ساياساتكەر، قازاقستان پارلامەنتى VII-VIII شاقىرىلىمداعى ءماجىلىس دەپۋتاتى (2021 جىلدان) جۇلدىز دوسبەرگەنقىزى ۇلت مۇددەسىن تۇگەندەۋدە جاستار ءۇشىن، قوعام ءۇشىن نە ماڭىزدى دەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ بەردى. ءتۇرلى ءدىني اعىمدار مەن باتىستىق بۋدىڭ جەتەگىندە كەتكەن دارىندى جاستارىمىزدىڭ ەل ءۇشىن قىزمەت ەتۋى ءۇشىن مەملەكەتكە نە ىستەمەك كەرەك؟ اڭگىمەدە تارقاتتىق.
دەپۋتات ساۋالدارعا جاۋاپ بەرۋ بارىسىندا قازىرگى قوعام جاستارىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىگە بايلانۋى ارقىلى ءالسىز ۇرپاقتاردىڭ ءوسىپ كەلە جاتقانىن تىلگە تيەك ەتتى. ولاردىڭ رۋحاني مىقتىلىعىن قايتا جاڭعىرتۋىمىز ءۇشىن تاربيە مەن بىلىمگە كوڭىل ءبولۋ قاجەتتىگىن ايتتى.
ماسەلەن، ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك 2023 جىلى TikTok ايىنا 1 ميللياردتان استام بەلسەندى پايدالانۋشىعا يە بولادى. الەمدە 4,8 ميلليارد ينتەرنەت پايدالانۋشىسى بار جانە ولاردىڭ 20,83 پايىزى TikTok پايدالانادى. 2021 جىلدىڭ قاراشاسىنان 2022 جىلدىڭ قاڭتارىنا دەيىن TikTok كۇن سايىن 650 مىڭنان استام جاڭا پايدالانۋشىنى تىركەدى (بۇل سەكۋندىنا شامامەن 8 جاڭا اككاۋنت).
«كەز كەلگەن الەۋمەتتىك ماسەلەنىڭ شەشىمى بار. ەكونوميكالىق ۋايىمدايتىن دۇنيەلەردىڭ ءتۇيىنى بەلگىلى. عىلىمي، ساياسي دۇنيەلەردىڭ دە شەشىمى قولجەتىمدى. ال بىراق، ۇلت رەتىندە ۇيىسۋىمىز، كەلەشەكتى تولىققاندى ءبىرتۇتاس قوعام رەتىندە تاريحىمىز بەن تاۋەلسىزدىگىمىزدى ساقتاۋدىڭ دىڭگەگى – تاربيە مەن بىلىمدە. وتىز جىلدا ءبىز تەك ءبىلىم بەرىپ كەلدىك. ءبىلىمنىڭ ەڭ وزىق تاجىيبەلەرىن ەنگىزىپ، كەيدە انكلاب جاساپ، ءتۇرلى باعدارلامالارمەن شەت ەلدى دە كوردىك. بىراق ودان ءبىزدىڭ قوعام وزگەرمەدى، دامىمادى. بۇل بۇگىنگى كۇننىڭ اششى دا بولسا شىندىعى. مەنى قازىر ويلاندىرىپ جۇرگەن ەكى نارسە: جاستارىمىز جەلىدە تيك توك، ينستاگرام سىندى ارزان دۇنيەلەرمەن اينالىسىپ كەتتى. الپاۋىت ەلدەردىڭ شىعارىپ جاتقان جەلىلەرىنە توتەپ بەرەتىن بىزدە ۇلتتىق ۇستانىم مەن تەحنولوگيالىق دامۋىمىز بولماي قالدى. جاس بۋىن سول تەحنولوگيالاردىڭ تاربيەسىنىڭ جەتەگىندە كەتىپ جاتىر. ول جەردەگى ءتۇرلى قاتىگەزدىكتىڭ، ارسىزدىقتىڭ، مورالدىق قاعيدالاردىڭ قانشالىقتى ءبىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزعا ساي ەمەس ەكەندىگىن وزدەرىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر. ول جەردە ەشقانداي فيلتر جوق. جاۋاپكەرلىشىلىك الاتىن بىردە-ءبىر مەملەكەتتىك ۇيىم جوق. تاربيە تۇرعىسىنان جاستارعا اسەر ەتەتىن ول كىتاپ. كىتاپ وقۋعا دەگەن قۇشتارلىقتارىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ ەلدەگى نەبىر جاس جازۋشىلاردى بىرىكتىرىپ سۋبسيديا ءبولىپ، ادەبي-تانىمدىق شىعارمالارىمىزدىجاڭاشا تۇردە شىعارۋىمىز كەرەك. سول ارقىلى كىتاپ دۇكەندەرىمىزدى دامىتۋ كەرەكپىز. سوندا عانا ءدىني اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتىپ، باتىستىق يدەولوگيانى شەكتەن تىس سىڭىرگەن جاستار قاتارى ازايادى. ايتپەسە ول قوعامنىڭ دەرتى»، - دەدى ول.
كوپ جەردە جاستارعا اكتسەنت قويىپ، مۇمكىندىكتەر بەرىپ، رۋحاني مىقتى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەكتىگىن ايتتى ول.
جۇلدىز سۇلەيمەنوۆا بىرتۇتاستىق مىنەز كەرەكتىگىن باسا ايتتى:
«حالقىمىزعا ءبىرتۇتاس مىنەز جەتىسپەيدى. ءاميان ۇستاماعانىمىزعا قانشا بولدى. ءبارىمىز تسيفرلى بانكتەردى قولدانىپ، كيۋارمەن تولەم جاساپ ءجۇرمىز. شۇكىر، دامىپ جاتىرمىز. بىلىكتىلىك بار، ءبىلىم بار. شەت ەلدەن وقىپ كەلگەن ازاماتتارىمىز دا قانشاما، بىرنەشە تىلدە سايراپ تۇرعان جاستار قانشاما. بىزگە مىنەز كەرەك. ۇلتتىق رۋحىمىزدى، وتانسۇيگىشتىگىمىزدى وياتۋىمىز كەرەك».
ءتۇرلى ءدىني اعىمدارعا دەن بەرىپ، ۇلتتىق سانانى ۇمىتقان جاستار ءۇشىن زايىرلىلىق ۇعىمىن دۇرىس جەتكىزۋىمىز كەرەكتىگىن ايتتى ول:
«تولە بي بابامىز «ەرلىك پەن ەلدىك بەر. سول ەرلىك پەن ەلدىكتى ۇستاپ تۇراتىن دانالىق بەر» دەگەن. ءبىز ەرلىك پەن ەلدىكتى ۇستاپ قالدىق. وسى تەرريتوريانى باعىندىردىق، ەگەمەندىك قۇردىق، سان مىڭ عاسىر تاريحىمىزدا ەلدىك ءۇشىن كۇرەستىك. تاۋەلسىز ەل رەتىندە دە جاستارىمىز ارقىلى ءوزىمىزدى الەمگە تانىتىپ جاتىرمىز. ديماشىمىز بولسىن، كۇنسۇلۋ زاكاريامىزدى دا بىلمەيتىن جان جوق. بىزگە الداعى ۋاقىتتى XXI عاسىرداعى قانداي دا ءبىر قاتەرلەردەن، قانداي دا ءبىر تۋربۋلەنتتى كەزەڭدەردەن ءساتتى وتەتىن دانالىق كەرەك. ول دانالىق تاربيە مەن بىلىمنەن كەلەدى. ونى جان جاقتان جالتاقتاپ باسقا ەلدەن، باسقا يدەولوگيادان ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. ءوز وزەگىمىزدەن، ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدان، سالت-داستۇرىمىزدەن، تاريحي يگىلىكتەرىمىزدەن الۋىمىز كەرەك. زايىرلىلىق ۇعىمىن دۇرىس ءتۇسىنىپ، شىنايى زايىرلى قوعام قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. سوندا عانا ەل داميدى».
دينا ليتپين،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
