Keşe «Amanat» pen «Aq jol» partiiasynan Amanjol Ältaev pen Qazybek İsa jäne majoritarlyq sailau jüiesı boiynşa Almaty qalasynan Mäjılıs deputaty bolǧan Ermūrat Bapi äsıredınşılderdıŋ mäselesın köterdı. Üş bırdei azamattyŋ terıs dıni aǧymǧa qatysty deputattyq saual joldauy tegın emes. Demek aldaǧy uaqytta elde alauyzdyq tudyrǧan salafizmge qarsy zaŋ qabyldanuy mümkın.
Bıraq bilık közboiauşylyq jasamai, terıs aǧym ökılderınıŋ aiaǧyna tūsau salatyn naqty zaŋ qabyldai ala ma? Osy jäne özge de sūraqtardy Mäjılıs deputaty Amanjol Ältaevqa qoidyq.
– Bügın üş bırdei deputat terıs dıni aǧymǧa bailanysty mäsele köterdı. Mäjılısmenderdıŋ bır künde dıni mäselege nazar audaruyna ne sebep boldy?
– Būl osyǧan deiın şiryǧyp kelgen mäsele ǧoi. Osyǧan deiın ışte jinalyp kelgen närse. Bügın eldıŋ erteŋı üşın, memlekettıŋ bolaşaǧy üşın, ūlttyŋ tūtastyǧy üşın asa özektı mäselenı köterudı jön dep taptyq.
– Zaŋdy qabyldauǧa qanşa uaqyt kerek?
– Zaŋ jobasy daiyndalyp, jūmys toptary onyŋ är bır punkıne zerdelı közben qarap, jan-jaqty talqylap, sodan soŋ nätijelı, maŋyzdy zaŋdy düniege äkelu kerek dep esepteimın.
– Qoǧam tarapynan būl zaŋǧa bailanysty qandai közqaras boluy mümkın?
– Ärine, qoǧam 100 paiyz barlyǧy bır közqarasta bolmauy mümkın. Öitkenı bızde jat aǧymdaǧy Qazaqstan azamattarynyŋ sany öte köp. Olardyŋ tarapynan qarsylyq öte küştı boluy mümkın. Bıraq qarsylyq küştı bolady eken dep bügın artqa şegınuge bolmaidy.
– Qazybek İsa deputattyq saualynda jat aǧymǧa ergenderdıŋ ışınde öner de, sportta tıptı aitysta da adamdar bar dedı. Iаǧni, syrttan ızdemei jat aǧymǧa ergender ışte de jetedı ǧoi. Mysaly aityskerlerdıŋ ışınde kımderdıŋ atyn atar edıŋız?
– Ony bälenbai, bälenbai dep atyn atap, tüsın tüsteu menıŋ mındetıme jatpaidy. Qazır bızdıŋ bır-bırımızdıŋ atymyzdy atap, qaralaityn uaqyt emes. Qazır naqty zaŋnyŋ normalaryn dūrystap, jaŋa zaŋdy meilınşe jyldamdatyp qabyldap, keşendı türde ideologiialyq jūmystardy jürgızetın uaqyt.
– Qoǧamda salafizmge ekstremistık ūiym retınde tyiym salu turaly jiı aitylyp jür. Atalǧan zaŋda salafizmge tyiym salyna ma?
– Äbden mümkın. Uahabizm sekıldı qoǧamǧa terıs äserın tigızıp jatqan aǧymdarǧa tyiym salatyn uaqyt boldy dep oilaimyn.
– Deputat Ermūrat Bapi Qairat Satybaldynyŋ atap atap qaldy. Qairat Satybaldynyŋ janynda jürgen azamattardyŋ bırı eks-deputat Bekbolat Tıleuhan, Mūhamedjan Tazabekov bolatyn. Qazır atalǧan tūlǧalar Türkiiada tūrady. Jaŋa sız «köp närsenı aita almaimyn» dep otyrsyz, bıraq sız olardyŋ qandai ūstanymda ekenın bıluıŋız mümkın ǧoi. «Auruyn jasyrǧan öledı» deidı ǧoi, nege bız atyn atamai qaşqaqtaimyz?
– Jalpy, sızder mynany tüsınıŋızderşı, bızge qazır är «anau uahabist, mynau salafit» dep jeke adamdardy qaralaudan görı bızge jalpy aǧymdy toqtatu kerek. Iаǧni sız atyn atap otyrǧan uahabizm, salafizm bızdıŋ qoǧamǧa ziiady ma, ziiandy bolsa, oǧan tyiym salu kerek. Osymen küresu kerek dep oilaimyn.
– Köptegen jastar salafittık jolǧa ülken tūlǧalardyŋ uaǧyzy arqyly keldı. Mysaly, aitys aqyndarynyŋ ışınde «Balǧynbek İmaşev, Jandarbek Būlǧaqov, Mūhtar Niiazov siiaqty azamattardy salafittık jolǧa tüsıp kettı» degen äŋgımeler aitylady. Sebebı olar aitysta uaǧyz aitatyn boldy. Osy aty atalǧan ärıptesterıŋız terıs jolǧa tüstı me?
– Endı ony öitıp qaralauǧa bolmaityn şyǧar dep oilaimyn. Jalpy belgılı adamdar, esımın el bıletın adamdar dıni közqarasy tūrǧysynan kelgen kezde öte zerdelı, öte jauapkerşılıkpen qarauǧa tiıstı. Öitkenı esımı belgılı tūlǧa adasatyn bolsa, onyŋ soŋynan ergen myŋdaǧan jastar adasady. Sondyqtan qatardaǧy adamnan görı, esımın el bıletın tanymal adamdardyŋ moinyndaǧy jauapkerşılık jüz ese, myŋ ese artyq dep oilaimyn.
– Eger zaŋ qabyldanǧan jaǧdaida tanymal adamdar jauapkerşılıkke tartyla ma? Mysaly aiyppūl arqalap, qamaluy mümkın be?
– Bızdıŋ maqsatymyz onyŋ bärın jazalau emes qoi. Qoǧamdy sauyqtyryp tüzetuımız kerek. Eger jaŋa zaŋ qabyldanyp, bahabizm sekıldı aǧymdarǧa tyiym salynatyn bolsa, sol zaŋ qabyldaǧan künnen bastap terıs aǧymǧa qatysty äreket jasamaityn bolsa, kez kelgen Qazaqstan azamatyn qaralauǧa qaqymyz joq. Sondyqtan da zaŋ qabyldanǧannan keiın sol zaŋ aiasynda jürgen ärbır Qazaqstan azamatyna bız qūrmetpen qarauymyz kerek.
Serık Joldasbai,
«Adyrna» ūlttyq portaly
