«دەنساۋلىق – التىن ءتاج. ونى تەك ەرەكشە ادامدار عانا كورەدى». قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار 680 مىڭنان استام ادام تۇرادى، ونىڭ 61,5 پايىزى ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعىلار، 25,7 پايىزى زەينەت جاسىنداعىلار، 12,8 پايىزى 18 جاسقا دەيىنگى بالالار. ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامداردىڭ ۇلەسى سالىستىرمالى تۇردە تۇراقتى جانە سوڭعى ءۇش جىلدا جالپى حالىقتىڭ 3,7% قۇرادى. بۇگىنگى ماتەريالدا كەنجەعۇل سوتسيالۇلى ءوزىنىڭ ەرەكشەلەگىنىە قاراماستان سپورتپەن شۇعىلدانىپ، قاشان دا ومىرگە ەرەكشە كوزقاراسپەن قارايتىنى جايلى ايتىپ بەردى.
«ارمىسىزدار دوستار، مەنىڭ اتىم كەنجەعۇل سوتسيالۇلى، قازىر قىرىقتامىن. بىراق دەگەنمەن دە ءوزىمدى ونداي سەزىنبەيمىن. مەن 1982 جىلى دۇنيەگە كەلدىم. ۇلكەن وتباسىدانمىن. انام 20 قۇرساق كوتەرگەن باتىر انا. اكەم ول دا باتىر كىسى دەپ ەسەپتەيمىن، سەبەبى 20 بالانى تاربيەلەپ، ارقايسىسىن ورنىنا ورنىقتىرىپ، قىزدارىن قياعا، ۇلدارىن ۇياعا وتىرعىزىپ كەتكەن كىسى» دەپ كەنجەعۇل مىرزا ءوزىنىڭ اتا-اناسىنىڭ باتىرلىعىن تىلگە تيەك ەتتى.
ء“وز باسىم 6 جاسىمدا كوزىم كورمەيتىنىم بايقالدى، 1-سىنىپتا. سودان باستاپ مەن ەندى وسى كوز كورمەيتىندەردىڭ قاتارىنا قوسىلدىم. ەڭ ءبىرىنشى وسى كوز كورمەيتىن مەكتەبىنە 8 جاسىمدا كەلدىم، قاراعاندىعا. ول جاقتا ورىسشا وقىدىم. بىراق ۇلكەن اعامىز وسى الماتىدا ۇلكەن قىزمەت ىستەگەننەن كەيىن، تەاتردا ىستەگەننەن كەيىن، ول كىسى ءبىلىم جۇيەسىن دە كوپ نارسەنى بىلگەندىكتەن قازاقستاندا تۇڭعىش رەت برال جۇيەسىمەن وقيتىن كوز كورمەيتىن بالالارعا ارنالعان مەكتەپتە وسىنداي كلاسستا سىنىپ اشىلايىن دەپ جاتىر، ەكسپەريمەنتالدى تۇردە سوعان الىپ كەلۋ كەرەك دەپ مەنى الىپ كەلىپ، وسى جەرگە 91 جىلى 9 جاسىمدا وسى جەردە وقىتتى، وسى الماتىدا، #4 كوزى كورمەيتىن جانە كوزى ناشار كورەتىن بالالارعا ارنالعان وستروۆسكي اتىنداعى ينتەرنات - مەكتەبىندە. سول جەردە 12 جىل وقىدىم» دەدى كەنجەعۇل سوتسيالۇلى.
سپورتقا قالاي كەلگەنى، قازىرگى تاڭدا سپورتپەن بەلسەندى اينالىسىپ جۇرگەنىنە قاتىستى ساۋالعا:
«كوبىسى ويلايدى، “سپورتقا قالاي كەلدىڭىز؟” دەپ وسىنداي ءبىر سۇراقتار قويادى. سپورتقا مەن ەندى، كىشكەنتاي كەزىمنەن باۋلىعان، بىراق بىزدە مىنانداي قيمىلدايتىن، جىلجىمالى نەمەسە توپتىق، كوماندالىق ويىندار بولماعاندىقتان، مەن ونداي كوپ، شاحماتتى دا ويناۋدى تاستاپ كەتتىم. باسقا دا سپورت تۇرلەرىن ويناعاندى تاستاپ كەتكەننەن كەيىن 2016 جىلى بىزدە وسى قازاقستاندا فەدەراتسياسى اشىلىپ، پاروليمپيادالىق ويىن ءتۇرىن ءبىز جولداسىمىز ەكەۋىمىز سول كىسىنىڭ جۇبايى ۇشەۋىمىز وسى سپورت ءتۇرىن قازىرگى قازاقستاندا دامىتۋدامىز. ءبىزدىڭ قازاقستان بويىنشا 13-14 توپتارىمىز بار: قالالىق، وبلىستىق توپتار” دەپ جاۋاپ بەردى.
قازاقستان بويىنشا بىرنەشە مارتە چەمپيون اتانعانى جايلى، سپورت سالاسىنىڭ نە ءۇشىن قاجەت ەكەنىن دە ايتا كەتتى:
«ءوزىم وسى گولبول بويىنشا كوماندامەن قازاقستاننىڭ بىرنەشە دۇركىن چەمپيونىمىن، قازاقستاننىڭ 3 رەت كۋبوگىنىڭ يەگەرىمىن. نە ءۇشىن سپورت ماعان كەرەك؟ بىرىنشىدەن، سپورت دەگەن ول قۋات بەرەدى، كۇش بەرەدى. شارشاعانىڭدى باساتىن، قۋاتىن كەتكەن كەزدە قۋات بەرەتىن، ارماندارىڭ ورىندالۋعا ۇلكەن كۇش بەرەتىن ول وسى سپورت ءتۇرى. مەن ءوزىم جالپى بىرنەشە سپورت تۇرىمەن اينالىسامىن، ول مىسالى گولبول، ودان كەيىن پاراۆەلوسيپەد، ودان كەيىن پاراسكالولازانيە. بارلىعىنان دا بىرنەشە دۇركىن قازاقستاننىڭ چەمپيونىمىن”.
گولبولعا كەلەتىن بولساق، بۇل كوماندالىق ويىن ءتۇرى بولعاندىقتان، بۇل جەردە ءبىر ادام ەمەس، سەن دوستارىڭنىڭ، ارتىڭدا كەلە جاتقان سەرىكتەرىڭنىڭ، بارلىقتارىڭ بىرگە مۇددەنى كوزدەۋىڭ كەرەك. ماعان وسى ۇنايدى. ودان كەيىن بۇل جەردە ءبىزدىڭ وتە كۇشتى ترەنەرىمىز بار، اندرەي ۆالەرەۆيچ دەگەن. سول كىسىنىڭ بىزگە ءبىر تاربيە، ۋاقىتىسىندا كەلۋ، كەلگەن كەزدە جاتتىعۋدى ورنىمەن جاساۋ، ۋاقىتىسىمەن جاساۋ، كەتكەننەن كەيىن جۋىنىپ، تازا بولۋ، وسى جاعىنان كۇشتى ءبىر تاربيە بەرەدى.
«جاستارعا قانداي كەڭەس بەرەسىز؟ جىگەرلى بولۋ ءۇشىن ادام نە ىستەي ءبىلۋى كەرەك؟» دەگەن ساۋالىمىزعا كەنجەعۇل مىرزا بىلاي جاۋاپ بەردى:
«مەن جاستارعا بىلاي ايتار ەدىم. بارلىعى سىزدەردىڭ قولدارىڭىزدا. قازاقتا مىناداي ماقال بار: ارمانسىز ادام، قاناتسىز قۇسپەن تەڭ، دەگەن. ەگەر دە سىزدەردىڭ ارماندارىڭىز بولماسا، جەتەم دەگەن كارتاڭىز بولماسا، ءسىز ەشقاشان دا جەتپەيسىز. مەن سىزدەرگە مىنانداي بىرنارسە ايتايىن: كەز كەلگەن نارسەنى جاساۋ تەك سىزدەردىڭ قولدارىڭىزدا. اكەڭىز باي بولا ما، كەدەي بولا ما، اتا اناڭىز ۇلكەن قىزمەتكەر بولا ما بولماي ما، كەدەيسىز بە، كەدەي ەمەسسىز بە ول تەك قانا ءسىزدىڭ قولىڭىزدا» دەدى ول.
«ءبىزدىڭ ۇلكەن ءبىر اتامىز ايتىپ كەتكەن عوي: ارىستانداي ايباتتى، جولبارىستاي قايراتتى، مەن جاستارعا سەنەمىن دەپ. سىزدەردىڭ عانا قولدارىڭىزدا جاستار! ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ وتىز ەمەس، جيىرما ەلدىڭ الپاۋىت ەلدىڭ اراسىنا كىرۋ تەك قانا جاستاردىڭ قولىندا. مەن دە كەزىندە جاس بولدىم. مەن دە وزىمە سونداي، ۇلكەن ءبىر ارمان، ماقسات، مىندەت الدىم. سپورت بولسىن، ءبىلىم بولسىن، وسى ەلىمە دەگەن ەڭبەگىمدى ءسىڭىرۋىم كەرەك دەپ. ەلدەن قول جايىپ، ۇكىمەتتەن ەشتەڭە سۇراماۋىم كەرەك دەپ ماقسات قويدىم. بىزگە بەرمەڭدەر! بىزگە تەك مۇمكىندىك جاساڭىزدار، ال كوزى كورمەيتىن ادامدار، باسقا دا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار سىزدەرگە ماقساتقا قالاي جەتۋگە بولاتىنىن كورسەتەدى. سىزدەرگە ۇلگى بولادى. تەك قانا كەدەرگى جاساماڭىزدار! سوندىقتان مەن تاريحشى بولعاندىقتان، ۇلكەن ءبىر امەريكانىڭ وتىز ەكىنشى پرەزيدەنتى بولعان دجونن كەننەديدىڭ ءسوزى بار: سەن ۇكىمەتتەن سۇراما، ساعان بەرەدى ۇكىمەت. سەن وزىڭنەن، ەلىمە نە بەرەمىن دەپ سۇرا. ءوزىڭنىڭ ەلىڭە، حالقىڭا نە بەرە الاسىڭ دەپ ويلانۋىڭ كەرەك. باتىرلارىمىز سەكىلدى «ەلىم»، «جەرىم» دەپ تۇرۋىمىز كەرەك. ەلىمىزدىڭ بيىك دەڭگەيگە كوتەرىلۋى جاستار، سىزدەردىڭ عانا قولدارىڭىزدا! ءبىزدىڭ قولىمىزدا!» دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن كەنجەعۇل سوتسيالۇلى.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
