«Densaýlyq – altyn táj. Ony tek erekshe adamdar ǵana kóredi». Qazirgi ýaqytta Qazaqstanda erekshe qajettilikteri bar 680 myńnan astam adam turady, onyń 61,5 paıyzy eńbekke qabiletti jastaǵylar, 25,7 paıyzy zeınet jasyndaǵylar, 12,8 paıyzy 18 jasqa deıingi balalar. Erekshe qajettilikteri bar adamdardyń úlesi salystyrmaly túrde turaqty jáne sońǵy úsh jylda jalpy halyqtyń 3,7% qurady. Búgingi materıalda Kenjeǵul Soıaluly óziniń ereksheleginie qaramastan sportpen shuǵyldanyp, qashan da ómirge erekshe kózqaraspen qaraıtyny jaıly aıtyp berdi.
«Armysyzdar dostar, meniń atym Kenjeǵul Soıaluly, qazir qyryqtamyn. Biraq degenmen de ózimdi ondaı sezinbeımin. Men 1982 jyly dúnıege keldim. Úlken otbasydanmyn. Anam 20 qursaq kótergen batyr ana. Ákem ol da batyr kisi dep esepteımin, sebebi 20 balany tárbıelep, árqaısysyn ornyna ornyqtyryp, qyzdaryn qııaǵa, uldaryn uıaǵa otyrǵyzyp ketken kisi» dep Kenjeǵul myrza óziniń ata-anasynyń batyrlyǵyn tilge tıek etti.
“Óz basym 6 jasymda kózim kórmeıtinim baıqaldy, 1-synypta. Sodan bastap men endi osy kóz kórmeıtinderdiń qataryna qosyldym. Eń birinshi osy kóz kórmeıtin mektebine 8 jasymda keldim, Qaraǵandyǵa. Ol jaqta oryssha oqydym. Biraq úlken aǵamyz osy Almatyda úlken qyzmet istegennen keıin, teatrda istegennen keıin, ol kisi bilim júıesin de kóp nárseni bilgendikten Qazaqstanda tuńǵysh ret bral júıesimen oqıtyn kóz kórmeıtin balalarǵa arnalǵan mektepte osyndaı klassta synyp ashylaıyn dep jatyr, eksperımentaldy túrde soǵan alyp kelý kerek dep meni alyp kelip, osy jerge 91 jyly 9 jasymda osy jerde oqytty, osy Almatyda, #4 kózi kórmeıtin jáne kózi nashar kóretin balalarǵa arnalǵan Ostrovskıı atyndaǵy ınternat - mektebinde. Sol jerde 12 jyl oqydym» dedi Kenjeǵul Soıaluly.
Sportqa qalaı kelgeni, qazirgi tańda sportpen belsendi aınalysyp júrgenine qatysty saýalǵa:
«Kóbisi oılaıdy, “sportqa qalaı keldińiz?” dep osyndaı bir suraqtar qoıady. Sportqa men endi, kishkentaı kezimnen baýlyǵan, biraq bizde mynandaı qımyldaıtyn, jyljymaly nemese toptyq, komandalyq oıyndar bolmaǵandyqtan, men ondaı kóp, shahmatty da oınaýdy tastap kettim. Basqa da sport túrlerin oınaǵandy tastap ketkennen keıin 2016 jyly bizde osy Qazaqstanda federaııasy ashylyp, parolımpıadalyq oıyn túrin biz joldasymyz ekeýimiz sol kisiniń jubaıy úsheýimiz osy sport túrin qazirgi Qazaqstanda damytýdamyz. Bizdiń Qazaqstan boıynsha 13-14 toptarymyz bar: qalalyq, oblystyq toptar” dep jaýap berdi.
Qazaqstan boıynsha birneshe márte chempıon atanǵany jaıly, sport salasynyń ne úshin qajet ekenin de aıta ketti:
«Ózim osy golbol boıynsha komandamen Qazaqstannyń birneshe dúrkin chempıonymyn, Qazaqstannyń 3 ret kýbogynyń ıegerimin. Ne úshin sport maǵan kerek? Birinshiden, sport degen ol qýat beredi, kúsh beredi. Sharshaǵanyńdy basatyn, qýatyn ketken kezde qýat beretin, armandaryń oryndalýǵa úlken kúsh beretin ol osy sport túri. Men ózim jalpy birneshe sport túrimen aınalysamyn, ol mysaly golbol, odan keıin paravelosıped, odan keıin paraskalolazanıe. Barlyǵynan da birneshe dúrkin Qazaqstannyń chempıonymyn”.
Golbolǵa keletin bolsaq, bul komandalyq oıyn túri bolǵandyqtan, bul jerde bir adam emes, sen dostaryńnyń, artyńda kele jatqan serikterińniń, barlyqtaryń birge múddeni kózdeýiń kerek. Maǵan osy unaıdy. Odan keıin bul jerde bizdiń óte kúshti trenerimiz bar, Andreı Valerevıch degen. Sol kisiniń bizge bir tárbıe, ýaqytysynda kelý, kelgen kezde jattyǵýdy ornymen jasaý, ýaqytysymen jasaý, ketkennen keıin jýynyp, taza bolý, osy jaǵynan kúshti bir tárbıe beredi.
«Jastarǵa qandaı keńes beresiz? Jigerli bolý úshin adam ne isteı bilýi kerek?» degen saýalymyzǵa Kenjeǵul myrza bylaı jaýap berdi:
«Men jastarǵa bylaı aıtar edim. Barlyǵy sizderdiń qoldaryńyzda. Qazaqta mynadaı maqal bar: armansyz adam, qanatsyz quspen teń, degen. Eger de sizderdiń armandaryńyz bolmasa, jetem degen kartańyz bolmasa, siz eshqashan da jetpeısiz. Men sizderge mynandaı birnárse aıtaıyn: Kez kelgen nárseni jasaý tek sizderdiń qoldaryńyzda. Ákeńiz baı bola ma, kedeı bola ma, ata anańyz úlken qyzmetker bola ma bolmaı ma, kedeısiz be, kedeı emessiz be ol tek qana sizdiń qolyńyzda» dedi ol.
«Bizdiń úlken bir atamyz aıtyp ketken ǵoı: arystandaı aıbatty, jolbarystaı qaıratty, men jastarǵa senemin dep. Sizderdiń ǵana qoldaryńyzda jastar! Bizdiń elimizdiń otyz emes, jıyrma eldiń alpaýyt eldiń arasyna kirý tek qana jastardyń qolynda. Men de kezinde jas boldym. Men de ózime sondaı, úlken bir arman, maqsat, mindet aldym. Sport bolsyn, bilim bolsyn, osy elime degen eńbegimdi sińirýim kerek dep. Elden qol jaıyp, úkimetten eshteńe suramaýym kerek dep maqsat qoıdym. Bizge bermeńder! Bizge tek múmkindik jasańyzdar, al kózi kórmeıtin adamdar, basqa da múmkindigi shekteýli jandar sizderge maqsatqa qalaı jetýge bolatynyn kórsetedi. Sizderge úlgi bolady. Tek qana kedergi jasamańyzdar! Sondyqtan men tarıhshy bolǵandyqtan, úlken bir Amerıkanyń otyz ekinshi prezıdenti bolǵan Djonn Kennedıdiń sózi bar: sen úkimetten surama, saǵan beredi úkimet. Sen ózińnen, elime ne beremin dep sura. Ózińniń elińe, halqyńa ne bere alasyń dep oılanýyń kerek. Batyrlarymyz sekildi «elim», «jerim» dep turýymyz kerek. Elimizdiń bıik deńgeıge kóterilýi jastar, sizderdiń ǵana qoldaryńyzda! Bizdiń qolymyzda!» dep túıindedi sózin Kenjeǵul Soıaluly.
«Adyrna» ulttyq portaly
