VII الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزى 17–18 قىركۇيەكتە استانادا وتەدى. فورۋمنىڭ قارساڭىندا ءوز ويلارىمەن بولىسكەن سەناتور اليشەر ساتۆالديەۆ سەزدىڭ تاريحي ماڭىزىنا توقتالىپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ رەفورمالارى ارقاسىندا ول سيمۆوليكالىق الاڭنان حالىقارالىق دەڭگەيدە ىقپالدى ينستيتۋتقا اينالعانىن اتاپ ءوتتى.
– ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەردە قانداي جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتار ايقىن كورىنىس تابادى؟
– الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەردىڭ بارلىعىندا ورتاق قۇندىلىقتار ايقىن كورىنىس تاپقان. بۇل ەڭ الدىمەن ادام ءومىرىن قاستەرلەۋ، بەيبىتشىلىككە ۇمتىلۋ، ادىلەتتىلىك پەن مەيىرىم، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت، وتباسى مەن رۋحانياتقا ادالدىق. وسى قۇندىلىقتاردىڭ ءبارى قاي ءدىندى الساق تا، ونىڭ نەگىزىندە جاتىر. ماسەلەن، يسلامدا ادىلەت پەن قايىرىمدىلىققا شاقىرسا، حريستيان دىنىندە مەيىرىم مەن سۇيىسپەنشىلىككە باسىمدىق بەرىلەدى، بۋدديزمدە رۋحاني ۇيلەسىم مەن قاناعات ۇعىمى العا شىعادى. ءبارىنىڭ تۇبىندە ادامعا قۇرمەت، بەيبىت ءومىردى ساقتاۋ يدەياسى بار.
قازاقستان باستاماشى بولىپ وتىرعان سەزد وسى ورتاق قۇندىلىقتاردى الەمدىك دەڭگەيدە ناسيحاتتاۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ كەلەدى. بۇرىنعىداي تەك ۇلتتىق نەمەسە ءدىني ەرەكشەلىكتەر ەمەس، جالپى ادامزاتقا ورتاق اسىل مۇراتتاردى العا شىعارۋ سەزدىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. بۇل ءبىزدىڭ ەلىمىزدى شىن مانىندە حالىقارالىق بىتىمگەرلىك ورتالىعى رەتىندە مويىنداتقان ماڭىزدى قادام.
– بۇگىنگى كۇنى نەگە ءدال وسى امبەباپ قۇندىلىقتار ارقىلى دىندەر اراسىنداعى ورتاق ۇندەستىكتى ىزدەۋ ماڭىزدى بولىپ وتىر؟
– قازىرگى جاھاندىق جاعدايدا سەنىمسىزدىك پەن تەكەتىرەس كۇشەيىپ تۇرعانى جاسىرىن ەمەس. الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە ءدىني رەڭك بەرىلگەن قاقتىعىستار ورىن الىپ جاتىر. وسىنداي كۇردەلى كەزەڭدە دىندەر اراسىنداعى ورتاق ۇندەستىكتى تەك امبەباپ قۇندىلىقتار ارقىلى تابۋعا بولادى. بۇل بەيبىتشىلىك، توزىمدىلىك، ادىلەتتىلىك، بىرلىك جانە ادام قۇقىقتارىنا قۇرمەت.
عىلىمي-تەحنولوگيالىق پروگرەسس ادامزاتقا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر اشقانىنا قاراماستان، ءبىز ءالى كۇنگە دەيىن قاقتىعىستار مەن ەكسترەميزمنەن ارىلا الماي كەلەمىز. سوندىقتان ءار ءدىننىڭ وزەگىندە جاتقان ىزگى يدەيالاردى بىرىكتىرۋ – قازىرگى زاماننىڭ باستى تالابى. قازاقستان ۇسىنعان ديالوگ الاڭى ءدال وسى ماقساتقا قىزمەت ەتەدى. الدىڭعى سەزدە قابىلدانعان شەشىمدەر حالىقارالىق دەڭگەيدە قولداۋ تاۋىپ وتىر. مىسالى، VI سەزدە قابىلدانعان دەكلاراتسيادا تەرروريزمدى دىنمەن بايلانىستىرۋعا قارسى ناقتى ۇندەۋ جاسالدى. بۇل قۇجات بۇگىنگى تاڭدا كوپتەگەن ەلدەر ءۇشىن باعدارشامعا اينالدى.
– بەيبىتشىلىك، كەلىسىم مەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى ىلگەرىلەتۋدە الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزىنىڭ ءرولى قانداي؟
– سەزد بۇگىندە تەك قازاقستان ءۇشىن ەمەس، بۇكىل الەم ءۇشىن بىرەگەي ديالوگ الاڭى. العاشقى كەزەڭدە ول كوبىنە سيمۆوليكالىق سيپاتتا بولسا، سوڭعى جىلدارى مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستامالارى ارقاسىندا ناقتى شەشىمدەر تالقىلانىپ، قابىلدانىپ ءجۇر. VI سەزدتىڭ وزىندە ءدىني كوشباسشىلار مەن ساياساتكەرلەر بىرگە وتىرىپ، ەكسترەميزم مەن تەرروريزمدى ەڭسەرۋ جولدارىن تالقىلاپ، قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋ بويىنشا ورتاق كوزقاراستار ءبىلدىرىپ، ناقتى شەشىمدەر شىعاردى.
سەزد اياسىندا قابىلدانعان قۇجاتتار حالىقارالىق ۇيىمدار دەڭگەيىندە دە قولدانىس تابۋدا. ماسەلەن، بۇۇ مەن وبسە وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋى فورۋمنىڭ ماڭىزدىلىعىن ارتتىرا تۇسەدى. سونداي-اق، قازاقستاننىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان ن.نازارباەۆ ورتالىعى الەمدىك دەڭگەيدە تۇراقتى جۇمىس ىستەپ، دىنارالىق ديالوگتى كۇندەلىكتى تارتىپكە ەنگىزىپ وتىر. مۇنىڭ بارلىعى سەزدىڭ جاھاندىق بەيبىتشىلىكتى ىلگەرىلەتۋدەگى ءرولىن دالەلدەيدى.
– مەملەكەت باسشىسىنىڭ رەفورمالارى ناتيجەسىندە سەزد بۇرىنعىداي سيمۆوليكالىق الاڭنان شىعىپ، شىن مانىندە ىقپالدى ينستيتۋتقا اينالعانىن قالاي باعالايسىز؟
– بۇل جەردە ەڭ الدىمەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ ساياسي ەرىك-جىگەرى مەن رەفورمالارىنىڭ ءرولىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋىمىز كەرەك. ەگەر العاشقى سەزدەر تەك دەكلاراتيۆتى سيپاتتا بولىپ، بەلگىلى ءبىر يدەيالاردى جاريالاۋمەن شەكتەلسە، قازىر بۇل فورۋم ناقتى شەشىمدەر قابىلدانىپ، الەمدىك دەڭگەيدە پىكىرتالاس تۋدىراتىن ىقپالدى الاڭعا اينالدى.
بۇعان دالەل – VI سەزدتىڭ قورىتىندىسىندا قابىلدانعان دەكلاراتسيا. ول تەك قازاقستان ىشىندە عانا ەمەس، حالىقارالىق ۇيىمداردا دا تالقىلاندى. وندا ءدىني ليدەرلەردىڭ ەكسترەميزم مەن زورلىق-زومبىلىققا قارسى بىرلەسكەن ۇندەۋى، بوسقىنداردى قورعاۋ، باق ارقىلى توزىمدىلىكتى ناسيحاتتاۋ سياقتى ناقتى باعىتتار بەلگىلەندى. بۇل جاي عانا ءسوز ەمەس، الەمدىك دەڭگەيدە قولدانىلاتىن باعدارلاماعا اينالىپ وتىر. ەندى ساناۋلى كۇندەردەن كەيىن، 17–18 قىركۇيەكتە VII سەزد وتەدى. بۇل ءبىزدىڭ ەلدىڭ رەفورمالارىنىڭ ناتيجەسىن تاعى ءبىر مارتە الەم الدىندا كورسەتەتىن ۇلكەن تاريحي وقيعا بولادى دەپ سەنەمىن.
– سۇحباتتاسقانىڭىزعا راحمەت!
