول بوۋىنان قازاق سالت-ءداستۇرىن جاڭعىرتۋ، ۇلتتىڭ وزىنە ءتان مادەني كوزدەرىن اشۋعا قاتىستى شارالارعا دا بىلەك سىبانا ارالاستى. 1988 جىلى ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت ناۋرىز مەيرامى اتالىپ وتكەنى جانە كەڭەستەر وداعىندا وتكەن حالىق دەپۋتاتتارى سەزىنە دەپۋتات سايلاۋ ناۋقاندارى وتكىزىلگەنى ەسىمىزدە. سونداي-اق، قازاق تاريحىندا 1988 جىلى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ رەسمي تۇردە اقتالۋىنا وراي توپ ستۋدەنتتەرىنىڭ «ارماندا كەتكەن ارداقتىلار» تاريحي-ادەبي كەشىن وتكىزگەنىمىز كۇنى بۇگىنگىدەي كوز الدىمدا!
ۋنيۆەرسيتەتتى 1990 جىلى «تاريحشى جانە قوعامتانۋ پاندەرىنىڭ وقىتۋشىسى» ماماندىعى بويىنشا اياقتاپ ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىنە جولداما الىپ ەلىمىزگە قىزمەت ەتۋگە اتتاندىق. ە.نويانوۆ 1990 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەننەن كەيىن، جولدامامەن قازىرگى قر ۇعا ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتى ەتنولوگيا بولىمىنە جۇمىسقا ورنالاستى. وندا عىلىمي قىزمەتكەر قىزمەتىن اتقارعان ەدىل نويانۇلى ينستيتۋت جانىنداعى اسپيرانتۋراعا وقۋعا ءتۇسىپ، پروفەسسور ا.ب. قالىشتىڭ عىلىمي جەتەكشىلىگىمەن ديسسەرتاتسياسىن جازۋدى باستايدى. سول جىلداردا عىلىمدا كەنجە دامىعان ەتنولوگيا عىلىمىنىڭ ەتنوسوتسيولوگيا سالاسى بويىنشا ىزدەنىس جۇمىستارىن جۇرگىزدى. ە.نويانوۆ عىلىمي جەتەكشىسى قالىش امانجول باستاعان ۇجىممەن 1990 جىلى الماتى وبلىسىنىڭ ەڭبەكشىقازاق، جامبىل وبدىسىنىڭ مەركى، لۋگوۆوي اۋداندارى جانە ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى جاڭا وزەن قالاسىندا ەكسپەديتسيادا بولىپ ماتەريالدار جيناقتاۋعا قاتىستى. ەكسپەديتسيا بارىسىندا الىنعان مالىمەتتەر عالىمداردىڭ عىلىمي ماقالالارىندا كورىنىس تاپتى.
كەڭەس وداعى ىدىراپ، بۇرىنعى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ تاريحى وقۋ جۇيەسىنەن الىنىپ، قازاقستان تاريحى ءپانى وقىتىلاتىن تۇستا «قارا شاڭىراق» ءوز ۇزدىك تۇلەكتەرىن جۇمىسقا شاقىرى باستادى. 1993 جىلى ەدىل نويانۇلىنىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەگى ۇستازدىق، عىلىمي قىزمەتى باستالدى. 1996 جىلى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتىعىن قورعادى. باستاپقى كەزدە كافەدرادا كەزىندە وزىنە ءبىلىم بەرگەن ءا.حاسەنوۆ، س.جولداسباەۆ، ق.قاراجان رۋحاني اعاسىنا اينالعان پروفەسسور ت.وماربەكوۆ سياقتى ۇستازدارى اعالىق كومەكتەرىن كورسەتسە، كەيىننەن كۋرستاس دوستارى ب.كارىباەۆ، ت.مەكەباەۆ، ا.ءجۇمادىل، ل.حاساناەۆا، ۋ.دجولدىباەۆا، م.جۇمادىلدەرمەن بىرگە «قارا شاڭىراقتاعى» ۇستازدىق قىزمەتىن جالعاستىرۋدا.
بۇگىنگى كۇنى وتكەن كۇندەرگە زەردەلەي قاراساق، 1985-1990 جىلدارى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تاريح فاكۋلتەتىندە وقىعان قازاق توبىنىڭ 50 ستۋدەنتى ىشىندە 1 - قر ۇعا اكادەميگى، 2 - عىلىم دوكتورى، 12 - عىلىم كانديداتى شىققانىن كورەمىز. ولاردىڭ ىشىندە 7 تۇلەك ۋنيۆەرسيتەتىمىزدە تابىستى ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. ەدىل نويانۇلى 2001 جىلدان قازاقستان تاريحى كافەدراسى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن ابىرويمەن، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقارىپ كەلەدى. بۇل كافەدرانى قازاقستان تاريحشىلارىنىڭ بىرەگەيى، پروفەسسور ت.وماربەكوۆ باسقارعان جىلدارى قازاق تاريحىنىڭ زەرتتەلمەي جاتقان تۇستارى مەن «اقتاڭداقتار» ماسەلەسىن زەرتتەپ، ۇلتتىق تاريحىمىزدىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقانى ءمالىم. تۋمىسىنان ءوز ىىنە ادال، تازالىقتى جاقسى كورەتىن ە.نويانوۆ قازىرگى كەزدە فاكۋلتەتتە بىرنەشە بازالىق جانە ەلەكتيۆتى پاندەردى جۇرگىزەدى. دەگەنمەن، ونىڭ نەگىزگى زەرتتەۋ تاقىرىبى – قازاقستان مەن وعان ىرگەلەس مەكەندەردەگى ەجەلگى ساق، عۇن تايپالارىنىڭ تاريحى ماسەلەلەرى. تاريحشى عالىم ە.نويانوۆتىڭ وقىعان دارىستەرى تىڭ مالىمەتتەر نەگىزىندە وتە قىزىقتى، ءارى ۇلتتىق كوزقاراس تۇرعىسىنان وقىتىلاتىندىقتان، ستۋدەنتتەردىڭ ونىڭ ساباقتارىنا قىزىعۋشىلىعى جوعارى. ول تەك تاريح فاكۋلتەتى عانا ەمەس، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تاريح ەمەس فاكۋلتەتتەرى ستۋدەنتتەرى تاراپىنان دا جوعارى مارتەبەگە يە ۇستاز. ءبىزدىڭ تەك عىلىممەن اينالىسىپ قويماي، جاس بۋىنعا ءتالىم تاربيە بەرۋ ارقىلى بىلگەنىمىزدى جەتكىزە ءبىلۋىمىز اسا ماڭىزدى. ەدىل نويانۇلىنىڭ بىلىكتى مامان رەتىندە رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە وتەتىن وقۋشىلاردىڭ ءتۇرلى وليمپيادالارىنا تورالقا مۇشەسى رەتىندە دە شاقىرۋى – سونىڭ ايعاعى. قازاقتىڭ ۇلى اقىنى اباي ايتقانداي، تولاسسىز ەڭبەكتى، تاۋسىلماس تالاپ پەن قايراتتى قاجەت ەتەتىن ءبىلىم مەن عىلىم جولىندا اقىل مەن اردى قاتار قولدانىپ بيىككە كوتەرىلۋگە بولادى. قىزىعى مەن قيىندىعى مول سول ستۋدەنتتىك جىلدارى ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي بولعانىمىز، ۇلكەننىڭ كىشىگە قامقورى مەن كىشىنىڭ ۇلكەنگە ىزەتى دەپ بىلەمىن.
ە. نويانوۆ 4 وقۋ قۇرالى، 3 ەلەكتروندى وقۋ قۇرالى، 10-نان استام وقۋ-ادىستەمەلىك باعدارلامانىڭ، 50-دەن استام عىلىمي ماقالالاردىڭ اۆتورى. بۇگىندە ە.نويانۇلىنىڭ ەڭبەكتەرى قر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى جانە ۋنيۆەرسيتەت تاراپىنان ەسكەرىلىپ، ماراپاتتالۋدا. جۇبايى قالمۇراتوۆا ليزا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىنىڭ 1990 جىلعى تۇلەگى ءارى كۋرستاس دوسىمىز. ل.قالمۇراتوۆا ورتا ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا قىزمەت ەتەدى. جوعارى ساناتتى مۇعالىم، كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تىڭداۋشىسى، «ءبىلىم سالاسىنىڭ ۇزدىگى» مەدالىنىڭ يەگەرى. ۇلكەن ۇلى ميراس ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ ەكونوميكا جانە بيزنەس جوعارى مەكتەبىنىڭ تۇلەگى، بۇگىندە ءوزى ماماندانعان «ەسەپ جانە اۋديت» كافەدراسىنىڭ اسسيستەنتى قىزمەتىن اتقارىپ جاتسا، كىشى ۇلى بەكجان ۋنيۆەرسيتەتتىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ تۇلەگى. بيىلعى جىلى شاڭىراق قۇرعاندارىنا 35 جىل تولعان مەرەيلى وتباسىنىڭ ۇلكەن قۋانىشى – نەمەرەسى ايىم مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاۋ قارساڭىندا! 60 جاستى ەڭسەرگەلى وتىرعان دوسىمىز، ارىپتەسىمىز ەدىل نويانۇلىنا وتباسى اماندىعىن تىلەپ، مەرەيىڭ ۇستەم بولسىن، ءاردايىم بيىكتەن كورىنە بەر دەگىم كەلەدى!
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ
تاريح فاكۋلتەتى
قازاقستان تاريحى كافەدراسى
تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قاۋىمداستىرعان پروفەسسور
ۋلجالعاس مۋحامەدجانوۆنا دجولدىباەۆا
