ەلىمىزدىڭ مەكتەپ باعدارلاماسىننىڭ تاريحىندا 1969 جىلى جالاڭاشكولدەگى بولعان قاقتىعىس جايلى اقپارات جوقتىڭ قاسى دەپ ايتۋعا بولادى. ال ونىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى بولعانى تۋرالى، وسكەلەن ۇرپاق بىلمەيدى دەگەن تۇجىرىم جاساۋعا تۋرا كەلەدى. بيىل سول وقيعا ورىن العانىنا 50 جىل تولىپ وتىر.
وكىنىشكە وراي، بيلىكتىڭ شيكى ساياساتى ارقاسىندا، ءبىلىم سالامىز ءشىرىپ، كوپتەگەن قاتەلىكتەر ورىن العان. جاستارعا ارنالعان، امانات رەتىندە قاجەتتى اقپاراتتىڭ باسىم بولىگى جوق، وقىتىلمايدى. كوپشىلىك تاريحي ماڭىزى بار وقيعالار ايتىلماي كەلەدى. سونىڭ ارقاسىندا بولاشاعىمىزعا قاۋىپ ءتونىپ تۇر. سەبەبى، سول تاريحي وقيعالارعا قاتىسى بار، قارسى تاراپ، كەرىسىنشە تاريحتى بۇرمالاپ، قيالمەن وزدەرىنىڭ جاستارىنا تاراتىپ ءجۇر.
اتاپ ايتقاندا، ءسال تاريحقا كوز سالساق، 13 تامىزدا قازاقستان تەرريتوريسىندا 1969 جىلى كسرو مەن قحر اراسىندا قارۋلى قاقتىعىس ورىن الىپ، ەكى تاراپتان ونداعان ساربازدار مەرت بولادى.
العاشقىدا قىتاي اسكەرلەرى كوكتەمدە رەسەيدىڭ دامانسك شەكارا بەكەتىن بۇزىپ وتپەكشى بولىپ، تامىزدا جالاڭاشكولدە سونى قايتالاپ شىعادى. بىراق وسى جولى، سونىڭ ناتيجەسى الدەقايدا قارالى بولىپ اياقتالادى.
جالپى قىتايلىقتار اتالمىش قاقتىعىستاردى ادەيى جاسادى دەگەن تۇجىرىم دۇرىس دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، ولاردىڭ سىرتقى ساياساتتى سول نەگىزدە قالانىپ وتىر عوي. ايتەۋىر، وزدەرىنىڭ كورشىلەرىن شەكارا ماسەلەسىمەن قىسپاققا الىپ، ءبىراز ەلدەردىڭ قانىن ىشكەن بولاتىن جانە ءالى دە سولاي جاساپ كەلەدى. قىتايدىڭ «جۇمساق كۇشى» قازىرگى ۋاقىتتا ايقىن كورىنسە، ال سول كەزدە بولسا، قاھارلى كۇشىن كورسەتۋدەن قورىقپايتىن.
اقىرىندا قىركۇيەكتە كسرو مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى A.ن.كوسىگين پەكيندە قىتاي پرەمەرى چجوۋ ەنلايمەن كەزدەسىپ، ەكى ەل اراسىنداعى قارۋلى قاقتىعىستاردى توقتاتىپ، شەكارا داۋىن بەيبىت كەلىسسوزدەر ارقىلى شەشۋگە ۋاعدالاسادى.
ناتيجەسىندە 26 ءساۋىر 1994 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىندە ەكى ەلدىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسىن راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى كەلىسىمىنە سايكەس شەشىمىن تاۋىپ ەلىمىزدىڭ پايداسىنا تۇپكىلىكتى شەشىلەدى. بىراق وسىمەن قاۋىپتىلىك جويىلماي، ءالى دە ساقتاۋلى كۇيدە بولىپ تۇر.
ەندى، ەڭ سوراقىسى سول كەزدە قىتايدىڭ جاساعان قادامدارى، شىڭجاڭ ولكەسىنىڭ سولتۇستىك ايماقتارى دەپ ەسەپتەپ، تەرريتوريانى ساقتاپ قالۋ سياقتى سىلتاۋ بولىپ تۇرعان. دەمەك، ولار سول كەزدەن باستاپ، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن سولاي ساناپ ءجۇر جانە سونى جاستارىنىڭ ميىنا ءسىڭدىرىپ جۇرگەن سەكىلدى.
سايكەسىنشە، قىتاي جاعى وقيعا بولعانىنا 50 جىل تولۋىنا وراي، بەلگىلى ءبىر قوعامدىق ۇيىم ەمەس، رەسمي پەكين سول وقيعانى اتاپ ءوتۋ بويىنشا شارالار ۇيىمداستىرۋدا. جالاڭاشكولگە قاتىسقان ارداگەرلەردى شاقىرىپ، جاس ساربازدارمەن كەزدەستىرىپ، ەلىنىڭ تۇتاستىعىن، تەرريتورياسىنىڭ بىرىزدىلىگىن ساقتاپ قالعاندار دەپ دارىپتەۋدە. دەمەك، army.81.cn[1] سايتىندا جاريالانعان ماقالا سونىڭ دالەلى. ءالى دە بولسا، قازاقستانىمىزدىڭ شىعىس پەن وڭتۇستىك شىعىس جەرلەرىن وزدەرىنىڭ تەرريتورياسى دەپ سانايدى دا، سولاي ۇگىتتەيدى.
الەمنىڭ كوپشىلىگى بىلەتىندەي، قىتاي ءوزىنىڭ ساياساتىن ءبىر كۇندە، ءبىر جىلدا، ونداعان جىلدا ەمەس، ءجۇز جىلعا الدىن-الا ويلاستىرىپ، سوعان ۇگىت-ناسيحاتتىق جۇمىستار جاساۋدا.
ەسىمىزگە، بىرنەشە اي بۇرىن ورىن العان جاعدايدى دا ەسكە الۋعا بولادى. قىتايدىڭ ءبىر مۇراجايىندا جەرگىلىكتى قىزمەتكەر، ەلىمىز جايلى ءسوز سويلەگەن كەزدە، ەلدىگىمىز جوق ەكەنى دەپ كورسەتىپ، بۇل قىتايدىڭ تەرريتورياسى دەپ ايتىپ تۇرعان. ودان بولەك، ينتەرنەت جەلىسىندە كەيبىر گەوگرافيالىق كارتالاردا ءبىزدىڭ ەلمەن ەشقانداي شەكارا جوعىن كورسەتەتىن ارانداتۋ ماتەريالدارى دا از ەمەس.
جالپى ايتقاندا، قىتايدىڭ قۋ ساياساتى، ءبىزدىڭ تاراپقا ارانداتۋ اكەلىپ، ال وزدەرىنىڭ حالقىن قاجەتتى اقپاراتپەن قامتىپ وتىر. دەمەك، سول وقيعادا ولار وزدەرىن دۇرىس دەپ ساناپ، سايكەسىنشە بولاشاقتا ۇقساس جاعداي قايتالانۋى ىقتيمال.
قورىتىندىلاي كەلگەندە، قۇزىرلى مەملەكەتتىك ورگاندارعا وسى جايتقا كوڭىل اۋدارعان ءجون. ال ازاماتتىق قوعام، قىتايعا قارسى جۇرگىزىپ جاتقان اقپاراتتىق ارەكەتتەرىن جالعاستىرا بەرۋ كەرەك. سانامىز تازارىپ، قحر تاراپىنان ۇلكەن قاۋىپتىلىك بارىن بارلىعى تۇسىنگەن ءجون.
اۋباكىروۆ قالي، بەلسەندى ينتەرنەت قولدانۋشىسى
[1] http://army.81.cn/content/2019-02/25/content_9434209.htm?fbclid=IwAR0027AiiXJtx7-puJrn278SwcQRRRN9y3m-5FT036ypgVfiFiLlp8MVDC0
