قازاق ادامنىڭ جانجۇيەسىن جاقسى بىلگەن، بۇگىنگى تىلمەن ايتقاندا پسيحولوگ حالىق. قازىر ءسوز ماتەريالدى دەگەندى ءجيى وقىپ، ەستۋگە بولادى. بۇنى قازاق باياعىدان بىلگەن. مىسالى "جوق دەسەڭ جوعالادى" دەگەندى اتا-اجەلەردەن كۇنىگە ەستىپ وسكەندەردىڭ ءبىرى ءوزىممىن. سوندىقتان "جوق" دەگەن ءسوزدى قولدانباۋ كەرەك ەكەنى ارقاشان ەسىمدە.
قازاق جاڭا تۋعان سابيگە ەسىم بەرەردە دە ءسوزدىڭ كۇشى بار ەكەنىن ەستەن شىعارماعان. ءار ەسىم تىلەك. ارمان - ارمانى ورىندالسىن، باقىت - باقىتتى بولسىن، ناقسۇلۋ - وتە سۇلۋ بولىپ ءوسسىن دەگەن تىلەكپەن بەرىلگەن ەسىمدەر. بۇل ەسىمدەردىڭ ماعىناسىن بارلىق قازاق بىردەن تۇسىنەدى. ال بالتاباي، بالتابەرگەن، بالتاقاي، بالتاكۇل، دامە، دامەگۇل، دامەتكەن ەسىمدەرى ماعىناسى نەنى بىلدىرەدى؟ بۇلاردىڭ دا ءوز ماعىناسى بار.
وسىنداي تىلەك تىلەي وتىرىپ بەرىلگەن قىز ەسىمدەرىنىڭ ءبىرى - كەسىپ. ارينە، قازىر، ءبىرشاما وتانداستارىمىز بالالارىنا شەت ەلدىڭ ەسىمدەرىن تاڭداپ جاتقان كەزدە "بۇل قانداي ەسىم" دەيتىندەر تابىلىپ قالار.
بىراق قازاقتىڭ كوبىسى بۇل ەسىم نەنى مەڭزەيتىنىن بىردەن تۇسىنەدى.
قازاق سابيگە ءارتۇرلى جاعدايعا قاراپ ەسىم تاڭدايتىن بولعان.
جاياۋ مۇسا بايجانۇلىنىڭ كىم ەكەنىن جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. ونىڭ تاماشا اندەرى بۇگىندە دە ساحنا تورىندە شىرقالىپ ءجۇر. كەسىپ - جايا مۇسانىڭ ءبىر قىزىنىڭ ەسىمى. بۇل ەسىمنىڭ ءتۇبىرى "كەس" - بۇدان بىلاي قىز تۋى كەسىلسىن، كەلەسى بالا ۇل بولسىن دەگەن تىلەكپەن بەرىلگەن ەسىم. بۇدان قازاق قىزدى ۇل بالادان كەم كوردى دەگەن ۇعىم پايدا بولماۋى كەرەك. قازاق قىزدى ارقاشان ۇلدان كەم ەتپەي وسىرگەن. بۇعان دالەل جەتكىلىكتى. ال كەيبىر ەلدەر تاريحىندا قىز بالاسىنا بايلانىستى ءتۇرلى اۋىر، ءتىپتى قايعىلى جاعدايلار ورىن الىپ وتىرعان. مىسالى، بايىرعى زاماندا ءبىر ۇلت قىز تۋسا سول زامات تىرىدەي جەرگە كومەتىن بولعان. شاماسى قىز بالالار كوپ بولعان سوڭ سولاي بولعان شىعار، ول جاعى بەلگىسىز.
قازاقتىڭ بۇرىنعى تۇرمىسىندا، ادامدى ەمدەۋ سالاسى بۇگىنگىدەي دامىماعان كەزدە، بالا شەتىنەۋى ءجيى بولعان. جاۋگەرشىلىك ءجيى بولىپ زاماندا ءارى تۇرمىستا ەر ادامنىڭ كۇشى كەرەك-اق عاسىرلاردا، ۇل بالاسى جوق جانۇيالار وتە قيىن ءومىر كەشكەن. سوندىقتان وسىنداي ۇل تىلەۋ قىز ەسىمدەرى ارقىلى كورىنىس تاۋىپ وتىرعان. سوندا ەسىم ارقىلى تىلەك-ءسوز كۇنىگە قايتالانىپ ايتىلا بەرگەن سوڭ كەلەسى ءسابي ۇل بولىپ تۋىنا اسەر ەتكەن. بۇل قازاقتاردىڭ باياعىدان ءسوزدىڭ ماتەريالدى ەكەنىن سەزە بىلگەنىنىڭ ناقتى كورىنىسى.
بالالارىڭىزعا قازاق ەسىمدەرىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ وتىرۋدى ادەتكە اينالدىرىڭىزدار. قازاق ەسىمدەرىنىڭ شىعۋ تاريحىن بىلمەۋ ءوز ۇلتىن تانىماۋعا اپاراتىنىن ەستەن شىعارماڭىزدار.
