«ءبىز بالانى دۇرىس تاربيەلەپ ءجۇرمىز بە؟» – احمەت ومىرزاق

1576
Adyrna.kz Telegram
فوتو: ادەبيەت پورتالى
فوتو: ادەبيەت پورتالى

قازاققا ءوزىن-ءوزى جەك كورۋ ۆيرۋسىن تاراتىپ وتىرعاندار مەن سول دەرتتى جۇقتىرىپ العانداردىڭ تۇقىمى تۇزداي قۇرىماي ەل بولۋىمىز قيىن! ال ول كۇن قاشان كەلەدى؟

ماعجاننىڭ مىنا كۇيىنىشىن ەندى ۇققاندايمىن:

جەر ءجۇزىن توپان باسسا ەكەن!
اسقار تاۋدان اسسا ەكەن!
تاۋداي تولقىن قۇتىرىپ،
ۋلى كوبىك شاشسا ەكەن!
باسسا ەكەن توپان جەر ءجۇزىن!
جاپسا ەكەن كوبىك كۇن كوزىن!
جاندى، جانسىز جوق بولىپ،
قالسام جالعىز ءبىر ءوزىم!
جان يەسى تۇنشىقسا!
ءۇن يەسى ءۇن شىقسا!
قاراڭعى جەردىڭ كوگىنە
كۇن بولىپ سوندا مەن شىقسام!
قانداي ويىن سالار ەم!
جالىنمەن ءبارىن جالار ەم!
ەكى-شەكسىز دۇنيەدە
جالعىز ءوزىم قالار ەم!
زاۋلاعان وت - جالعىز جان،
جەر مىنەزدى جوق ادام.
زاۋلاپ تۇرعان وتىمنان
جاراتار ەم جاڭا ادام...
كۇيىنگەننەن كۇي، زارىققاننان زار شىعادى-اۋ...
ورتاسىن رۋحسىز، ايار، ءنامارت، زالىم پەندەلەردەن تازارتپاي قازاقتىڭ كۇنى تۋمايتىنى انىق...

وزىڭە سۇراق قويىپ كورشى: بالاڭدى قالاي تاربيەلەيسىڭ؟ جەك كورىپ پە، جاقسى كورىپ پە؟

ءىس بىلگەننىڭ ىسىنە، ءسوز بىلگەننىڭ سوزىنە قاراپ وتىرعان حالىق تا ءبىر ءسابي! سول تۇسىنىك ساناسىزدىڭ جەتەسىنە جەتپەگەنشە ەل بولۋىمىز قيىن!

بۇگىنگى قازاق كەكەتۋ مەن كەلەكەلەۋدى بىلەدى، ءوز باسىنداعى بوققا قاراماي، وزگەنىڭ باسىنداعى شوققا قاراعىش!

قاشاندا ءوزىن وزگەدەن زور تۇتقان ەلدىڭ (اۋىزبەن ەمەس، سانامەن!) تاسى ورگە دومالاعان!

ءدىن دەسە ارابقا، ءتىل دەسە ورىسقا، دۇنيە دەسە قىتايعا، تاربيە دەسە باتىسقا تابىنىپ وتىرعان ەلدە قايبىر رۋح بولسىن؟

ۇرپاعىڭ – ەرتەڭگى قازاق مىقتى بولسىن دەسەڭ:

ونىڭ اتا-باباسى مىقتى بولعانىن، سول ءۇشىن از بولا تۇرا وسىنشاما الىپ جەردى يەلەنىپ وتىرعانىن قۇلاعىنا قۇي!

كۇللى الەمدى ات تۇياعىنان شىققان شاڭعا كومگەن قاھارلى عۇنداردىڭ تۇقىمى ەكەنىن ەسىنە ءجيى سال!

«الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى» اتانعان ءال-ءفارابيدىڭ وسى جەردە دۇنيەگە كەلگەنىن ساناسىنا جەتكىز!

بايبارىس سۇلتاننىڭ ەگيپەتكە قۇل بولىپ بارىپ، پاتشا بولىپ بيلەگەنىن ماقتانىشپەن ايت!

ءتوميريستىڭ پارسىلاردى قالاي بىت-شىت قىلىپ، پاتشاسىنىڭ باسىن قان تولى مەسكە سالعانىن اڭگىمەلەپ بەر!

ەشكىمنەن بەتى قايتپاعان الەكساندر ماكەدونسكيدىڭ وسى دالادا عانا جەڭىلىسكە ۇشىراعانىن ءتۇسىندىر!

قازاق حاندىعىن قۇرعانداردىڭ باباسىنان قالعان ۇلى دالادا قالاي مەملەكەت قۇرعانىن باياندا!

كەنەسارى حان ولگەن سوڭ تاۋەلسىزدىككە دەيىنگى (1847-1991) 144 جىلدا قازاقتىڭ ءوز تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن 300-دەن اسا كوتەرىلىس جاساعانىن ۇمىتتىرما!

سونداي-اق بارلىق سالادا تالانتتى، مىقتى قازاقتار بولعانىن جانە بولا بەرەتىنىنە مىسالدار كەلتىرىپ دالەلمەن كورسەت!

ارعى داۋىردە ءوز جازۋى، ءوز كۇنتىزبەسى بولعانىن، زامان الاساپىرانىندا ولاردى تانۋدان ايىرىلىپ، ءتولتۋما مادەنيەتىنەن كوز جازىپ قالعانىن، بىراق ءبارى قايتا قالپىنا كەلەتىنىن ساناسىنا قۇي!

ال ەگەر وسىلاردىڭ ورنىنا «قازاقتىڭ جاۋى – قازاق» دەپ، ۇلتىڭا دەگەن جەككورىنىشتى وياتىپ – قۇدايدىڭ قارعىسىنا ۇشىراپ وتىرساڭ ۇرپاعىڭ قايتىپ ادام بولادى؟ وزىڭە ءوزىڭنىڭ جانىڭ اشىماسا باسقانى سىناۋ نە تەڭىڭ؟!

قولى بوس ادامنىڭ كەرىتارتپالىعى، اۋزى بوس ادامنىڭ ءسوزى كوپ.

ادامدى ادام قىلاتىن تەگىنىڭ مىقتى ەكەنىن سەزىنۋ مەن بولاشاعىنا دەگەن ءۇمىت قانا. ول ەكەۋىن ماقۇرىم ادامدا ەشتەڭە دە جوق!

احمەت ومىرزاق

پىكىرلەر