قازاقتى ساقتايتىن قاسيەت

798
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/storage/uploads/wRz7FLcZn489aDDPMXFNFczW7nrk7Yb5zhhSbZcZ.webp

ءبىز جاسى ۇلكەن ادامعا قۇرمەت كورسەتەتىن حالىقپىز. تۇرىپ، ورىن بەرەمىز. قۇرمەت تۇتامىز. ءسىز دەپ سويلەيمىز. جاسىن سىيلايمىز. كەي ۇلتتاردا مۇنداي ۇستانىم جوق ەكەن. ءوز كوزىممەن كورگەنىمدى ايتىپ وتىرمىن. ءبىزدىڭ ۇستانىم دۇرىس دەپ ويلايمىن. 

بالا ابايدىڭ بوجەيگە سالەم بەرەتىن وقيعاسىن ءبارىمىز بىلەمىز. بوجەي مەن قۇنانباي قىرعي-قاباق. بىراق قارقارالىعا بارعان ساپارىندا، اباي بوجەكەڭدى كورگەن ساتتە قولىن كەۋدە تۇسىنا قويىپ، «اسسالاۋماعالەيكۇم» دەپ امانداسادى. بۇل ىسىنە ريزا بولعان بوجەي ابايعا ءوزىنىڭ باتاسىن بەرەدى. بۇل وقيعادان ابايدىڭ دانالىعىن، بوجەيدىڭ دانالىعىن كورۋگە بولادى. ابايدىڭ قارتقا دەگەن قۇرمەتىن دە اڭعارا الامىز. مۇنداي ادەمى مىسالدار جەتكىلىكتى. 

«اكەم اراز ەدى» دەپ، قاقيىپ تۇرعان جوق. جاسى ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتتى دەگەندەي. جالپى قازاقتىڭ تاربيەسىندە ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتىپ، باتاسىن الۋ دەگەن جاقسى ۇستانىم بار. سونى ساقتاپ قالۋ كەرەك. 

دىندە دە بۇل جايلى كوپ ايتىلادى. «قانداي دا ءبىر جاس ادام جاسى ۇلكەندى قۇرمەتتەيتىن بولسا، قارتايعان ۋاقىتىندا اللا تاعالا ونى دا قۇرمەتتەيتىن بىرەۋدى جىبەرەدى» نەمەسە «كىم كىشىمىزگە مەيىرىمدىلىك تانىتپاسا، ۇلكەنىمىزدىڭ قادىرىن بىلمەسە، وندا ول بىزدەن ەمەس» دەگەن ەكەن يمام تەرميزي. ونەگەلى سوزدەر. ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت كورسەتۋگە شاقىرعان سوزدەر. 

بىراق وسى سوزدەردى قاپەرىندە ساقتامايتىندار دا بار. تيك-توكتا بىرەۋ «ناماز وقىماسا ۇلكەن بولسىن، كىشى بولسىن، سىيلاماۋ كەرەك، ول وعان لايىق ەمەس» دەپ ايتىپ وتىر. حالقىمىزدىڭ ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتەتىن ۇستانىمىن دا، ادەبيەتتەگى اڭگىمەلەردى دە، دىندەگى ۇلكەندى قۇرمەتتەۋگە قاتىستى سوزدەردى دە بىلمەيتىن بىرەۋ سياقتى. وندايلارعا ءمان بەرۋدىڭ قاجەتى جوق. اۋديتوريالارى جاس بالالار. سول بالالار سوندايلاردى تىڭداماسا ەكەن دەيمىن. 

ۇلكەندى قۇرمەتتەۋ تاربيەنىڭ بەلگىسى. ۇلكەندەردىڭ  كوزقاراستارى، ءدىني امال-ارەكەتتەرىنىڭ بار-جوقتىعى، شىعۋ تەگىن ءبولىپ-جارماي ء«سىز» دەپ سويلەپ، سىيلايمىز. بۇل قاراپايىم مادەنيەت قوي.

اسحات قاسەنعالي

پىكىرلەر