جولداۋدى ەندى عانا قاراۋدىڭ مۇمكىندىگى تۋدى. فەيسبۋك بەتى دە جولداۋداعى باستامالار جايىندا جازىلعان جازباعا تولىپتى.
اۋدان اكىمدەرىنە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتى باسقارۋ قۇقىعىن بەرمەك دەگەندى وقىدىم. بۇل نە سوندا؟ تۇسىنگەنىم بىلاي. ەلىمىزدە جالپى 160-قا جۋىق اۋدان بار-اۋ قاتەلەسپەسەم. سول اۋداننىڭ بارلىعى دەرلىك مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلادى. ەندى سولارعا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتى باسقارۋ ەركىندىگى بەرىلەدى، اسىرەسە بۇل سول اۋداننان تۇسكەن سالىقتىڭ ءبىر بولىگىن سول اۋداننىڭ ماسەلەسىن دەرەۋ شەشۋگە باعىتتالاتىن جوبا نەگىزىندە بولادى دەپ ويلايمىن. ونى قالاي باعىتتايدى، قاي ماسەلەگە باعىتتايدى، ول سول اۋدان اكىمىنە تىكەلەي بايلانىستى.
بۇل ءبىر جاعىنان اۋدانداردى اۆتونومدى جۇيەدە جۇمىس ىستەۋگە كوشىرە باستايدى. مىنە، وسى تۇستا قاي اكىمنىڭ بىلىكتى، قاي اكىمنىڭ وسالداۋ ەكەنى بايقالىپ قالادى.
اكىمدەردى سايلاۋ جۇيەسى اقىرىنداپ ەنگىزىلىپ جاتىر، ەندەشە ولارعا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتى باسقارۋ دا بەرىلە باستايتىنى تۇسىنىكتى ەدى نەگىزى. بىراق بۇل تۇستا تاعى ءبىر ماسەلە بار، ول جەرگىلىكتى بيۋدجەتتى باسقارۋ بارىسىندا جەمقورلىق فاكتىسىنىڭ ارتۋ ىقتيمالدىعى. سوندىقتان دا انتيكوردىڭ دا جۇمىسى قارقىن الۋى كەرەك، اسىرەسە اۋدانداردا.
جالپى ەۋروپا ەلدەرىنىڭ كوبىندە ءار قالا، ءار اۋدان كوبىنە ءوز بيۋدجەتىن باسقارۋ قۇقىعىنا يە. ارينە ولار ينۆەستيتسيانى دا وزدەرى تارتادى. سوندىقتان دا كەيدە ءبىر ايماق ەكىنشى ءبىر ايماقتان ءوزا شاۋىپ جاتادى. ءبىز دە سوعان اقىرىنداپ كەلەمىز دەپ ويلايمىن.
سوندا قارجىنى جوسپارلى ماسەلەدەن بولەك توسىننان تۋىنداعان ماسەلەگە باعىتتاۋ مۇمكىندىگى تۋادى. شەشىمدى ورتالىقتان كۇتىپ وتىرماي، ءوز ەركىمەن ىسكە اسىرا باستايدى. بيۋدجەت باسقارۋ مۇمكىندىگى بولماعاندىقتان، قازىر وبلىس نە ايتادى، رەسپۋبليكا نە ايتادى دەپ وتىرادى. ولار شەشىم ايتقانشا ماسەلە ۋشىعىپ كەتۋى نەمەسە بولارى بولىپ، بوياۋى ءسىڭىپ قالۋى دا مۇمكىن. سوندىقتان دا بۇل شەشىم "شەشىم قابىلداۋداعى جىلدامدىقتى ارتتىرۋ" ءۇشىن دە جاسالعانداي.
بيۋدجەتتى باسقارۋ قۇقىعى دەگەنىمىز جەكە قارجى ەمەس ەكەندىگىن اكىمدەر ءتۇسىنۋ كەرەك. بۇل وڭدى-سولدى قارجىنى شاشا بەرۋ قۇقىعى ەمەس، حالىق سالىعىن ءتيىمدى قولدانۋ جۇيەسىنە اينالۋى قاجەت. ءار اكىم مەنەدجەر (قاجەت بولسا كريزيس-مەنەدجەر) بولا ءبىلۋ شارت دەگەن ويدىڭ ءبىر ۇشىن وسى تۇستان شىعارىپ قويسام. اكىمدەردە جاۋاپكەرشىلىك زور (بولسىن).