كەشە «امانات» پەن «اق جول» پارتياسىنان امانجول التاەۆ پەن قازىبەك يسا جانە ماجوريتارلىق سايلاۋ جۇيەسى بويىنشا الماتى قالاسىنان ءماجىلىس دەپۋتاتى بولعان ەرمۇرات باپي اسىرەدىنشىلدەردىڭ ماسەلەسىن كوتەردى. ءۇش بىردەي ازاماتتىڭ تەرىس ءدىني اعىمعا قاتىستى دەپۋتاتتىق ساۋال جولداۋى تەگىن ەمەس. دەمەك الداعى ۋاقىتتا ەلدە الاۋىزدىق تۋدىرعان سالافيزمگە قارسى زاڭ قابىلدانۋى مۇمكىن.
بىراق بيلىك كوزبوياۋشىلىق جاساماي، تەرىس اعىم وكىلدەرىنىڭ اياعىنا تۇساۋ سالاتىن ناقتى زاڭ قابىلداي الا ما؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتاردى ءماجىلىس دەپۋتاتى امانجول التاەۆقا قويدىق.
– بۇگىن ءۇش بىردەي دەپۋتات تەرىس ءدىني اعىمعا بايلانىستى ماسەلە كوتەردى. ماجىلىسمەندەردىڭ ءبىر كۇندە ءدىني ماسەلەگە نازار اۋدارۋىنا نە سەبەپ بولدى؟
– بۇل وسىعان دەيىن شيرىعىپ كەلگەن ماسەلە عوي. وسىعان دەيىن ىشتە جينالىپ كەلگەن نارسە. بۇگىن ەلدىڭ ەرتەڭى ءۇشىن، مەملەكەتتىڭ بولاشاعى ءۇشىن، ۇلتتىڭ تۇتاستىعى ءۇشىن اسا وزەكتى ماسەلەنى كوتەرۋدى ءجون دەپ تاپتىق.
– زاڭدى قابىلداۋعا قانشا ۋاقىت كەرەك؟
– زاڭ جوباسى دايىندالىپ، جۇمىس توپتارى ونىڭ ءار ءبىر پۋنكىنە زەردەلى كوزبەن قاراپ، جان-جاقتى تالقىلاپ، سودان سوڭ ناتيجەلى، ماڭىزدى زاڭدى دۇنيەگە اكەلۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.
– قوعام تاراپىنان بۇل زاڭعا بايلانىستى قانداي كوزقاراس بولۋى مۇمكىن؟
– ارينە، قوعام 100 پايىز بارلىعى ءبىر كوزقاراستا بولماۋى مۇمكىن. ويتكەنى بىزدە جات اعىمداعى قازاقستان ازاماتتارىنىڭ سانى وتە كوپ. ولاردىڭ تاراپىنان قارسىلىق وتە كۇشتى بولۋى مۇمكىن. بىراق قارسىلىق كۇشتى بولادى ەكەن دەپ بۇگىن ارتقا شەگىنۋگە بولمايدى.
– قازىبەك يسا دەپۋتاتتىق ساۋالىندا جات اعىمعا ەرگەندەردىڭ ىشىندە ونەر دە، سپورتتا ءتىپتى ايتىستا دا ادامدار بار دەدى. ياعني، سىرتتان ىزدەمەي جات اعىمعا ەرگەندەر ىشتە دە جەتەدى عوي. مىسالى ايتىسكەرلەردىڭ ىشىندە كىمدەردىڭ اتىن اتار ەدىڭىز؟
– ونى بالەنباي، بالەنباي دەپ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەۋ مەنىڭ مىندەتىمە جاتپايدى. قازىر ءبىزدىڭ ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ اتىمىزدى اتاپ، قارالايتىن ۋاقىت ەمەس. قازىر ناقتى زاڭنىڭ نورمالارىن دۇرىستاپ، جاڭا زاڭدى مەيلىنشە جىلدامداتىپ قابىلداپ، كەشەندى تۇردە يدەولوگيالىق جۇمىستاردى جۇرگىزەتىن ۋاقىت.
– قوعامدا سالافيزمگە ەكسترەميستىك ۇيىم رەتىندە تىيىم سالۋ تۋرالى ءجيى ايتىلىپ ءجۇر. اتالعان زاڭدا سالافيزمگە تىيىم سالىنا ما؟
– ابدەن مۇمكىن. ۋاحابيزم سەكىلدى قوعامعا تەرىس اسەرىن تيگىزىپ جاتقان اعىمدارعا تىيىم سالاتىن ۋاقىت بولدى دەپ ويلايمىن.
– دەپۋتات ەرمۇرات باپي قايرات ساتىبالدىنىڭ اتاپ اتاپ قالدى. قايرات ساتىبالدىنىڭ جانىندا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ءبىرى ەكس-دەپۋتات بەكبولات تىلەۋحان، مۇحامەدجان تازابەكوۆ بولاتىن. قازىر اتالعان تۇلعالار تۇركيادا تۇرادى. جاڭا ءسىز «كوپ نارسەنى ايتا المايمىن» دەپ وتىرسىز، بىراق ءسىز ولاردىڭ قانداي ۇستانىمدا ەكەنىن ءبىلۋىڭىز مۇمكىن عوي. «اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى» دەيدى عوي، نەگە ءبىز اتىن اتاماي قاشقاقتايمىز؟
– جالپى، سىزدەر مىنانى تۇسىنىڭىزدەرشى، بىزگە قازىر ءار «اناۋ ۋاحابيست، مىناۋ سالافيت» دەپ جەكە ادامداردى قارالاۋدان گورى بىزگە جالپى اعىمدى توقتاتۋ كەرەك. ياعني ءسىز اتىن اتاپ وتىرعان ۋاحابيزم، سالافيزم ءبىزدىڭ قوعامعا زيادى ما، زياندى بولسا، وعان تىيىم سالۋ كەرەك. وسىمەن كۇرەسۋ كەرەك دەپ ويلايمىن.
– كوپتەگەن جاستار سالافيتتىك جولعا ۇلكەن تۇلعالاردىڭ ۋاعىزى ارقىلى كەلدى. مىسالى، ايتىس اقىندارىنىڭ ىشىندە «بالعىنبەك يماشەۆ، جانداربەك بۇلعاقوۆ، مۇحتار نيازوۆ سياقتى ازاماتتاردى سالافيتتىك جولعا ءتۇسىپ كەتتى» دەگەن اڭگىمەلەر ايتىلادى. سەبەبى ولار ايتىستا ۋاعىز ايتاتىن بولدى. وسى اتى اتالعان ارىپتەستەرىڭىز تەرىس جولعا ءتۇستى مە؟
– ەندى ونى ءويتىپ قارالاۋعا بولمايتىن شىعار دەپ ويلايمىن. جالپى بەلگىلى ادامدار، ەسىمىن ەل بىلەتىن ادامدار ءدىني كوزقاراسى تۇرعىسىنان كەلگەن كەزدە وتە زەردەلى، وتە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا ءتيىستى. ويتكەنى ەسىمى بەلگىلى تۇلعا اداساتىن بولسا، ونىڭ سوڭىنان ەرگەن مىڭداعان جاستار اداسادى. سوندىقتان قاتارداعى ادامنان گورى، ەسىمىن ەل بىلەتىن تانىمال ادامداردىڭ موينىنداعى جاۋاپكەرشىلىك ءجۇز ەسە، مىڭ ەسە ارتىق دەپ ويلايمىن.
– ەگەر زاڭ قابىلدانعان جاعدايدا تانىمال ادامدار جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلا ما؟ مىسالى ايىپپۇل ارقالاپ، قامالۋى مۇمكىن بە؟
– ءبىزدىڭ ماقساتىمىز ونىڭ ءبارىن جازالاۋ ەمەس قوي. قوعامدى ساۋىقتىرىپ تۇزەتۋىمىز كەرەك. ەگەر جاڭا زاڭ قابىلدانىپ، باحابيزم سەكىلدى اعىمدارعا تىيىم سالىناتىن بولسا، سول زاڭ قابىلداعان كۇننەن باستاپ تەرىس اعىمعا قاتىستى ارەكەت جاسامايتىن بولسا، كەز كەلگەن قازاقستان ازاماتىن قارالاۋعا قاقىمىز جوق. سوندىقتان دا زاڭ قابىلدانعاننان كەيىن سول زاڭ اياسىندا جۇرگەن ءاربىر قازاقستان ازاماتىنا ءبىز قۇرمەتپەن قاراۋىمىز كەرەك.
سەرىك جولداسباي،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
