«Bız balany dūrys tärbielep jürmız be?» – Ahmet Ömırzaq

3147
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2023/10/whatsapp-image-2023-10-07-at-16.39.56.jpeg

Qazaqqa özın-özı jek köru virusyn taratyp otyrǧandar men sol derttı jūqtyryp alǧandardyŋ tūqymy tūzdai qūrymai el boluymyz qiyn! Al ol kün qaşan keledı?

Maǧjannyŋ myna küiınışın endı ūqqandaimyn:
Jer jüzın topan bassa eken!
Asqar taudan assa eken!
Taudai tolqyn qūtyryp,
Uly köbık şaşsa eken!
Bassa eken topan jer jüzın!
Japsa eken köbık kün közın!
Jandy, jansyz joq bolyp,
Qalsam jalǧyz bır özım!
Jan iesı tūnşyqsa!
Ün iesı ün şyqsa!
Qaraŋǧy jerdıŋ kögıne
Kün bolyp sonda men şyqsam!
Qandai oiyn salar em!
Jalynmen bärın jalar em!
Ekı-şeksız düniede
Jalǧyz özım qalar em!
Zaulaǧan ot - jalǧyz jan,
Jer mınezdı joq adam.
Zaulap tūrǧan otymnan
Jaratar em jaŋa adam...
Küiıngennen küi, zaryqqannan zar şyǧady-au...
Ortasyn ruhsyz, aiar, nämärt, zalym pendelerden tazartpai qazaqtyŋ künı tumaityny anyq...
Özıŋe sūraq qoiyp körşı: Balaŋdy qalai tärbieleisıŋ? Jek körıp pe, jaqsy körıp pe? Is bılgennıŋ ısıne, söz bılgennıŋ sözıne qarap otyrǧan halyq ta bır säbi! Sol tüsınık sanasyzdyŋ jetesıne jetpegenşe el boluymyz qiyn! Bügıngı qazaq keketu men kelekeleudı bıledı, öz basyndaǧy boqqa qaramai, özgenıŋ basyndaǧy şoqqa qaraǧyş! Qaşanda özın özgeden zor tūtqan eldıŋ (auyzben emes, sanamen!) tasy örge domalaǧan! Dın dese arabqa, tıl dese orysqa, dünie dese qytaiǧa, tärbie dese batysqa tabynyp otyrǧan elde qaibır ruh bolsyn? Ūrpaǧyŋ – erteŋgı qazaq myqty bolsyn deseŋ: Onyŋ ata-babasy myqty bolǧanyn, sol üşın az bola tūra osynşama alyp jerdı ielenıp otyrǧanyn qūlaǧyna qūi! Küllı älemdı at tūiaǧynan şyqqan şaŋǧa kömgen qaharly ǧūndardyŋ tūqymy ekenın esıne jiı sal! «Älemnıŋ ekınşı ūstazy» atanǧan äl-Farabidıŋ osy jerde düniege kelgenın sanasyna jetkız! Baibarys sūltannyŋ Egipetke qūl bolyp baryp, patşa bolyp bilegenın maqtanyşpen ait! Tomiristıŋ parsylardy qalai byt-şyt qylyp, patşasynyŋ basyn qan toly meske salǧanyn äŋgımelep ber! Eşkımnen betı qaitpaǧan Aleksandr Makedonskiidıŋ osy dalada ǧana jeŋılıske ūşyraǧanyn tüsındır! Qazaq handyǧyn qūrǧandardyŋ babasynan qalǧan Ūly dalada qalai memleket qūrǧanyn baianda! Kenesary han ölgen soŋ täuelsızdıkke deiıngı (1847-1991) 144 jylda qazaqtyŋ öz täuelsızdıgı üşın 300-den asa köterılıs jasaǧanyn ūmyttyrma! Sondai-aq barlyq salada talantty, myqty qazaqtar bolǧanyn jäne bola beretınıne mysaldar keltırıp dälelmen körset! Arǧy däuırde öz jazuy, öz küntızbesı bolǧanyn, zaman alasapyranynda olardy tanudan aiyrylyp, töltuma mädenietınen köz jazyp qalǧanyn, bıraq bärı qaita qalpyna keletının sanasyna qūi! Al eger osylardyŋ ornyna «qazaqtyŋ jauy – qazaq» dep, ūltyŋa degen jekkörınıştı oiatyp – qūdaidyŋ qarǧysyna ūşyrap otyrsaŋ ūrpaǧyŋ qaitıp adam bolady? Özıŋe özıŋnıŋ janyŋ aşymasa basqany synau ne teŋıŋ?! Qoly bos adamnyŋ kerıtartpalyǧy, auzy bos adamnyŋ sözı köp. Adamdy adam qylatyn tegınıŋ myqty ekenın sezınu men bolaşaǧyna degen ümıt qana. Ol ekeuın maqūrym adamda eşteŋe de joq!

Ahmet Ömırzaq

Pıkırler