Saıasatker, Qazaqstan Parlamenti VII-VIII shaqyrylymdaǵy Májilis depýtaty (2021 jyldan) Juldyz Dosbergenqyzy ult múddesin túgendeýde jastar úshin, qoǵam úshin ne mańyzdy degen saýaldarǵa jaýap berdi. Túrli dinı aǵymdar men batystyq býdyń jeteginde ketken daryndy jastarymyzdyń el úshin qyzmet etýi úshin memleketke ne istemek kerek? Áńgimede tarqattyq.
Depýtat saýaldarǵa jaýap berý barysynda qazirgi qoǵam jastarynyń áleýmettik jelige baılanýy arqyly álsiz urpaqtardyń ósip kele jatqanyn tilge tıek etti. Olardyń rýhanı myqtylyǵyn qaıta jańǵyrtýymyz úshin tárbıe men bilimge kóńil bólý qajettigin aıtty.
Máselen, statıstıkaǵa súıensek 2023 jyly TikTok aıyna 1 mıllıardtan astam belsendi paıdalanýshyǵa ıe bolady. Álemde 4,8 mıllıard ınternet paıdalanýshysy bar jáne olardyń 20,83 paıyzy TikTok paıdalanady. 2021 jyldyń qarashasynan 2022 jyldyń qańtaryna deıin TikTok kún saıyn 650 myńnan astam jańa paıdalanýshyny tirkedi (bul sekýndyna shamamen 8 jańa akkaýnt).
«Kez kelgen áleýmettik máseleniń sheshimi bar. Ekonomıkalyq ýaıymdaıtyn dúnıelerdiń túıini belgili. Ǵylymı, saıası dúnıelerdiń de sheshimi qoljetimdi. Al biraq, ult retinde uıysýymyz, keleshekti tolyqqandy birtutas qoǵam retinde tarıhymyz ben táýelsizdigimizdi saqtaýdiń dińgegi – tárbıe men bilimde. Otyz jylda biz tek bilim berip keldik. Bilimniń eń ozyq tájiıbelerin engizip, keıde anklab jasap, túrli baǵdarlamalarmen shet eldi de kórdik. Biraq odan bizdiń qoǵam ózgermedi, damymady. Bul búgingi kúnniń ay da bolsa shyndyǵy. Meni qazir oılandyryp júrgen eki nárse: jastarymyz jelide tık tok, ınstagram syndy arzan dúnıelermen aınalysyp ketti. Alpaýyt elderdiń shyǵaryp jatqan jelilerine tótep beretin bizde ulttyq ustanym men tehnologııalyq damýymyz bolmaı qaldy. Jas býyn sol tehnologııalardyń tárbıesiniń jeteginde ketip jatyr. Ol jerdegi túrli qatigezdiktiń, arsyzdyqtyń, moraldyq qaǵıdalardyń qanshalyqty bizdiń ulttyq qundylyǵymyzǵa saı emes ekendigin ózderińiz jaqsy bilesizder. Ol jerde eshqandaı fıltr joq. Jaýapkerlishilik alatyn birde-bir memlekettik uıym joq. Tárbıe turǵysynan jastarǵa áser etetin ol kitap. Kitap oqýǵa degen qushtarlyqtaryn arttyrý úshin bizdiń eldegi nebir jas jazýshylardy biriktirip sýbsıdııa bólip, ádebı-tanymdyq shyǵarmalarymyzdyjańasha túrde shyǵarýymyz kerek. Sol arqyly kitap dúkenderimizdi damytý kerekpiz. Sonda ǵana dinı aǵymdardyń jeteginde ketip, batystyq ıdeologııany shekten tys sińirgen jastar qatary azaıady. Áıtpese ol qoǵamnyń derti», - dedi ol.
Kóp jerde jastarǵa akent qoıyp, múmkindikter berip, rýhanı myqty bolýyn qamtamasyz etý kerektigin aıtty ol.
Juldyz Súleımenova birtutastyq minez kerektigin basa aıtty:
«Halqymyzǵa birtutas minez jetispeıdi. Ámııan ustamaǵanymyzǵa qansha boldy. Bárimiz ıfrly bankterdi qoldanyp, kıýarmen tólem jasap júrmiz. Shúkir, damyp jatyrmyz. Biliktilik bar, bilim bar. Shet elden oqyp kelgen azamattarymyz da qanshama, birneshe tilde saırap turǵan jastar qanshama. Bizge minez kerek. Ulttyq rýhymyzdy, otansúıgishtigimizdi oıatýymyz kerek».
Túrli dinı aǵymdarǵa den berip, ulttyq sanany umytqan jastar úshin zaıyrlylyq uǵymyn durys jetkizýimiz kerektigin aıtty ol:
«Tóle bı babamyz «erlik pen eldik ber. Sol erlik pen eldikti ustap turatyn danalyq ber» degen. Biz erlik pen eldikti ustap qaldyq. Osy terrıtorııany baǵyndyrdyq, egemendik qurdyq, san myń ǵasyr tarıhymyzda eldik úshin kúrestik. Táýelsiz el retinde de jastarymyz arqyly ózimizdi álemge tanytyp jatyrmyz. Dımashymyz bolsyn, Kúnsulý Zakarııamyzdy da bilmeıtin jan joq. Bizge aldaǵy ýaqytty XXI ǵasyrdaǵy qandaı da bir qaterlerden, qandaı da bir týrbýlentti kezeńderden sátti ótetin danalyq kerek. Ol danalyq tárbıe men bilimnen keledi. Ony jan jaqtan jaltaqtap basqa elden, basqa ıdeologııadan izdeýdiń qajeti joq. Óz ózegimizden, ulttyq qundylyǵymyzdan, salt-dástúrimizden, tarıhı ıgilikterimizden alýymyz kerek. Zaıyrlylyq uǵymyn durys túsinip, shynaıy zaıyrly qoǵam qalyptastyrýymyz qajet. Sonda ǵana el damıdy».
Dına LITPIN,
«Adyrna» ulttyq portaly
